شایگان، هویت چهل تکه و مسئله ی تاریخ نگاری ناهمزمان ها

نویسنده: عارف مسعودی (مدیر گروه)  |   ۱۸ فروردین ۱۴۰۰

نوشتار حاضر به مناسبت سومین سالگرد درگذشت داریوش شایگان به تقریر درآمد، فیلسوفی آزاد اندیش که جایگاهی بی همتا درسپهر فلسفی ایران خواهد داشت.

بهار عربی در چنبرۀ نئولیبرالیسم: ساز‌وکارهای مهار انقلاب

نویسنده: محمدرضا صدقی رضوانی  |   ۱۷ فروردین ۱۴۰۰

رخداد پیچیده و متکثری نظیر بهار عربی را نمی‌توان تنها از یک منظر بررسی کرد؛ دشواره‌ای که منبعث از دینامیزم متفاوت تحولات در هر کدام از کشورهای درگیر در این انقلابات است. در حالی که تحولات در تونس و مصر منجر به رخدادهایی مدنی‌تر و مسمالت‌آمیزتر شد، همزمان این خیزش‌ها در کشورهایی نظیر لیبی، سوریه و یمن به جنگ‌های داخلی و دخالت‌ نظامی نیروهای خارجی منتهی شد. بر این مبنا نمی‌توان چنین پدیدۀ سیاسی و اجتماعی چند وجهی را به یک وضعیت همگن در همۀ جوامع متأثر از بهار عربی تقلیل داد. این امر لزوم توجه به وضعیت خاص هر کدام از این کشورها را برجسته می‌کند. علی‌رغم تفاوت‌هایی که به پویایی تحولات و ساخت‌ سیاسی و وضعیت نیروهای اجتماعی هر کدام از این جوامع مرتبط است، در یک نگاه کلی مشابهت‌هایی به مثابۀ زمینۀ شکل‌گیری این انقلابات در بین این کشورها قابل مشاهده است.

گزارش نشست گروه ترکیه شناسی با عنوان «کالبد شکافی قدرت نرم ترکیه در خاورمیانه، بالکان و شبه قاره هند»

نویسنده: عارف بیژن  |   ۱۷ فروردین ۱۴۰۰

گروه ترکیه شناسی پژوهشکده مطالعات استراتژيك خاورميانه، در تاريخ ٢٤ اسفند ماه ۱۳۹۹، نشست آنلايني به زبان فارسی با عنوان «کالبد شکافی قدرت نرم ترکیه در خاورمیانه، بالکان و شبه قاره هند» را با حضور و سخنرانی خانم مِروه کایا پژوهشگر و کاندیدای دکتری مطالعات منطقه­ای- خاورمیانه دانشگاه تهران و با مدیریت عارف بیژن، پژوهشگر مهمان و دانشجوی دکتری مطالعات منطقه­ای دانشگاه سن پترزبورگ روسیه و با حضور دکتر قدیر نصری، رئیس پژوهشکده ، دکتر اسدالله اطهری ناظر علمی گروه ترکیه شناسی، دکتر احسان اعجازی مدیر گروه، دکتر مهدی لکزی دبیر اجرایی گروه و همچنین برخی اساتید و پژوهشگران برگزار شد.

جنگ داخلی سوریه؛ پایان دهمین سال و آغاز یازدهمین سال

نویسنده: امین پرتو  |   ۲۵ اسفند ۱۳۹۹

زمانی جان کری، وزیر خارجه آمریکا در دوران اوباما گفته بود که جنگ داخلی سوریه، «پیچیده‏ترین بحرانی است که در سراسر عمرش دیده و یا حتی در کتاب‏ها خوانده است.» به گفته او «هیچ عقلی نمی‏تواند دریابد که در سوریه چه خبر است؟» این گفته چندان هم پربیراه نیست.

نگاهی تطبیقی به بهار عربی

۲۳ اسفند ۱۳۹۹

فریدون مجلسی از دیپلمات های سابق وزارت امور خارجه اخیراً در نشستی تخصصی با عنوان «ارزیابی ده ساله انقلاب های عربی: امکان و امتناع دموکراسی در جهان عرب» مهمان گروه روندهای فکری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه بودند. ایشان در این نشست علمی که به صورت مجازی برگزار گردید

بازگشت به برجام و چرخه آچمزی ایران

نویسنده: علی عیدی پور  |   ۱۶ اسفند ۱۳۹۹

به دنبال روی کار آمدن دولت بایدن در آمریکا و ارسال سیگنال هایی مبنی بر بازگشت به برجام از یک سو، و تمایل دولت ایران برای این بازگشت از سوی دیگر، این تصور ایجاد شده است که بعد از بازگشت دو کشور به برجام شرایط به حالت عادی بر می گردد. اما این تصور با واقعیات فضای حاکم بر روابط دو کشور منطبق نیست چرا که آمریکا هیچگاه همه تحریم ها و اهرم های فشار علیه ایران را برنخواهد داشت.

آیا «بین المللی شدن» راه خروج لبنان از بحران است؟

نویسنده: محمد خواجویی (مدیر گروه)  |   ۱۶ اسفند ۱۳۹۹

در شرایطی که لبنان هفت ماه است که دولت ندارد و تورم و ویروس کرونا نیز اوضاع اقتصادی و معیشتی این کشور را در بحرانی بی سابقه فروبرده، اظهارات کاردینال «بشاره الراعی» رهبر مسیحیان مارونی لبنان درباره ضرورت تشکیل نشست بین المللی درباره لبنان، بر پیچیدگی شرایط افزود.

چالش­های فراروی توسعه در کشورهای کم­ توسعه

نویسنده: علی خالندی  |   ۱۲ اسفند ۱۳۹۹

چرا ما توسعه پیدا نمی­ کنیم؟ چرا نقشه­ های راه منتهی به توسعه­ مان ناپیموده می­ مانند؟ چرا آزموده­ های محتوم به ناکامی را مکرراً می­ آزماییم و هربار نیز از درجه­ ی صفر توسعه می­آغازیم؟ آیا این تقدیر ماست و ناکامی را در ناصیه ­مان نوشته ­اند؟ آیا ما ذاتی لایتغیر داریم که با توسعه جور درنمی­ آید؟

آمریکا و مهار بلندپروازی های ولیعهد سعودی

نویسنده: سجاد محسنی  |   ۱۲ اسفند ۱۳۹۹

هم‌ زمانی حمله نیروهای آمریکایی به پایگاه کتائب حزب‌الله در مرز سوریه و عراق و انتشارگزارش CIA در خصوص مقصر بودن محمد بن سلمان و اعلان «پذیرش این اقدام از سوی بن سلمان» نشان داد که دولت بایدن سیاست مدارتر از چیزی است که تصور می‌شود.

ترجمان استراتژیک خاورمیانه

اسرائیل در آستانه تنش

نویسنده: عارف بیژن  |   ۱۰ اسفند ۱۳۹۹

موسسه مطالعات امنیت ملی اسراییل طبق رسم هر ساله خود ارزیابی 2019-2020 خود از وضعیت امنیتی اسراییل را در قالب یک گزارش راهبردی منتشر کرده است. این گزارش در هفت فصل مجزا که عبارتند از: فصل اول، سیستم بین­المللی: رقابت ابرقدرت و دشواری­های عملکردی؛ فصل دوم، سیستم منطقه­ای: کشمکش برای شکل­دهی به خاورمیانه؛ فصل سوم، ایران: سرپیچی و جسارت و چالش­های درونی؛ فصل چهارم، مناطق شمالی: به سوی یک نزاع گسترده؛ فصل پنجم، سیستم فلسطینی: تضعیف شده و نزدیک به تشدید؛ فصل ششم، جامعه اسرائیلی: چالش­ها در برابر انعطاف پذیری اجتماعی؛ فصل هفتم، محیط عملیاتی: قابلیت­های جدید محور رادیکال شیعه تدوین شدهمطالعات امنیت ملی اسراییل طبق رسم هر ساله خود ارزیابی 2019-2020 خود از وضعیت امنیتی اسراییل را در قالب یک گزارش راهبردی منتشر کرده است. این گزارش در هفت فصل مجزا که عبارتند از: فصل اول، سیستم بین­المللی: رقابت ابرقدرت و دشواری­های عملکردی؛ فصل دوم، سیستم منطقه­ای: کشمکش برای شکل­دهی به خاورمیانه؛ فصل سوم، ایران: سرپیچی و جسارت و چالش­های درونی؛ فصل چهارم، مناطق شمالی: به سوی یک نزاع گسترده؛ فصل پنجم، سیستم فلسطینی: تضعیف شده و نزدیک به تشدید؛ فصل ششم، جامعه اسرائیلی: چالش­ها در برابر انعطاف پذیری اجتماعی؛ فصل هفتم، محیط عملیاتی: قابلیت­های جدید محور رادیکال شیعه تدوین شده