ضرورت تدوین و انتشار سند راهبرد دفاع ملی ایران در عصر جدید

نویسنده: مسعود رضائی  |   ۲۳ شهریور ۱۳۹۹

خاورمیانه اروپا نیست. تجربۀ دور و نزدیکِ جابجایی راهبردیِ کشورهای این منطقه، با سقفِ کوتاه دوستی‌ها و دشمنی‌های موجود، این اختلاف فاحش را به خوبی نشان داده است. بااین‌حال، وقتی پای معرفی و بازنماییِ جمهوری اسلامی ایران- به عنوان یک تهدید و دشمن مشترک ایدئولوژیک در میان باشد؛ نمی‌توان صف‌بندی‌های جدیدِ شکل گرفته در مقابل آن را بی‌اهمیت، مجازی و از جنس روابط فیس‌بوکی در نظر گرفت و یا واقعیت‌های نوظهور را بدون اقدامی مؤثر و ترتیباتی راهگشا، تنها با تقبیح روزانۀ کشورهای عربی و محکومیت نزدیکیِ کشورهای مسلمان به اسرائیل نادیده گرفت.

شکل گیری موازنه های جدید در منطقه ی مدیترانه ی شرقی و دکترین جدید در سیاست خارجی ترکیه

نویسنده: امیر ایمانی  |   ۲۳ شهریور ۱۳۹۹

در روابط بین‌الملل امروزی، دولت‌ها با تلاش برای کنترل و شکل دادن به محیط خارجی خود به عدم اطمینان و آنارشی بین المللی پاسخ می دهند. ‏بنابراین مهمترین عامل مهمی که سیاست خارجی کشورها را شکل می‌دهد قدرت نسبی آن کشور در نظام بین الملل می‌باشد. به عبارت دیگر، دولت‌ها بیشینه کردن فرصت‌ها را برای عملیاتی کردن اولویت‌هایشان دنبال می‌کنند. پس به جای توصیف دولت ها به مثابه‌ی وجودهایی قدرت افزا یا امنیت افزا (‏Security-Maximisers‏)، ‏ترجیح بر توصیف دولت‌‎ها به مثابه وجودهایی نفوذ افزا (‏Influence-Maximisers‏) می باشد. بدین ترتیب می توان رابطه بین ‏قدرت، اولویت‌ها و رفتار دولت‌ها را بهتر بررسی کرد. در این مسیر تأکید بر فرایندهای توسعه‌ی استراتژی کلان می ‏باشد.‏ استراتژی همه جوانب قدرت و نفوذ در ‏اختیار یک ملت است و نگرش دولت‌ها نسبت به محیط بین‌المللی را تعیین می‌کند. جهت گیری‌ها و سیاست دولت‌ها در مدیترانه‌ی شرقی هم در جهت استراتژی کلان آنها می‌باشد، تحولاتی که از شمال آفریقا تا خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده است.

پیامدهای منطقه‌ای عادی‌سازی روابط امارات با رژیم اسراییل

نویسنده: احسان اعجازی (مدیر گروه)  |   ۱۷ شهریور ۱۳۹۹

اعلام برقراری رابطه رسمی و دیپلماتیک بین رژیم اسراییل و امارات را می‌توان گامی در جهت اجرایی شدن معامله قرن ارزیابی کرد. به احتمال فراوان آمریکایی‌ها تلاش خواهند کرد تا دو کشور بحرین و عمان را در هفته‌های آینده برای اعلام صلح با اسراییل ترغیب کنند. با این وجود به ترتیب قطر، کویت و عربستان آخرین کشورهای حوزه خلیج فارس خواهند بود که صلح تحمیلی با اسراییل را خواهند پذیرفت. به خصوص عربستان خود را به اجرای طرح صلح عربی بسیار متعهد می‌داند و به سادگی حاضر نخواهد بود که بدون تشکیل دولت مستقل فلسطینی صلح با اسراییل را بپذیرد. با این وجود باید توجه داشت بدون عبور هواپیماهای اسراییلی از آسمان عربستان ارتباطات بین امارات و اسراییل تقریبا غیرممکن می‌شود در نتیجه این کشور در رابطه بین اسراییل و امارات نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد.

مروری بر کتاب «سرمایه‌داری علیه آب‌وهوا» در گفت‌وگو با مترجم آن؛

تغییر اقلیم دنیای‌مان را زیر و رو خواهد کرد

۱۰ شهریور ۱۳۹۹

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بحران محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی که امروزه به یک مسأله جدی و قابل تأمل تبدیل شده، حاصل دخالت و بهره‌وری نامعقول انسان از طبیعت پیرامون خود و استفاده نادرست از صنعت و تکنولوژی است. اهمیت این مسأله موجب شده محیط زیست یکی از بسترهای داغ بحث سیاست جهانی شود که انسان را واداشته روی این موضوع تأکید و آن‌را جدی بگیرد تا با جلوگیری از برهم خوردن هارمونی نظام طبیعت حاکم بر زمین، ناجی زمین و موجودات آن باشد. زمین، آب، هوا و انسان، بازوهای به‌هم پیوسته حیات هستند که باید در تعادل و هارمونی نگهداشته شوند. برهم خوردن یکی از این اضلاع، چارچوب فلسفه زندگی روی زمین را برهم می‌زند.

عادی‌سازی روابط امارات-اسرائیل و راهبرد عربستان سعودی

۱۰ شهریور ۱۳۹۹

در 13 آگوست 2020 اعلام خبر «توافق تاریخی» میان امارات متحده عربی و اسرائیل با میانجیگری ایالات متحده آمریکا توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، توجهات بسیاری را به خود جلب کرد. مهم‌ترین بند این توافق، به‌رسمیت شناختن رسمی اسرائیل از سوی امارات و همچنین تعلیق برنامه الحاق کرانه باختری رود اردن از سوی اسرائیل است؛ گرچه سابقه همکاری و رابطه غیررسمی میان اسرائیل و امارات به چند سال پیش از این برمی‌گردد.

ریشه های تصمیم سازی امارات نسبت به اسراییل

۶ شهریور ۱۳۹۹

این تحول ریشه در تصمیمِ اماراتِ متحدۀ عربی دارد زیرا که طی ۷۲ سال گذشته، اسراییل پیوسته آماده بوده با همسایگان دور و نزدیک خود به تفاهم و عادی سازی دست یابد. از این رو برای فهم این تحولِ منطقه ای، ضروری است که به صورت علمی، دستگاهِ تحلیلی حاکمیتِ امارات واکاوی شود (Deconstruction). بر خلافِ تقریبا همه کشورهای خاورمیانه، حاکمیتِ امارات نسبت به خود و آیندۀ خود اجماع تئوریک دارد: کشوری که پایۀ حکمرانی را تولید ثروت می داند. برای تداومِ سیاستِ تولیدِ ثروت امارات، یک دکترینِ امنیت ملی لازم است که عادی سازی با اسراییل در چارچوب آن دکترین امنیت ملی قابل تفسیر است. به نظر می رسد ارزیابی از آیندۀ سه کشور و ارتباط امارات با این سه کشور، حاکمیت آن را به سوی عادی سازی با اسراییل سوق داده است

کشف میدان گازی در ترکیه و تحول در راهبرد های آنکارا

نویسنده: بهروز نامداری  |   ۴ شهریور ۱۳۹۹

جمعه 31 اردیبهشت رئیس جمهور ترکیه چند روز پس از اعلام وعده خبر خوش به مردم آن کشور، نهایتا مژده داد این کشور یک میدان گازی بزرگ در دریای سیاه کشف کرده است. چگونگی اعلام این خبر و مانور تبلیغاتی حزب حاکم ترکیه در خصوص آن را باید در چهارچوب دیدگاه نوین دولت مردان آنکارا به اقتصاد انرژی و ژئوپلتیک ترکیه تحلیل نمود. در این یاداشت سعی داریم ارزش این کشف را در بستر بازار گاز ترکیه وهمچنین دیدگاه های جدید سیاستمداران ترکیه در خصوص بازار جهانی نفت و گاز بررسی نمائیم.

نحوه مواجهه رئیس جمهور آمریکا در سال 2021 با ایران

نویسنده: مرتضی بدری  |   ۴ شهریور ۱۳۹۹

ماهیت سیاست اساساً قدرت محور است و اخلاق و حق و باطل در آن جایی ندارد. این نوع ماهیت در سیاست خارجی آمریکا به مراتب خشن تر عمل می کند. دکترین ماکیاولی در سیاست خارجی آمریکا نزدیکترین صفت به استراتژی آمریکا در حفظ یکجانبه گرایی و سلطه در روابط بین المللی است. شاید بتوان این ماهیت سیاست خارجی را الیناسیون سیاسی نام نهاد که ریشه آن در جمله معروف «انسان گرگ انسان است» هابز جست. نمود بارز آن تحریم های بانکی که حتی نیازهای اولیه ملت ایران را تحت الشعاع جدی قرار داده است.   

تفاهم نامه همکاری بین مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه و دانشگاه عالی دفاع ملی

۳ شهریور ۱۳۹۹

امضای تفاهم نامه همکاری دوجانبه بین مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه و دانشگاه عالی دفاع ملی دوم شهریور ماه 1399 مرکز مطالعات خاورمیانه میزبان هیأتی از دانشگاه عالی دفاع ملی بود. آقای دکتر علی علیزاده به عنوان نماینده دانشگاه عالی دفاع ملی در ابتدای نشست همکاری، ضمن توضیح ظرفیت های متقابل دو مرکز علمی – پژوهشی تصریح نمود که در دانشگاه عالی دفاع ملی برنامه ها و محصولات متنوعی در دستور تهیه و تولید دارد که مرکز مطالعات خاورمیانه می تواند در این راستا همراه دانشگاه مزبور باشد. بعد از توضیحات دکتر علیزاده هیأت همراه نیز با اشاره به ظرفیت هایی چون  «طرح نخبگان وظیفه» و همایش های مشترک با محوریت «تحولات و تحرکات رژیم صهیونیستی اسرائیل» خواستار مشارکت مرکز در برنامه های آموزشی – پژوهشی دانشگاه دفاع ملی شدند.

شیوه نامه نگاشت استراتژیک

۱ شهریور ۱۳۹۹