روندهای جدید در نبرد مفهومی «غرب آسیا» در برابر «خاورمیانه»

۱۰ اسفند ۱۳۹۹

در مورد سابقه و دلالت­های تاریخی-مفهومی اصطلاح «خاورمیانه» تاکنون مطالب متنوعی گفته و نوشته شده است. این یادداشت کوتاه قصد مرور یا پرداختن به آن­ها را ندارد. در عوض، هدف این یادداشت جلب توجه خواننده به برخی روندهای جدید در میان محافل مستقل و دانشگاهی از یک سو و نیز برخی قدرت­های منطقه­ ای غیرغربی از سوی دیگر برای اجتناب از کاربرد اصطلاح «خاورمیانه» و تمایل فزاینده به کاربرد اصطلاحات جایگزین از جمله «غرب آسیا» (West Asia) یا «آسیای غربی» (Western Asia)است

آلمان و ایالات متحده؛ محور جهان آزاد

نویسنده: حمید رضا اکبرپور  |   ۹ اسفند ۱۳۹۹

کنفرانس امنیتی مونیخ را باید آغازی دوباره برای روابط اتحادیه اروپا و آمریکا برشمرد. در این میان روابط ایالات متحده و آلمان به عنوان نماد سمبلیک اتحاد فراآتلانتیکی شناخته می‌شود. البته این قرابت دارای ریشه تاریخی است و جمعیت ۵۰ میلیونی آلمانی‌تبار در ایالات متحده، گواهی بر این مدعا است

مصائب و مسایل خاورمیانه

نویسنده: فرهنگ رجایی (ناظر علمی)  |   ۹ اسفند ۱۳۹۹

دوستان، همکاران، و دانشوران کوشا، درود و وقت بخیر. امیدوارم در این دوران فروبستة زحمت یا رحمت کرونایی، سلامتی جسم و روان برقرار باشد. خرسندم که به همت دوست بزرگوار جناب استاد نصری به شما در این نشست خیرمقدم گفته و آرزو دارم ضمن داشتن گفت‌وگوی کارآمد، گرم، و روشن برای اهتما‌م‌های آتی روزن‌های فراوانی مطرح بفرمائید: «دوزخست آن خانه کان بی روزنست- اصل دین ای بنده روز کردن است».

شوک ژئوپلتیک در قفقاز جنوبی

نویسنده: حمید احمدی (ناظر علمی)  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

بر خلاف دیدگاه بسیاری از تحلیلگران ، رویدادهای اخیر قفقاز جنوبی که در واقع برای جمهوری اسلامی ایران یک شوک ژئوپلتیک محسوب می‌شود، برآیند‌ صرف‌کشمکش دیرپای مسلمان_ارمنی و یا جمهوری آذربایجان و ارمنستان نبود .

غرب آسیا؛ منطقه حیاتی سیاست بین الملل

نویسنده: اصغر افتخاری (ناظر علمی)  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

اگرچه رویکردهای گوناگونی در مقام ارزیابیو تحلیل ساختار سیاست بین الملل، تاکنون عرضه شده اما نکته درخور توجه آن است که از هر منظری که به موضوع بنگریم- اعم از فرهنگی، اقتصادی، ژئوپلیتیک و ... «غرب آسیا» به عنوان حوزه ای حیاتی و منطقه ای کانونی مطرح است.همین امر دلالت به اهمیت جایگاه و موقعیت « مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه» دارد.

معمای امنیت شکننده در خاورمیانه: ضرورت توجه به روش های کیفی

نویسنده: سید جواد صالحی (ناظر علمی)  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

خاورمیانه و شمال آفریقا به عنوان منطقه ای استراتژیک و شکننده از مراکش در غرب تا ایران و افغانستان در شرق و ترکیه در شمال تا شبه جزیره در جنوب بخاطر اختلافات فرهنگی و علائق و سلائق تجاری و بازرگانی متفاوت از شکنندگی عمیق داخلی در رنج هستند و همین امر مانع از شکل گیری چارچوبهای همکاری جویانه امنیتی در این منطقه می شود. برخلاف ساختارهای اسمی و شکلی موجود، روندهای تکاملی با ماهیت مکانیسمی حل منازعه در آن به چشم نمی خورد و تلاش هایی که برای تقویت ساختارهای امنیت منطقه ای از دهه 1950 میلادی و اوایل جنگ سرد شروع شده عمدتا با کامیابی همراه نبوده است. دلایل مختلفی از جمله میراث مداخلات خارجی، منازعات مربوط به جاه طلبی های ایدئولوژیک و هژمونیک، رقابت های پنهان بین نخبگان و قومیتی عمده ترین دلایل این ناکامی عنوان می شوند

مبانی خاورمیانه شناسی به قلم دکتر محمود سریع القلم

نویسنده: محمود سریع القلم  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

کلیدی ترین مفهوم در شناخت وضعیت نابسامان خاورمیانه / شمال آفریقا، مفهوم Nation-State است. تقریبا در این منطقه، هیچ کشوری Nation-State نیست. ویژگی که محصول سیاسی مدرنیته است و به همه کشورهای جهان تسری پیدا کرده است. دولت - ملت یعنی نیروها و فراکسیون های سیاسی و اجتماعی در مورد اهداف و جهت گیری های کشور به اجماع پایدار دست یافته اند.

تحلیل عامل روسی در روند احیای توافق هسته‌ای

نویسنده: سید حامد حسینی  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

دولت جو بایدن بازگشت به توافق هسته‌ای موسوم به برجام را به‌عنوان یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی خود قرار داده است. توافق‌نامه‌ای که بین ایران، ایالات‌متحده، روسیه، بریتانیا، چین، فرانسه و آلمان در ژوئیه 2015 منعقد شد و هدف آن محدود کردن برنامه هسته‌ای به‌طور عام و غنی‌سازی اورانیوم به‌طور خاص است. در تحلیل وضعیت برجام در کنار نگاه اصلی به ایران، توجه به سیاست‌های یک کشور دیگر یعنی روسیه نیز مهم است. مسکو سال‌ها به برنامه هسته‌ای ایران کمک کرده است.

اطلس گرسنگی در سوریه

نویسنده: امین پرتو  |   ۶ اسفند ۱۳۹۹

سازمان بشردوستانه «حفاظت از کودکان» اخیراً در گزارشی به شدت در مورد افزایش شدید گرسنگی در سراسر سوریه ابراز نگرانی کرده است. این گزارش تخمین می‏زند که 6.2 میلیون کودک سوری بدون غذا هستند. رشد این رقم تنها در مدت چهار ماه گذشته 35٪ افزایش را نشان می‏دهد. اما کودکان در تحمل این گرسنگی تنها نیستند. بر اساس گزارش «برنامه جهانی غذا» طی شش ماه گذشته 12.4 میلیون نفر دیگر از نظر غذایی در سوریه دچار ناامنی شده‏اند. برآوردهای عمومی حاکی از آن است که حدود 50٪ جمعیت سوریه سوریه کودک هستند. این یعنی حدود 60٪ از جمعیت سوریه اکنون با نوعی کمبود مواد غذایی روبرو هستند که 1.3 میلیون نفر با کمبود شدید غذا مواجهند.

گزارش نشست گروه روندهای فکری در ایران و خاورمیانه «آسیب شناسی مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در ایران امروز»

نویسنده: سمیه ملکی  |   ۲ اسفند ۱۳۹۹

موضوع مشارکت سیاسی نیروهای اجتماعی و به خصوص مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان همواره از موضوعات محوری در جامعه ایرانی بوده است. حسب چنین اهمیتی نشستی تخصصی با عنوان «آسیب ­شناسی مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان در ایران امروز» روز چهارشنبه 29 بهمن­ ماه ۱۳۹۹ از ساعت 16 الی 18 بعدازظهر، توسط گروه مطالعاتی روندهای فکری در ایران و خاورمیانه،  پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد.