ابهام در ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

نویسنده: شهره پولاب  |   ۷ مهر ۱۳۹۹

در روز 15 سپتامبر 2020 توافق نامه های عادی سازی روابط میان اسرائیل و کشورهای امارات متحده عربی و بحرین به میزبانی دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا در کاخ سفید امضا شد. ترامپ با این گفته که "مردم جهان شاهد ظهور یک خاورمیانه جدید هستند" ابراز امیدواری خود را برای اتفاق های خوب در خاورمیانه بیان داشت. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل امضای این تفاهم نامه را "نقطه عطف تاریخی" دانسته که در آن امارات و بحرین "پرچمدار پایان درگیری در خاورمیانه" خواهند بود. عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات نتیجه این توافق نامه را ایجاد تغییراتی در جهان عنوان کرده که بدون ابتکار عمل ترامپ امکان پذیر نبوده و عبداللطیف بن راشد الزیانی وزیر امور خارجه بحرین نیز آن را "روز تاریخی برای خاورمیانه" قلمداد کرده است.

بنی گانتز؛ از کنشگری خلاق تا بازیگری منفعل

۴ مهر ۱۳۹۹

از روز 27 دسامبر 2018 که «بنی گانتز»، فرمانده پیشین ارتش اسرائیل و وزیر دفاع کنونی با ثبت حزب «مصونیت اسرائیل» رسماً وارد سیاست عملی شد تا 26 مارس 2020 که وی به عنوان پیش‌شرط توافق کابینه «وحدت ملی» به عنوان رئیس موقت کنست انتخاب شد، حدود یک سال و سه ماه به طول انجامید، در این مدت گانتز به عنوان رهبر اپوزیسیون موفق به متحد کردن اردوگاهی از مخالفان نتانیاهو شد. رهبری گانتز به عنوان یک سیاستمدار تازه وارد اگرچه قدرت بازیگری اپوزیسیون را ارتقا داد، اما عدم بازیگری حرفه‌ای او نهایتاً به این نقطه انجامید که وی از یک بازیگر هم‌سطح با نتانیاهو به عنوان وزیر بی‌رقیب اسرائیل به سیاستمداری درون مدار نتانیاهو مبدل شد

شیوه مواجهه رئیس جمهور آینده آمریکا با ایران

نویسنده: مهدی لکزی (دبیر گروه)  |   ۲ مهر ۱۳۹۹

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، متفاوت از انتخابات ریاست جمهوری یا نخست وزیری در اروپاست. گرچه انتخابات حزبی است اما چندان حزبی نبوده و ویژگی‌های شخصیتی و کارنامه سیاسی نامزد حاضر تاثیری شگرف بر انتخابات دارد. در دو دهه اخیر مساله ایران همواره یکی از مسائل مهم انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در حوزه سیاست خارجی بوده است. از این رو نحوه مواجهه روسای جمهور ایالات متحده با ایران همواره یکی از موضوعات مهم سیاست خارجی این کشور بوده است. در حوزه سیاست خارجی به خصوص در قبال ایران، از دیدگاه هر دو حزب جمهوری خواه ودموکرات، ایران یک کشور استراتژیک است. رییس جمهوری وجود ندارد که بتواند بگوید ایران مهم نیست. ایران به خاطر موقعیت ژئوپلتیک خود مورد توجه قدرت های بزرگ بوده است اما بعد از انقلاب ماهیت حاکمیت ایران وزن متفاوتی به آن داده است که البته از دید آمریکایی ها وزن مثبتی تلقی نمی‌شود. دولت آمريكا ايران را يك تهديد عمده براي منافع و امنيت ملي خود ميداند و به دلايلي نظير چالش ايران با نفوذ آمريكا و متحدانش در منطقه، برنامه هايهسته اي، ادعاي كمک هاي ايران به گروه هاي مسلح در عراق و افغانستان، كمك به گروه هاي فلسطيني حماس و حزب الله لبنان، ادعاي كمك ايران به دولت سوريه را مطرح مي كند.

پيماني كم محتوا و بي ثمر؛ ارزيابي توافق امارات و بحرين با رژيم اسراييل

نویسنده: اعظم ملایی  |   ۱ مهر ۱۳۹۹

در هفته های اخیر مسأله توافق صلح دو کشور عربی حوزه خلیج فارس یعنی امارات متحده عربی و بحرین با رژیم اسرائیل یکی از جنجالی ترین اخبار حوزه غرب آسیا بوده است؛ توافقاتی که ظاهرا قرار نیست به همین جا ختم شود و چنانکه دونالد ترامپ، در کنفرانس مطبوعاتی اخیر خود اعلام کرده، «قرار است ۷ یا ۸ کشور دیگر هم به آن ملحق شوند و کویت نیزاحتمالا یکی از این کشورها خواهد بود».

آینده اسلام سیاسی در خاورمیانه

نویسنده: محمد صیادی  |   ۲۵ شهریور ۱۳۹۹

جریان‌های سیاسی-اجتماعی در جهان اسلام که ذیل عناوینی چون اسلام سیاسی/ اسلام‌گرایی/ بنیادگرایی اسلامی قرار می‌گیرند، نه تنها از نظر مفهومی «برساخته »پژوهش‌های شرق‌شناسانه هستند بلکه از نظر ترمینولوژیک نیز واژگانی که برای نام‌گذاری آن‌ها به کار می‌رود، فارغ از ریشه‌های شرق‌شناسانه نیست. قرار گرفتن این جریان‌ها ذیل واژگان فوق، به برساخته شدن نظریاتی درباره آن‌ها منجر شده که اسلام را به عنوان کانون مرکزی آن‌ها قرار داده است. این در حالی است که اگر بپذیریم اسلام به مثابه سنتی جاری در خاورمیانه، پیش‌فرض ایده‌های متفکران این جریان‌ها بوده و اصولاً نظریه‌پردازی در جهان اسلام بدون در نظر گرفتن نقش اسلام به معنای نادیده گرفتن زمینه تاریخی- اجتماعی است، آنگاه می‌توان بر این نکته تأکید کرد که بررسی همه این جریان‌های فکری- سیاسی ذیل عناوین اسلام سیاسی/ اسلام‌گرایی/ بنیادگرایی اسلامی، به معنای ارائه کلیتی یکپارچه و نادیده انگاشتن تفاوت‌های عمیق میان آن‌ها است. هر یک از این جریان‌ها آبشخورهای فکری متفاوتی دارند و در وضعیت سیاسی-اجتماعی هر یک از کشورهای خاورمیانه که مبتنی بر ساختارهای سیاسی-اقتصادی و فرهنگ سیاسی خاص خود هستند، بروز و ظهور متفاوتی می‌یابند.

اطلاعیه در باب نگاشت استراتژیک

۲۳ شهریور ۱۳۹۹

ضرورت تدوین و انتشار سند راهبرد دفاع ملی ایران در عصر جدید

نویسنده: مسعود رضائی  |   ۲۳ شهریور ۱۳۹۹

خاورمیانه اروپا نیست. تجربۀ دور و نزدیکِ جابجایی راهبردیِ کشورهای این منطقه، با سقفِ کوتاه دوستی‌ها و دشمنی‌های موجود، این اختلاف فاحش را به خوبی نشان داده است. بااین‌حال، وقتی پای معرفی و بازنماییِ جمهوری اسلامی ایران- به عنوان یک تهدید و دشمن مشترک ایدئولوژیک در میان باشد؛ نمی‌توان صف‌بندی‌های جدیدِ شکل گرفته در مقابل آن را بی‌اهمیت، مجازی و از جنس روابط فیس‌بوکی در نظر گرفت و یا واقعیت‌های نوظهور را بدون اقدامی مؤثر و ترتیباتی راهگشا، تنها با تقبیح روزانۀ کشورهای عربی و محکومیت نزدیکیِ کشورهای مسلمان به اسرائیل نادیده گرفت.

شکل گیری موازنه های جدید در منطقه ی مدیترانه ی شرقی و دکترین جدید در سیاست خارجی ترکیه

نویسنده: امیر ایمانی  |   ۲۳ شهریور ۱۳۹۹

در روابط بین‌الملل امروزی، دولت‌ها با تلاش برای کنترل و شکل دادن به محیط خارجی خود به عدم اطمینان و آنارشی بین المللی پاسخ می دهند. ‏بنابراین مهمترین عامل مهمی که سیاست خارجی کشورها را شکل می‌دهد قدرت نسبی آن کشور در نظام بین الملل می‌باشد. به عبارت دیگر، دولت‌ها بیشینه کردن فرصت‌ها را برای عملیاتی کردن اولویت‌هایشان دنبال می‌کنند. پس به جای توصیف دولت ها به مثابه‌ی وجودهایی قدرت افزا یا امنیت افزا (‏Security-Maximisers‏)، ‏ترجیح بر توصیف دولت‌‎ها به مثابه وجودهایی نفوذ افزا (‏Influence-Maximisers‏) می باشد. بدین ترتیب می توان رابطه بین ‏قدرت، اولویت‌ها و رفتار دولت‌ها را بهتر بررسی کرد. در این مسیر تأکید بر فرایندهای توسعه‌ی استراتژی کلان می ‏باشد.‏ استراتژی همه جوانب قدرت و نفوذ در ‏اختیار یک ملت است و نگرش دولت‌ها نسبت به محیط بین‌المللی را تعیین می‌کند. جهت گیری‌ها و سیاست دولت‌ها در مدیترانه‌ی شرقی هم در جهت استراتژی کلان آنها می‌باشد، تحولاتی که از شمال آفریقا تا خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده است.

پیامدهای منطقه‌ای عادی‌سازی روابط امارات با رژیم اسراییل

نویسنده: احسان اعجازی (مدیر گروه)  |   ۱۷ شهریور ۱۳۹۹

اعلام برقراری رابطه رسمی و دیپلماتیک بین رژیم اسراییل و امارات را می‌توان گامی در جهت اجرایی شدن معامله قرن ارزیابی کرد. به احتمال فراوان آمریکایی‌ها تلاش خواهند کرد تا دو کشور بحرین و عمان را در هفته‌های آینده برای اعلام صلح با اسراییل ترغیب کنند. با این وجود به ترتیب قطر، کویت و عربستان آخرین کشورهای حوزه خلیج فارس خواهند بود که صلح تحمیلی با اسراییل را خواهند پذیرفت. به خصوص عربستان خود را به اجرای طرح صلح عربی بسیار متعهد می‌داند و به سادگی حاضر نخواهد بود که بدون تشکیل دولت مستقل فلسطینی صلح با اسراییل را بپذیرد. با این وجود باید توجه داشت بدون عبور هواپیماهای اسراییلی از آسمان عربستان ارتباطات بین امارات و اسراییل تقریبا غیرممکن می‌شود در نتیجه این کشور در رابطه بین اسراییل و امارات نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد.

مروری بر کتاب «سرمایه‌داری علیه آب‌وهوا» در گفت‌وگو با مترجم آن؛

تغییر اقلیم دنیای‌مان را زیر و رو خواهد کرد

۱۰ شهریور ۱۳۹۹

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بحران محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی که امروزه به یک مسأله جدی و قابل تأمل تبدیل شده، حاصل دخالت و بهره‌وری نامعقول انسان از طبیعت پیرامون خود و استفاده نادرست از صنعت و تکنولوژی است. اهمیت این مسأله موجب شده محیط زیست یکی از بسترهای داغ بحث سیاست جهانی شود که انسان را واداشته روی این موضوع تأکید و آن‌را جدی بگیرد تا با جلوگیری از برهم خوردن هارمونی نظام طبیعت حاکم بر زمین، ناجی زمین و موجودات آن باشد. زمین، آب، هوا و انسان، بازوهای به‌هم پیوسته حیات هستند که باید در تعادل و هارمونی نگهداشته شوند. برهم خوردن یکی از این اضلاع، چارچوب فلسفه زندگی روی زمین را برهم می‌زند.