بررسی مواضع ترکیه در قبال کردهای پ.ک.ک

روز شنبه پانزدهم مهر ماه 1391، گروه ترکیه شناسی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نشستی را با موضوع "بررسی مواضع ترکیه در قبال کردهای پ.ک.ک"، با حضور پژوهشگران پژوهشکده و اعضای گروه ترکیه شناسی برگزار کرد. در این جلسه  که با مدیریت آقای رحمت حاجی مینه پژوهشگر مهمان و عضو گروه ترکیه شناسی برگزار شد، خانم الهه قربان زاده دانشجوی روابط بین الملل از دانشگاه آزاد واحد تاکستان، دکتر رضا دهقانی پژوهشگر حوزه ترکیه و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در خصوص موضوع نشست نکاتی را مطرح کردند.

در ابتدای نشست خانم قربان زاده با بیان مقدمه ای در زمینه تاریخچه پیدایش گروه تروریستی پ.ک.ک و خط مشی این گروه، عمده ترین منبع تأمین مالی این گروه را ترانزیت مواد مخدر نام برد.در ادامه وی به بررسی سیاست های حزب عدالت و توسعه در مقابل کردها پرداخت. وی اظهار داشت که اصلاحات انجام شده توسط این حزب در مناطق کرد نشین از جمله؛ لغو قوانین محدود کننده هویت کردی، لغو حالت فوق العاده در کردستان، تاسیس احزاب کرد و ورود آن ها به پارلمان و موارد دیگر باعث بالا رفتن شاخصه های اقتصادی و اجتماعی و کاهش نارضایتی از سیاست های تبعیض آمیز گذشته مقامات ترکیه ای نسبت به این بخش از کشور شده است. همین مساله به نوبه خود تاثیر روانی قابل توجهی در تغییر نگرش مردم و نخبگان کرد ترکیه در قبال دولت داشته است و تاحدودی به کاهش درگیری ها نیز منجر شده است.

خانم قربان زاده در ادامه اظهار داشت که بحران سوریه و  تاثیر تحولات مناطق کرد نشین در سوریه و نقش آن بر افزایش مطالبات سیاسی کردها در ترکیه از نگرانی های جدی دولت اردوغان است؛ که این موضوع می تواند گرایش های گریز از مرکز را تقویت نموده و تبعات ناگواری برای امنیت و تمامیت ارضی ترکیه بر جای بگذارد. ایجاد منطقه مستقل در شمال سوریه در واقع بر عمق استراتژیک کردها که از غرب سوریه تا شرق عراق امتداد دارد، می افزاید و موازنه قدرت میان دولت ترکیه و کردها را بر هم می زند. ترکیه در حال حاضر با بهره گیری از ترکیبی از سیاست ها از جمله تهدید به حمله نظامی، تقویت مخالفان عرب سنی شامل شورای ملی سوریه و ارتش آزاد سوریه، جلب حمایت حکومت اقلیم کردستان عراق برای مهار گرایش های رادیکالی در مناطق کردنشین سوریه به دنبال مهار کردهای سوریه و از میان بردن احتمال شکل گیری حکومت کردستان سوریه است.
 
 

سپس دکتر دهقانی، به بررسی وضعیت کردهای پ.ک.ک از جنبه رفتار شناسی پرداخت. دکتر دهقانی اظهار داشت: اگر بخواهیم رفتار و موضع ترکیه را در قبال پ.ک.ک مورد مطالعه قرار بدهیم باید آن را مثلثی سه بعدی یعنی "سازمان پ.ک.ک"، "کشورهای منطقه ای و کشورهای دارای اقلیت کرد" و "قدرت های فرا منطقه ای به ویژه اروپا، آمریکا و اسرائیل" در نظر بگیریم که هر تحلیلی باید با توجه به این ابعاد باشد.از نگاه وی رفتار ترکیه نسبت به پ.ک.ک را می توان ذیل نظریه تنازع قومی و زنجیره سیاسی جیمز روزنا بیان کرد. بر این مبنا تنازع قومی در ترکیه ناظر بر دو بعد داخلی و خارجی است.در بعد داخلی؛ امنیت ترکیه به مساله کردها و هویت قومی آمیخته شده است. در بعد خارجی، ترکیه زنجیره سیاسی و یا به عبارتی توافق منطقه ای به وجود آورده است. بدین معنا که قبل از دهه نود ترکیه در مواضع اتخاذی خود بیشتر همسایگانش از جمله سوریه را متهم به همکاری با پ.ک.ک می کرد و حتی با این کشور به آستانه جنگ رسید، اما با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه مذاکره جای این اتهام زنی را گرفت.
 
 در نهایت این نشست با پرسش و پاسخ حاضرین به پایان رسید.

گزارش: سحر تقی پور پژوهشگر مهمان و مسئول امور پژوهشگران