واکاوی مکانیسم‏ های دیپلماسی فرهنگی ترکیه در لبنان

دکتر حسن صادقیان / عضو گروه یک و پژوهشگر مهمان در گروه مطالعات جامعه و سیاست خارجی ترکیه

 دیپلماسی فرهنگی، فرایندی هدفمند بوده و برای تحقق و دستیابی به اهداف تعریف شده، تدوین و اجرا می‏شود. بنابراین، دیپلماسی فرهنگی از روابط و تبلیغات فرهنگی متمایز می ‏شود؛ زیرا برخلاف تبلیغات، هدف دیپلماسی فرهنگی تعامل با مخاطبین است نه صرفاً القاء و انتقال پیام‏ های فرهنگی. همچنین در دیپلماسی فرهنگی بر روابط متقابل پایدار و درازمدت تأکید می‏ شود و از مبارزه و کشمکش سیاسی کوتاه ‏مدت و زودگذر برای کسب منافع آنی و فوری اجتناب می‏ گردد.

دیپلماسی فرهنگی به عنوان یک ابزار کارآمد و قابل انعطاف در سیاست خارجی، زمینه‏ ساز ارتقاء روابط دولت‏ها و به تبع آن افزایش تفاهم میان ملت‏ها و صلح و ثبات بین‏المللی است. دیپلماسی فرهنگی نمونه بارز و اعلای قدرت نرم می‏ باشد که به کشورها این امکان و توان را می‏دهد بر طرف مقابل تأثیر گذاشته و او را از طریق عناصری چون فرهنگ، ارزشها و ایده ‏ها ترغیب به همکاری نمایند. دیپلماسی فرهنگی درصدد تبیین فرهنگ ارزشی و رفتاری یک نظام سیاسی برای بازیگران مختلف عرصه بین ‏الملل شامل دولت‏ها، سازمان‏های بین المللی، نهادهای جوامع مدنی و افکار عمومی است. بر این اساس، «نفوذ» و «اثرگذاری» را دو هدف اصلی دیپلماسی فرهنگی می‏ شمارند.

در جهان معاصر در سه محور 1. روابط رسمی، 2. جریان عاملان و واسطه‏های فرهنگی، و 3. فعالیت‏های تأثیرگذار بر افکار عمومی، تبادل فرهنگی صورت می‏گیرد. این مثلث، هندسه اصلی روابط و مناسبات فرهنگی در عصر حاضر و در فضای حقیقی و مجازی را میان ملت‏ها پدید آوده است.

در مقاله حاضر تلاش شده است در قالب تعریف و مفاهیم و محورهای دیپلماسی فرهنگی، مکانیسم‏های دیپلماسی فرهنگی دو دهه اخیر ترکیه را که در اصل مکانیسم‏های قدرت نرم این کشور در دستیابی به دو هدف «نفوذ» و «اثرگذاری» در کشور لبنان بشمار می‏آیند، مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.    

روابط ترکیه و لبنان سابقه طولانی دارد. این روابط طولانی مدت هر دو کشور را به کانون توجه یکدیگر تبدیل کرده است. ترکیه از روابط تاریخی، فرهنگی و سیاسی خود برای حفظ یک رابطه متوازن استفاده می‏کند؛ به همین دلیل، با وجود مشکلات مختلف در لبنان، روابط بین دو کشور همچنان پایدار است. در این زمینه، به‏ویژه از سال 2002، گسترش فعالیت‌های سازمان‌های کمک‌های اجتماعی ترکیه در لبنان و طرح‌هایی مانند تأسیس مؤسسات فرهنگی و آموزشی، روابط میان دو کشور را به مراتب توسعه بخشیده است. هرچند هنوز موانع زیادی وجود دارند که اجازه نمی‏دهند سطح روابط ترکیه و لبنان به حد اعلا برسد.

دیدگاه‌های گروه‌های لبنانی نسبت به ترکیه به دلایل تاریخی، مذهبی و فرقه‌ای متفاوت است و این امر گاهی در گفتمان‌های مقامات عالیرتبه منعکس می‌شود. به ویژه اتفاقاتی مانند تعریف میشل عون رئیس جمهور لبنان از امپراتوری عثمانی به عنوان «دولت تروریستی» باعث تنش در روابط دو کشور شد (Kürkçüoğlu, 1972). همچنین، با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در رویکرد سیاست خارجی ترکیه، رویکرد احمد داوود اوغلو با تمرکز بر «هویت‏های تاریخی، مذهبی و منطقه‏ای» برخی گروه‏ها را به‏ویژه در لبنان آشفته کرد. به‏طوریکه، گذشته عثمانی در میان برخی از گروه‏های لبنانی اثر منفی بر جای گذاشته است و ناسیونالیسم عربی به سمت سازمان‏های مخفی در لبنان روی آورد. یادبودها و یادبودهایی که یادآور وقایع و احکام اعدام جمال پاشا، فرمانده عثمانی در منطقه شام/دریای مدیترانه در لبنان بود، باعث شد که امپراتوری عثمانی به عنوان یک مهاجم در لبنان دیده شود (Atay,2013).

این دیدگاه‏های متفاوت و رویدادهای گذشته نفوذ ترکیه در لبنان را محدود می‏کند و گهگاه به تنش در روابط می‏انجامد. بنابراین بعد از سالهای 2002 رهبران آنکارا، به منظور ایجاد روابط بین ترکیه و لبنان بر مبنای مستحکم‏تر و درک متقابل، توجه به حساسیت‏های تاریخی و مذهبی و تقویت گفتگو را بسیار مهم ارزیابی کردند و به آن جامه عمل پوشاندند. به طوریکه، با تأکید بر چهره جدید ترکیه در سطح جهان، بر دیپلماسی عمومی و فرهنگی تمرکز و تأکید شد. به همین منظور دستور ایجاد «دفتر هماهنگی دیپلماتیک عمومی» در روزنامه رسمی مورخ 30 ژانویه 2010 در نخست‏وزیری منتشر گردید. (Erhan, 2010: 21).

پیوندهای فرهنگی بین ترکیه و لبنان یکی از جنبه‏های مهم قدرت نرم را تشکیل می‏دهد. ترکیه دارای میراث تاریخی و فرهنگی غنی است و می‏تواند در شکل‏گیری هویت ترک و اتحاد عناصر مذهبی، فرهنگی و تاریخی کمک کند. فعالیت‌ها و فعالیت‌های آژانس‌های دیپلماتیک عمومی مانند تیکا (TIKA)، یونس امره (YEE) و سازمان ترک‏های خارج از کشور و جوامع خویشاوند (YTB)، نقش مهمی در تقویت روابط دوجانبه سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی ترکیه و لبنان دارد[1]. این آژانس‌ها بر ارزش‌های مشترک مانند دین، زبان، فرهنگ، هنر و تاریخ تاکید می‌کنند تا ارتباط و تفاهم بین مردم دو کشور تضمین شود. ابراهیم کالین، مشاور سابق رجب طیب اردوغان در یک سرمقاله (2006) اظهار داشت که قدرت نرم بر اعتبار و جذابیت یک ملت و همچنین بسیج منابع غیرنظامی آن استوار است. وی ایران، مصر و ترکیه را تنها سه ملتی در خاورمیانه می‏داند که به دلیل تاریخ غنی و تجارب سیاسی و فرهنگی خود از قدرت نرم برخوردارند. (Çevik, 2019;58)

ترکیه ترجیح می‏دهد از زبانی فراگیر و متنوع برای ایجاد تأثیر مثبت بر لبنان و تقویت تفاهم و همکاری بین دو ملت استفاده کند. ترکیه و لبنان برای مدت طولانی تحت حاکمیت امپراتوری عثمانی با هم زندگی کرده‏اند. در این دوره تغییرات فرهنگی، تحرکات تجاری و مهاجرت به شدت صورت گرفت. ترکیه با تبلیغ و انعکاس سیاست‏ها و شعارهای بشردوستانه، درصدد است در لبنان آن هویت تاریخی طلایی از امپراتوری عثمانی را که به‏عنوان یک امپراتوری خیرخواه و امیت‏بخش عمل می‏کرد، تداعی ببخشد.

شایان ذکر است این روایت گسترده در طول تاریخ امپراتوری عثمانی، ترکیه را به‏عنوان بندرگاه امن مهاجران قرار داده و آن داستان تاریخی را تا به امروز حمل می‏کند. به‏عنوان مثال، مفهوم ترکیه به عنوان یک «بندر امن» از خیرخواهی عثمانی نسبت به یهودیان سفاردی، مهاجرت‏های بالکان در اوایل قرن بیستم و در دهه 1980، و همچنین  هجوم پناهندگان کُرد از عراق بین سالهای 1988 و 1991، اعتبار می‏گیرد. پناه دادن به آوارگان سوری بعد از بحران «بهار عربی» و امروزه، پناه دادن به آوارگان فلسطینی و لبنانی این مفهوم و تصویر را ترمیم و تقویت کرده است. طرف اینجاست که از نظر زبان‌های گفتاری و مورد استفاده، ترکی و عربی زبان‌هایی هستند که بین ترکیه و لبنان رایج است. در حالی که آموزش عربی نقش مهمی در ترکیه ایفا می‏کند، ترکی نیز در لبنان تدریس می‏شود. این امر تعامل فرهنگی مبتنی بر زبان را تسهیل می‏کند و در تفهیم و تحکیم این مفهوم و هویت خیرخواهانه نقش آفرین است.

از نظر تعامل فرهنگی، شباهت‏ها و ویژگی‏های مشترکی بین ترک‏ها و لبنانی‏ها در زمینه‏های مختلف مانند موسیقی، ادبیات، معماری و صنایع دستی سنتی وجود دارد. در حوزه گردشگری، ترکیه و لبنان کشورهایی هستند که پتانسیل قابل توجهی دارند. هر دو کشور با میراث تاریخی و فرهنگی، زیبایی‏های طبیعی و جاذبه‏های توریستی خود بازدیدکنندگان را به خود جذب می‏کنند. این فعالیتهای گردشگری باعث افزایش تعاملات فرهنگی می‏شود.

فعالیت‏های همکاری بین ترکیه و لبنان در حوزه‏‏های آموزشی و دانشگاهی وجود دارد. همکاری در زمینه‏هایی مانند برنامه‏های تبادل دانشجو، پروتکل‏های دانشگاه و رویدادهای فرهنگی انجام می‏شود. در همین راستا، جامعه لبنانی استانبول، مدارس خصوصی خود را در ترکیه افتتاح کرده است.

«هویت مشترک قومی و زبانی» در مناطق مختلف جغرافیایی و اقالیم گوناگون فرهنگی از جمله کشور لبنان، از دیگر فرصت‏ها و ظرفیت‏های ارزشمند و مهمی است که میراث امپراتوری عثمانی برای ترکیه کنونی می باشد. در کشور لبنان، علاوه بر ترکمن‌های لبنان، لبنانی‌های ترک‏تبار و تابعیت ترکیه زیاد هستند. پس از سال 2017، بسیاری از لبنانی‏ها به دلیل بحران اقتصادی و اجتماعی در لبنان، در ترکیه ساکن شدند. این امر به دلیل شباهت‏های اجتماعی و فرهنگی و همچنین فرصت‏های متفاوت در ترکیه رخ داده است. وزیر خارجه ترکیه «مولود چاووش اغلو» در دیدار خود از بیروت که در پی انفجار اخیر در بندر این شهر انجام شد، اعلام کرد که اردوغان او را مأمور کرده است که به ترکمن‏های لبنانی یا هر فردی با تبار ترک تابعیت دهد. طبق ارقام نیمه‏رسمی تا سال 2019، تقریباً 18000 لبنانی درخواست تابعیت ترکیه را داده بودند که از این میان 9600 نفر موفق به دریافت آن شدند. البته، همه تقاضاها از طرف ترک‏ها یا ترکمن‏تبارها داده نشده است، بلکه بسیاری از لبنانی‏ها به خاطر ثبات، سبک زندگی و توافق لغو ویزا بین دو کشور، جذب ترکیه شده‏اند. همچنین، سریال‏های محبوب تلویزیونی ترکیه و سیاستهای پوپولیستی رهبران آنکارا، بسیاری از لبنانی‏ها را به شدت تحت تأثیر قرار داده است؛ از جمله اهل سنت لبنان که با مشاهده نفوذ ایران در میان شیعه ‏های کشور، آنها نیز به‏دنبال دولتی هستند که بتوانند به آن تکیه کنند.

امروزه لبنانی‏ها مانند سایر اعراب به طور قابل توجهی تحت تأثیر سریال‏های تلویزیونی ترکی هستند و محتوای فیلم‏های ترکی فضای قابل توجهی را در اذهان و قلوب لبنان‏ها اشغال می‏کند. این مجموعه‏های تلویزیونی، دیالوگ گمشده‏ای را بین فرقه‏ ها و گروه‏های مختلف لبانی ایجاد کرد و به همین دلیل تعداد گردشگران لبنانی از ترکیه و استفاده از محصولات ترکیه افزایش یافت. بر اساس آمار وزارت گردشگری و فرهنگ جمهوری ترکیه، طی سالهای اخیر تعداد گردشگرانی لبنانی افزایش بی‌سابقه‌ای (حدود 30 هزار نفر در سال 2024) داشته است.

ترکیه با زیبایی و تنوع طبیعی خود توانسته است توجه لبنانی‏ها و دیگر اعراب را به خود جلب کند. همین امر باعث شده است که در زمینه‏های مختلف از فرهنگ ترکی تقلید کند و زبان ترکی را بیاموزد. بسیاری از دختران و پسران جوان لبنانی در عروسی‏شان، از آیین ها به ویژه فرهنگ پوشش ترک‏ها الگوبرداری می‏کنند.

همچنین، به دلیل بحران اقتصادی در لبنان، بسیاری از لبنانی‏ها خواستار تحصیل در ترکیه هستند. دانشگاه‏های ترکیه در لبنان شهرت خوبی دارند و دولت ترکیه از طریق برنامه‏های آموزشی مختلف به دانشجویان لبنانی این امکان را می‏دهد که با بورسیه تحصیلی در ترکیه تحصیل کنند. بورسیه تحصیلی سازمان ترکهای خارج از کشور و جوامع خویشاوند (YTB) یکی از فرصت های آموزشی پیشرو مورد بحث است.

آنکارا با اعطای بورس‏های تحصیلی به لبنانی‏ها، مشارکت در فعالیت‏های فرهنگی و اعطای شهروندی به هزاران لبنانی، به تقویت پیوندهای قومی و فرهنگی‏اش با مردم آن کشور ادامه می‏دهد. از نوامبر 2010 که رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان از بیروت دیدار کرد، ترکیه در لبنان مشغول به سرمایه‏گذاری در بازسازی نمادهای دوران عثمانی شده است که از جمله این نمادها ایستگاه قطار طرابلس می‏باشد؛ این ایستگاه جزئی از خط راه‏آهن تاریخی حجاز است.

به طور کلی، هدف ترکیه ایجاد قدرت نرم در لبنان از طریق تقویت «روابط مشترک» می‏باشد. یکی از مکانیسم‏هایی که بر تقویت روابط فرهنگی بین ترکیه و لبنان تمرکز دارد، آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه، موسوم به «تیکا / TIKA» است. تیکا که در اوایل دهه 1990 تأسیس شد، در سال 2002 در 15 کشور فعال بود اما امروزه با 61 دفتر و زیرمجموعه در 170 کشور فعالیت انجام می‏دهد. بودجه مصرفی تیکا در سال 2019، 550 میلیون لیره یعنی حدود 75 میلیون دلار بوده است. تیکا به عنوان یک «واسطه اجرایی سیاست خارجی» ترکیه، به‏ویژه در کشورهایی که با آنها ارزش‏های مشترک وجود دارد، عمل می‏کند. به‏طوریکه اولویت‏های سیاست خارجی را شناسایی، اولویت‏بندی و هماهنگ می‏کند.

از سال 2006، تیکا تقریباً 126 پروژه را در لبنان با تخصیص بیش از 33 میلیون دلار تکمیل و در اختیار مردم لبنان قرار داده است. دفتر هماهنگی تیکا در بیروت در سال 2014 تأسیس شد و یک دفتر حسابرسی نیز در 22 مارس 2019 در طرابلس، لبنان افتتاح گردید.

تیکا، به پروژه‏های حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی در لبنان اهمیت زیادی می‏دهد. در این زمینه، آژانس به مرمت بسیاری از آثار دوره عثمانی پرداخت؛ برخی از این موارد، بازسازی فواره حمیدیه از دوره‏ی عثمانی، برج ساعت طرابلس و مسجد پُرتاس در شهرک صنعتی بیروت است. آژانس همچنین در مرمت مدرسه شهید مفتی حسن حلید و مسجد حمیدیه در منا مشارکت داشت (TIKA, 2019).

تیکا همچنین به فعالیت‏های آموزشی اهمیت می‏دهد و تلاش می‏کند تا تبادل فرهنگی بین دو کشور را از طریق مؤسسه یونس امره- YEE در بیروت ترویج کند. این مرکز در 22 مارس 2012 تحت نظارت سفارت تأسیس شد و پروژه‏ها و فعالیتهای بسیاری را توسعه داده است (YEE,2017) فعالیت‏های ارائه شده توسط مرکز فرهنگی بیروت با هدف تبلیغ فرهنگ ترکی و آموزش یادگیری زبان ترکی و جذب افرادی که زبان و فرهنگ ترکی را می‏شناسند، در لبنان می‏باشد. اگرچه به دلیل همه‌گیری کووید-19 محدودیت‌هایی وجود داشت، اما این فعالیت‌ها در مرکز فرهنگی بیروت به عنوان درس آنلاین ترکی به بیش از 6500 دانش‌آموز ارائه شد.

در 23 مارس 2012، مرکز فرهنگی ترکیه به نام موسسه یونس امره (YEE) در بیروت با حضور عمر دینچر وزیر آموزش ملی ترکیه افتتاح شد و برای کسانی که می خواهند زبان، فرهنگ و هنر ترکی را مطالعه کنند، خدماتی را ارائه می دهد. از نگاه صاحبنظران حوزه فرهنگی، افتتاح این مؤسسه در بیروت گامی بسیار مهم برای روابط لبنان و ترکیه تلقی می شود. در مراسم افتتاحیه، وزیر ارتباطات و روابط عمومی و ولید داود سفیر این کشور و همچنین بسیاری از دیپلمات ها و سیاستمداران لبنانی حضور داشتند. داود در سخنرانی افتتاحیه خود گفت: «یونس امره نه تنها برای ترکیه، بلکه دری است که در آن دوستی و صلح شکوفا می شود.» همچنین دینچر، وزیر فرهنگ و گردشگری ترکیه گفت: «مولانا را همه در دنیا می‏شناسند، اما یونس امره را نمی شناسند، چنین رویدادهای فرهنگی گام های مهمی در جهت تقویت روابط بین دو کشور و آشنایی بیشتر فرهنگی با یکدیگر هستند».

تیکا علاوه بر آموزش زبان ترکی که از طریق مؤسسه یونس امره دنبال می‏کند، رویدادهای فرهنگی و هنری مانند کنسرت موسیقی، نمایشگاه، هفته فیلم و کلاس‏های صنایع دستی سنتی را نیز برگزار می‏کند. به‏عنوان مثال، یک نمایشگاه لبنان در آرشیو عثمانی در سال 2014 برگزار شد و سمیناری درباره امپراتوری عثمانی و دوره عثمانی در سال 2015 در لبنان برگزار گردید. علاوه بر این، کنفرانس و نمایشگاهی در مورد آبراه‏ها در لبنان برگزار شد.

تیکا نقش مهمی در توسعه روابط فرهنگی بین ترکیه و لبنان، تقویت تبادل اطلاعات و تفاهم فرهنگی بین دو کشور و تشویق همکاری‌های فرهنگی و هنری ایفا کرده است (UDEF, 2019). این تلاش‏ها با سازماندهی رویدادها، کنفرانس‏ها و نمایشگاه‏ها به تعمیق روابط فرهنگی بین دو کشور کمک کرد؛ به‏طوریکه، لبنان میزبان رویدادهای مهمی بوده که توسط ترکیه سازماندهی شده است. نشست‏های بین‏المللی دانشجویی و نمایشگاه‏های تبلیغاتی دانشگاه‏های ترکیه از جمله فعالیت‏هایی است که می‏توان به عنوان نمونه به آنها اشاره کرد که ماحصل و ثمره تعمیق روابط فرهنگی است.

در همین راستا، ترکیه، کنفرانس‏ها و سمینارهای تاریخی با تمرکز بر سنت‏های عثمانی و تأثیر آنها بر فرهنگ امروز ترکیه برگزار می‏کند. این دیدارها از نظر افزایش آگاهی از تاریخ مشترک و تعمیق درک متقابل بین دو کشور بسیار مهم است. این ابتکارات فرهنگی پیوندهای فرهنگی ترکیه و لبنان را تقویت می‏کند و عناصر تاریخی و فرهنگی تشکیل دهنده‏ی هویت ترک را، برجسته می‏کند. همچنین، ترکیه با همکاری با دانشگاه‌های لبنان، فرصت‌هایی برای یادگیری زبان ترکی و آشنایی با فرهنگ ترکی برای دانشجویان فراهم می‌کند و پیوندهای فرهنگی را تقویت می‌کند که باعث تعمیق تفاهم و همکاری بین دو ملت می‌شود.

به عنوان مثال در تاریخ 8 نوامبر 2024، نشستی در آنکارا با عنوان «موجودیت ترک در لبنان و میراث عثمانی: پل دوستی بین ترکیه و لبنان» برگزار شد و در خصوص آمار ترک های لبنان و مناطق و محلات زندگی آنها اطلاعاتی ارائه گردید. در این نشست که در حقیقت گزارش انتشارات اورسام (ORSAM) (2014) تحت عنوان «موجودیت ترک در لبنان و میراث عثمانی: پل دوستی بین ترکیه و لبنان» مورد بحث و بررسی قرار گرفت، موجودیت ترک‏ها در لبنان و میراث عمثانی را در 8 سرفصل جمع‏بندی شد: ترکمن‏های آکار، ترکمن‏های بالبک، ترکمن‏های دنیه، ترک‏های کرت، شهروندان ترکیه که مقیم لبنان هستند، خانواده‏هایی که از آناتولی به این منطقه کوچ کردند، ترکمن‏های سوریه و چرکزها[2].

نتیجه‏گیری:

لبنان کشوری با تنوع فرهنگی و قومیتی است و ترکیه قصد دارد از راه‏های مختلف از طریق دیپلماسی قدرت نرم ایجاد کند. تمرکز آن بر توسعه فعالیت‏ها و پروژه‏هایی است که نیازهای همه اقشار جامعه را برآورده می‏کند. با این حال، ردپای تاریخ عثمانی و فرهنگ اسلامی به وضوح در ارتباطات فرهنگی ترکیه دیده می‏شود. اهمیت این دو عنصر خاص به شکل‏گیری هویت ترک و تحقق قدرت نرم آن کمک کرد. معهذا، ناتوانی ترکیه در تأثیرگذاری کافی بر گروه‏های سیاسی و اجتماعی در لبنان، هم به سیاست خارجی ترکیه و هم به تأثیر بلوک‏های فرقه‏ای و مذهبی در لبنان مرتبط است. از زمان تأسیس جمهوری، ترکیه سیاست خارجی محتاطانه‏ای را با اهداف و آرزوهای محدود دنبال کرده است. ترکیه با تمرکز بر اهداف سکولار و  غرب‏زدگی، ضمن تلاش  برای عضویت در اتحادیه اروپا، می‏خواست از خود در برابر بحران‏ها و درگیری‏های مداوم در خاورمیانه محافظت کند و از گفتمانی مرتبط با گذشته عثمانی اجتناب کند.

بعد از سالهای 2002، رهبران ترکیه اگرچه تلاش می‏کنند با گرایش به شرق و توجه به هویت تاریخی خودشان، به توسعه و تثبیت جایگاه فرهنگی و اجتماعی خود دست یابند؛ اما همچنان موانع مختلفی وجود دارند که اجازه نخواهند داد ترکیه به کشور برتر بلحاظ سیاستگذاری‏های فرهنگی در کشور لبنان تبدیل شود. به همین دلیل است که علی‏رغم تمامی تلاش‏های صورت گرفته توسط دولت ترکیه در اوضاع و احوال ترک‏های لبنان، هنوز در وضعیت سیاسی آنها تغییر حاصل نشده و هنوز هیچ نهاد مدنی مستقل و یا نماینده سیاسی ندارند. به نظر می‏رسد تحولات یکسال اخیر، سیاست‏های فرهنگی و تبلیغی ترکیه را هم به مراتب بیشتر از قبل تحت‏الشعاع قرار داده است و حداقل برای دوره‏ی موقت، مکانیسم‏های قدرت نرم ترکیه کارایی لازم را برای متحقق کردن سیاست‏های فرهنگی و سیاسی ترکیه را نخواهند داشت و اساساً زمینه و بستر لازم برای حضور و نقش‏آفرینی آنها هموار نخواهد بود.

در اصل، گفتمان قدرت نرم ترکیه به موازات افزایش و سقوط سیاست خارجی ترکیه است؛ به همین دلیل هم شاهد نوسانات زیادی در روند سیاست خارجی و نوع و میزان فعالیت‏ها از جمله اقدامات و سیاستگذاری‏های فرهنگی این کشور در مناطق جغرافیایی مختلف و اقالیم گوناگون فرهنگی هستیم. لذا بعید نیست با کاهش محسوس ظرفیت و پتانسیل مکانیسم‏های قدرت نرم ترکیه در لبنان، شاهد تضعیف جایگاه این کشور هم باشیم.

مع‏الوصف، به نظر می‏رسد با پایان یافتن تحولات منطقه و بازگشت روند عادی، ترکمن‌های لبنان و لبنانی‌های ترک‏تبار و دارای تابعیت ترکیه، بستر و ظرفیتی قابل اعتماد و دسترس‏پذیرتر جهت پیگیری منافع ملی و منطقه‏ای ترکیه خواهند بود و رهبران آنکارا تلاش خواهند کرد از طریق آنها منابع ملی و منطقه‏ای خودشان را پی بگیرند. به‏طوری که همزمان با حملات رژیم صهیونیستی به لبنان، از طریق تیکا کمک‏های زیادی به بیش از 100 نقطه در لبنان در حال انجام است که ترکمن‏های ساکن شمال لبنان، ترکمن‏های سوری در اولویت قرار دارند.