درگیری های فزاینده حوثی ها در دریای سرخ و سناریوهای احتمالی رویارویی با ایالات متحده

نویسنده؛ دکتر معتز سلامه / موسسه الاهرام
مترجم؛ فاطمه کسایی زاده / پژوهشگر مهمان ممتاز در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه

لینک اصل مقاله  www.acpss.ahram.org.eg/News/21150.aspx

با افزایش حملات انصارالله یمن (حوثی ها) در دریای سرخ و خلیج عدن از نوامبر 2023 و همزمان با جنگ اسرائیل در نوار غزه، به روشنی شاهد میزان اثر گذاری بازیگران غیردولتی بر وقایع نوار غزه هستیم. پس از حملاتی که کشتی های دریایی بسیاری را هدف قرار داد، موضوع امنیت ناوبری دریایی جهانی، قدرت‌های بزرگ را وادار کرد تا ملاحظات امنیتی جدیدی را در موقعیت های جغرافیایی چون دریای سرخ برای تجارت جهانی ایجاد کنند و ائتلافهای نظامی نوینی را برای دفاع از منافع خود تشکیل دهند.

در همین راستا، ایالات متحده در دسامبر 2023 از تشکیل ائتلافی تحت عنوان عملیات «نگهبان رفاه» (با عضویت بیش از 20 کشور با هدف حفاظت از کشتیرانی در دریای سرخ و خلیج عدن) خبر داد. این عملیات زیر نظر نیروی دریایی مشترک و رهبری گروه ضربت CTF 153 است که در سال2022 برای حفاظت از ناوبری در دریای سرخ و خلیج عدن تشکیل شد.

اتحادیه اروپا نیز با انجام عملیات ASPIDE انضمام خود را به ایالات متحده و بریتانیا اعلام کرد. در همین راستا، ایران، روسیه و چین با رزمایش مشترکی تحت عنوان مانور نظامی کمربند امنیتی دریایی 2024 در نزدیکی خلیج عمان را با هدف «تحکیم امنیت فعالیت های اقتصادی دریایی» برگزار کردند.

در 24 فوریه 2024، ایالات متحده گزارش داد که حوثی‌ها حداقل 48 حمله انجام داده‌اند و کشتی‌هایی که مورد هدف قرار گرفته اند متعلق به 55 کشورهستند. موسسه کیل برای اقتصاد جهانی (Kiel Institute for the World Economy) که مرکز پژوهشی آلمانی است تأیید کرد، به دلیل انحراف مسیر کشتی‌ها، ظرفیت کشتی‌های کانتینری در دریای سرخ در ژانویه 2024 هشتاد درصد کمتر از حد انتظار شده است (2017 - 2019) (1).

حملات حوثی ها تنها محدود به کشتی های مرتبط با اسرائیل نبود، بلکه شامل تمام کشتی های کانتینری، تانکرهای نفت، تانکرهای گاز طبیعی مایع، کشتی های فله بر و... بود (2).

داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط (ACLED) The Armed Conflict Location & Event Data Project نشان می دهد پس از وقوع حملات در دریای سرخ و درگیری‌های مسلحانه ، تدریجا این حملات از نظر جغرافیایی گسترش یافته و خلیج عدن را نیز در بر گرفته است البته توسعه حملات را میتوان روندی طبیعی در رفتار حوثی ها بشمار آورد. (3).

در 14 مارس 2024، عبدالملک الحوثی، تصریح کرد که تعداد تمام کشتی ها و لنج های مورد هدف قرار گرفته توسط گروهش به 73 عدد رسیده است وهمچنین تأیید کرد که عملیات ادامه دارد و تا زمانی که جنگ اسرائیل در نوار غزه متوقف نشود، آنان نیز متوقف نخواهند شد. (4)

وی با اشاره به اینکه از زمان شروع حملات 344 مورد هجوم حملات هوایی و دریایی بوده، مسئولیت پرتاب 403 موشک و پهپاد در 96 حمله به کشتی‌های باری و نظامی را بر عهده گرفت و از بسیج و آموزش 282 هزار شبه‌نظامی از آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه خبر داد. (5).

بنابراین میتوان بالا گرفتن فعالیت حوثی‌ها در دریای سرخ پس از جنگ اسرائیل در نوار غزه و تأثیر آن بر ناوبری دریایی را با بررسی انگیزه‌های متعدد آنان پشت حملات پیاپی و همچنین سناریوهای احتمالی برای رویارویی نظامی بین ایالات متحده و آنان را مورد مطالعه قرار داد.

اول: دلایل افزایش حملات در دریای سرخ

حوثی ها انگیزه های مختلفی از انجام حملات در دریای سرخ علیه اسرائیل و حامیان آن (آمریکا و غرب) داشتند که بر کشتیرانی دریایی تأثیر گذاشت که مهمترین آنها به شرح زیر است:

1- فرافکنی درگیری های داخلی به خارج از مرزها و تخلیه توان نظامی در خارج از کشور

 آنان به عنوان یک مجموعه نظامی ، در جنگ هشت ساله خود علیه نیروهای ائتلاف عربی و نیز نیروهای دولت قانونی یمن ، بسیج عناصر خود را با حداکثر توان به منظور ادامه جنگ حفظ کرده بود، بسبب آتش بس های پی در پی و کاهش درگیری در سال 2023 دچار ایستایی و رکود شد. حوثی ها با وجود اینکه در صعده و صنعا محصور و منزوی شده بودند ، مسئولیت های اجتماعی، اقتصادی و بشردوستانه خود را در مناطق تحت کنترل خود در شمال افزایش دادند.

درعمل پایان جنگ منجر به بروز اختلافات درون گروهی آنان شد و سرانجام این جنگ غزه بود که عامل همسویی و اتحاد داخلی آنان گشت و آنها را قادر ساخت تا توان نظامی خود را در قالب یک درگیری خارجی فرصت ساز با مزایای ایدئولوژیک ، تخلیه کنند. (6).

برخی نیز بر این باورند که رهبری انصار الله از تبدیل یمن به یک اردوگاه بزرگ جذب و بسیج نیروی نظامی برای مبارزه با تجاوزات آمریکا و انگلیس از این درگیری فزاینده منتفع است .

شایان ذکر است حدود 17.3 میلیون نفر در یمن از فقدان امنیت غذایی و 20.3 میلیون نفر از بهداشت عمومی پایین در رنج هستند. (7)

در مورد وضعیت اقتصادی انصار الله می توان خبری مبنی بر پرداخت مبالغی از سوی شرکت های اروپایی در ازای عبور ایمن کشتی ها در دریای سرخ را مورد توجه قرار داد.

از اواسط ژانویه 2024 این شرکت ها مبالغی را به حوثی ها پرداخت کرده اند و میانگین مبلغ درخواستی آنان برای هر کشتی حدود نیم میلیون دلار و در مواردی نزدیک به یک میلیون دلار یا بعضا کمی کمتر بوده است. بنابراین، اگر تنش ادامه یابد، آنان می تواند 180 میلیون دلار در ماه از کشتی های موجود در دریای سرخ درآمد زایی کنند. (8).

2- امکانی جهت تاکید بر دکترین سیاسی مکتب

موضعی که انصارالله در مورد جنگ اسرائیل علیه غزه اتخاذ کرد، جنبه های ایدئولوژیک و عملگرایانه داشت. این رویکرد تصمیم گیری سیاسی و نظامی این گروه را تقویت و پیشبینی پاسخ آنان را دشوار نمود . آنچه در این خصوص جلب توجه می کند، اعلامیه انصار الله در 10 اکتبر 2023 است، درست سه روز پس از عملیات طوفان الاقصی، اعلام کرد چنانچه ایالات متحده در حمایت از اسرائیل مستقیماً در نوار غزه مداخله کند آنان نیز در حمایت از مقاومت فلسطین علیه ارتش اسرائیل ، طی حملات موشکی و هوایی و گزینه های نظامی دیگر، اقدام خواهند کرد. این نشان دهنده تمایل حوثی ها برای قرار گرفتن در وضعیت محوری و کلیدی میانه درگیری اعراب و اسرائیل است. وقایع غزه فرصت ارزشمندی را در اختیار آنها قرار داد تا راستی شعارهای مکتبی خود را که از زمان ظهور مسلحانه شان در آغاز قرن بیست و یکم مطرح کرده اند به منصه ظهور برسانند و به مفاهیم و اصول فکری و فرهنگی و عقیدتی رهبرشان در اصولی چون دشمنی با آمریکا و اسرائیل که سابقا طی ملاقات با جمعی از علماء زیدیه بر آن تاکید کرده و وثیقه آنرا امضا نموده بود جامعه عمل بپوشانند.(10)

پیش از این پژوهشکده های اسرائیل پیش بینی کرده بودند که انصار الله پس از پایان جنگ با ائتلاف عربی، محتمالا اسرائیل را به عنوان هدف بعدی خود قرار خواهد داد. برخی مطالعات نیز قبلاً نشان داده بود که دستیابی به راه حل نهایی جهت پایان جنگ یمن نظر به روابط تازه ای که اسرائیل با کشورهای حاشیه خلیج فارس ایجاد کرده ممکن است آغازگر مرحله جدیدی از درگیری حوثی ها با اسرائیل شود وآنرا وارد مرحله جدیدتری از درگیری پنهان کند. (11)

3- تحکیم مشروعیت و مقبولیت در داخل یمن

حوثی ها با حملات موشکی و پهبادی به اسرائیل و کشتی‌ها در تنگه باب المندب، برتری عمده‌ای را نسبت به رقبای داخلی خود در یمن کسب کرده و تأیید می‌کند که نه تنها با طرف‌های داخلی دولت به رسمیت شناخته شده درگیر است بلکه ، با نیروهای جنوبی، و سایر نیروهای منطقه و نیز قدرت مهم منطقه ای (اسرائیل) و حامیان آن (ایالات متحده و غرب) در مبارزه است.

مضاف بر اهمیت این موضع بعنوان جنگ روانی نسبت دولت عدن ، مخالفان داخلی حوثی ها در بیم از دست دادن مشروعیت و متهم شدن به ضد وطن و همراه با اسرائیل بودن، از سرگیری جنگ داخلی را دشوار تر دیدند. موضوعی که آشکارا، مشروعیت داخلی آنها را متزلزل میسازد. در عین حال انصار الله با ایستادن در کنار غزه، مشروعیت خود را در داخل یمن تحکیم می بخشد، غزه ای که آن را نام اصلی قدرت در یمن می دانند. از این رو، آنان از طریق تشدید تنش در دریای سرخ، نقطه قوتی کسب کرده، خواستار مشروعیت فراگیر و اخلاقی خود در برابر احزاب داخلی و دشمنان دیرینه هستند تا بعنوان نماینده تمام مردم یمن و نه جزئی از آنان تثبیت شوند.

مجموعا نباید از نظر دور داشت که از دسامبر 2019، یعنی مدتها پیش، سرلشکر محمد ناصر العاطفی، صراحتاً تهدید کرده بود که نیروهایش بانک اطلاعاتی از اهداف نظامی و دریایی دشمن صهیونیستی در دست دارد که در صورت تصمیم رهبری در حمله به آنها تردید نخواهیم کرد. (12).

4- میزان نقش آنان در محور مقاومت و از منظر اقلیمی

 بی شک حملات حوثی ها به اسرائیل و کشتی های آن ، حضور آنان را در "محور مقاومت" که شامل ایران، سوریه، حزب الله لبنان، شبه نظامیان شیعه عراق و مقاومت فلسطین است تثبیت کرده، و تغییر وضعیت از حاشیه ، به یک موقعیت مرکزی در این محور و شاید بتوان گفت تبدیل آن به سر نیزه اصلی محور مقاومت، در حمایت از مقاومت فلسطین در میانه نبرد طوفان الاقصی را رقم زده است. (13).

حوثی ها در رویارویی با اسرائیل زیر پرچم فلسطین، خود را در دل صحنه اقلیمی و عربی قرار می دهد و به عنوان یک جنبش مبارزاتی عربی که پای مهمترین مسئله تاریخ اعراب ایستاده است برای اهداف محور مقاومت در این هم افزایی ایدئولوژیک ریشه دار مشارکت میکند.(14)

برخی گزارش‌ها سابقاً احتمال بازی حوثی در نقش «حزب‌الله جدید» را به‌عنوان بازتابی از توسعه نقش آتی آن پیش‌بینی کرده بودند مثلا در سال 2020 مؤسسه RAND پژوهشی با عنوان Could تهیه کرده و ضمن آن این پرسش را مطرح کرده بود که آیا ممکن است حوثی ها حزب الله بعدی باشند؟

 Could the Houthis Be the Next Hizballah (15) این پژوهش همزمان با گسترش روابط ایران با جنبش بود. (16) همانطور که جنگ در یمن قدرت حوثی ها را در داخل تقویت کرد، بمباران آمریکایی-انگلیسی آنها را در هر دو سطح عربی و اسلامی مشروعیت بخشید و همدلی برون مرزی مورد نیاز آنها را تامین کرد و مخالفان محلی آنها را در موقعیت دشواری قرار داد، به ویژه آنکه موضوع فلسطین در میان تمام یمنی ها مورد اجماع نظر است. (17)

بنابراین، انصار الله به دور از اتهام فرقه گرایی خود را در موقعیتی قرار می دهد که واجد شرایط نمایندگی دولت یمن باشد. آنان با اعلام نفوذ خود در دریای سرخ، عملا حضورشان را به قلب منطقه تحمیل می کنند، شرایطی ناگزیر چه برای کشورهای محور مقاومت و چه برای کشورهای خواهان صلح و عادی سازی روابط با اسرائیل.

بسیاری گزارش‌ها حاکی از آن است که ایالات متحده مذاکرات محرمانه ای با ایران داشته تا تهران را متقاعد کند که از نفوذ خود بر حوثی‌ها برای توقف حملات آنها به کشتی‌ها استفاده کند (18).

وزیر امور خارجه ایران با تایید رد درخواست آمریکا از سوی کشورش، افزود: به واشنگتن اطلاع دادیم که انصارالله در مورد غزه دستوری از ایران دریافت نمی‌کند و تنها بر اساس منافع خود تصمیم می‌گیرد و واشنگتن خود یکی از طرفین جنگ غزه است نمی تواند از کسی بخواهد که دامنه آن را گسترش نیابد» (19).

در این چارچوب، انصار الله قصد دارد بر پیامی که جنبش حماس در 7 اکتبر به کشورهای عربی خواهان عادی‌سازی ارسال کرد، تاکید کند، پیامی مبنی بر اینکه قمار امنیتی و نظامی  بر سر اسرائیل غلط است، زیرا اسرائیل قادر نیست حتی از امنیت و تجارت خود در برابر موشک ها و پهباد های آنها محافظت کند.

 این احتمال وجود دارد که این رویکرد، بر پروژه کانال بن گوریون و پروژه کریدور اقتصادی هندوستان-خلیج فارس-اروپا از مسیر اسرائیل نیز اثر گذار باشد.

5- رقابت با ابرقدرت و ترویج بازنگری در نظام بین الملل

انصارالله (حوثی ها) مانند دیگر کشورهای مرتبط با ایران ایدئولوژی ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی دارد. با این حال، بر خلاف سایر گروه های متحد با ایران که از اکتبر 2023 به طور مداوم حملاتی را علیه پایگاه های ایالات متحده در عراق و سوریه انجام داده اند، حوثی ها حملاتی را علیه پایگاه های نظامی ایالات متحده واقع در جیبوتی در دریای سرخ انجام نداده اند (20).

لیکن از طریق حملات به اسرائیل، به دنبال بهره برداری از ظرفیت جغرافیایی یمن که نوعا میتوان گفت شکست ناپذیری جغرافیایی است در جهت بر هم زدن استراتژی آمریکا در منطقه و عقب راندن ایالات متحده حرکت کرده است.

جنبش انصارالله راهبرد خود را در سخنان وزیر دفاع در دولت حوثی (سرلشکر العاطفی) در مانور «فتح موعود» در 17 مارس 2024، چنین تبین کرد: ما نظم جدید را اعمال می کنیم. آمریکایی‌ها، انگلیسی‌ها، صهیونیست‌ها و کسانی که در جبهه آنها هستند، بهای سنگینی خواهند پرداخت. وی افزود: یمن قادر است حق خود را بگیرد و با نظام بین‌المللی که تنها به قدرت احترام می‌گذارد معامله کند و نبرد «فتح موعود» و «جهاد مقدس» در حمایت از (طوفان الاقصی) پیروز خواهد بود ولاجرم منجر به تغییرات ژئوپلیتیکی خواهد شد که نظم نوین جهانی را در پی خواهد داشت.(21).

بنابراین گروه انصارالله از حوادث غزه بهره فراوان برد و با همبستگی بی سابقه خود توانست خود را به عنوان بازیگری مهم در منطقه معرفی کند. برخی خاطرنشان می کنند که در نتیجه اتفاقات، حوثی ها توانسته اند دوباره قدرت و توانایی خود را در به هم زدن برگ های سرنوشت ساز تجارت بین المللی و خطوط دریایی بازیابد (22).

مجموعا آنها به عنوان یک قدرت منطقه‌ای با جایگاهی بیش از دولت نقش موثرتری کسب نمودند.

از سوی دیگر، ارزش حوثی های برای قدرتمند شرقی چون روسیه روز افزون است. حملات آنان باعث طولانی شدن درگیری در دریای سرخ شده و تمرکز آمریکا و اروپا بر جنگ روسیه و اوکراین را کاهش می دهد این مهم خدمت بزرگی به روسیه است. همچنین، مانند اهرم فشاری بر چین هستند، چینی که نگران تجارت و منافع خود در دریای سرخ است و کشورهای غربی از آن خواسته‌اند تا ایران را تحت فشار قرار دهند تا شاید از نفوذ خود بر حوثی‌ها برای توقف حملات آنها به کشتی‌ها استفاده کند. گزارش هایی وجود دارد که نشان میدهد مقامات چینی از همتایان ایرانی خود برای مهار حملات حوثی ها به کشتی ها در دریای سرخ کمک خواستند (23).

با این حال، چین رویکرد متفاوتی دارد. در حالی که در فوریه 2022 از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد که حوثی ها به عنوان یک سازمان تروریستی نامید حمایت می کرد، لیک در فاصله اکتبر تا دسامبر 2023 مقامات چینی نامی از «حوثی ها» مطرح نکردند. نه در زمانی که کشتی چینی مورد حمله قرار گرفت ونه نسبت به ده ها موشک و پهپاد پرتاب شده توسط حوثی ها علیه اسرائیل (24).

چین و روسیه همچنین به قطعنامه شماره 2722 (2024) مصوب 10 ژانویه 2024 توسط شورای امنیت که حملات حوثی ها را محکوم کرده و خواستار توقف آنها شده بود، رای ممتنع دادند. (25).

دوم: سناریوهای احتمالی برای رویارویی نظامی

می توان چهار سناریو برای روند رویارویی آمریکا و حوثی ها متصور شد که ممکن است به صورت متوالی اتفاق بیفتند این سناریوها مستلزم تداوم جنگ اسرائیل علیه غزه است. از رویارویی های نظامی که ممکن است هر کدام - و به طور مستقل - دریچه ای به روی جنگ جدیدی باز کند . این سناریوها به شرح زیر است:

1- تداوم حملات و اقدامات نظامی در سطح کنونی

این سناریو با توجه به حداکثر سطح ممکن درگیری در یک جنگ نامتقارن بر اساس محاسبات استراتژیک دو طرف (آمریکایی و حوثی) متصور است، در صورت ناتوانی در حل مناقشه جنگ نامتقارن با همین وضعیت ادامه میابد. احتمال دارد ایالات متحده راغب به تضعیف موقعیت حوثی ها در یمن، به دلیل ملاحظات فراوان دولت دموکرات خود نباشد.

بر اساس این سناریو، رویارویی ها برای مدت طولانی تری بدون حل و فصل ادامه خواهد داشت. ایالات متحده و ائتلاف «نگهبان رفاه» قادر به توقف کامل حملات حوثی‌ها نخواهد بود.

وحملات هوایی آمریکایی-انگلیسی به حوثی‌ها قادر به پایان دادن به تهدیدات نشده، علیرغم تأثیر این حملات بر توانایی نظامی حوثی‌ها، زرادخانه موشک‌های ضد کشتی آنها همچنان مانند یک تهدید بزرگ عمل میکند. در این شرایط مشخص نیست که کاهش عملیات نظامی حوثی ها به دلیل حملات آمریکایی/بریتانیایی است یا به دلیل کاهش مداوم تعداد کشتی هایی که از دریای سرخ عبور میکنند. (26).

این وضعیت مسیری باز برای ادامه رویارویی ها ایجاد می کند، اما در سطح فعلی کنترل می شود و گسترش نمی یابد. ائتلاف با رهگیری موشک‌ها و پهپادهای حوثی‌ها (بدون درگیری‌های گسترده با آنها) و تضعیف دقت حملات حوثی‌ها با مختل کردن رادارها و فریب دادن موشک‌های هدایت‌شونده، به مختل کردن عملیات نظامیشان ادامه خواهد داد.

ائتلاف دریایی ترجیح می دهد عملیات نظامی محدودی را برای هشدار دادن به آنان انجام دهد، به این امید که چنین تحرکات محدودی برای بازدارندگی کافی باشد (27). از سوی دیگر، بر اساس این سناریو، حوثی‌ها با حمله به پادشاهی سعودی یا امارات، به دنبال بالا بردن سطح تهدید نیستند.

این سطح از تعامل مزایای زیادی برای طرفین به همراه دارد. حوثی‌ها را قادر می‌سازد تا به روند تثبیت حضور خود در صحنه اقلیمی ادامه دهند و ارزش آنها را برای بزرگترین متحد منطقه‌ای (ایران) افزایش میدهد. در مورد ایالات متحده، تقاضا برای حضور نظامی این کشور جهت حفظ امنیت افزایش می یابد (28)

 امریکا مایل است با حضور در جغرافیای ارزشمندی که دروازه‌ تجارت چین و جهان در دریای سرخ است، بنوعی با حضور خود رفتار حوثی‌ها در قبال اسرائیل را تا پایان ماموریت کنترل کند و از بار حملات به سمت اسرائیل که درگیر جنگ غزه است، بکاهد.

اگر بازیگران غیر دولتی دچار شکست شوند اغلب مایل به انتقام خواهند شد، از سوی دیگر پیروزی آنها را وسوسه می کند که ماجراجویی های بیشتری داشته باشد. بنابراین، احتمال ادامه رویارویی در سطح فعلی وجود دارد. این سناریو همچنین با توجه به نظرات متعدد آمریکایی مبنی بر عدم موفقیت بازدارندگی نظامی تقویت می‌شود زیرا بر این باور ادامه افزایش تنش‌ها به جای اهداف ایالات متحده، اهداف ایران را تقویت می‌کند و کمک چندانی به ثبات در یمن نخواهد کرد. این ایده آمریکایی میگوید: «وقتی بدون موفقیت در دام تشدید تنش گرفتار می‌شویم، برنامه‌های سیاسی مخالفان خود را علی‌رغم وخامت توان نظامی آنها پیش می‌بریم». در این فرآیند، ما به تغییر رفتاری که به دنبال اصلاح آن هستیم، نزدیک‌تر نخواهیم شد» (29).

2- گسترش درگیری نظامی و رویارویی همه جانبه (محدود به طرفین آن)

 این سناریو شامل این احتمال است که جنگ در سطح فعلی برای مدت طولانی ادامه پیدا نکند و به تلافی حملات آمریکایی-انگلیسی به زیرساخت های نظامی حوثی ها آنان نیز خسارات محدود یا محاسبه شده به کشتی ها وارد کنند و جنگ توسعه یابد. امری با اهداف سیاسی و در راستای تضعیف حاکمیت حوثی ها در صعده و صنعا در شمال و شمال غربی و مرکز یمن و برهم خوردن معادلات سیاسی داخلی که بعنوان ماحصل جنگ با ائتلاف عربی متصور است . بشکلی که حوثی ها به نفع نیروهای دولتی قانونی یا شورای انتقالی جنوب برکنار و امکان حذف حکومت انصار الله فراهم آید.

بر اساس این سناریو، زیرساخت‌های نظامی حوثی‌ها که کشتی‌های تجاری و کشتی‌های جنگی را در دریاهای آزاد را مورد تهدید قرار میدهد از بین خواهد رفت و توان ایران در انتقال داده‌های مرتبط با هدف‌گیری خنثی می‌شود، بیش از این انهدام زیرساخت‌های پهپادی و موشکی (از جمله موشک‌های بالستیک) برای توقف حمله به کشتیرانی بین المللی مورد انتظار است. (30).

در این سناریو مفروض است دامنه جنگ به خارج از یمن گسترش نیافته و در کنترل نیروهای حوثی و ائتلاف نگهبان رفاه باقی بماند ضمن اینکه حوثی‌ها به دنبال راه‌اندازی عملیات انتقام‌جویی علیه متحدان منطقه‌ای ایالات متحده نخواهند بود.

ضمنا می توان اشکال متعددی از اقدامات نظامی را تصور کرد ، از جمله تشدید حملات آمریکا به بنادر حوثی به ویژه حدیده، تحمیل محاصره همه جانبه بر آنان، انجام ترورهای سیاسی برخی از رهبران آن یا راه اندازی عملیات نظامی زمینی به برخی از مناطق تحت کنترل حوثی ها، نه لزوما در مرکز (صعده و صنعا) و همچنین حمله به کشتی‌های ایرانی برای قطع خطوط ارتباطی و دریایی بین حوثی‌ها و ایران.

در سطح حوثی‌ها، این رویارویی - بر اساس این سناریو - شامل عملیات‌هایی با هدف قرار دادن منافع آمریکا در داخل یمن، تشدید مین گذاری دریایی در باب المندب و تشدید حملات به قایق‌ها و استفاده از سلاح‌های جدید است. آنها در گذشته از موشک های ضد کشتی، وسایل انفجاری آب، هواپیماهای بدون سرنشین و هلیکوپترها استفاده کرده اند. (31).

علاوه بر موارد فوق، اقدامات حوثی ها ممکن است شامل عملیات ویژه برای سرقت از کشتی ها و دستگیری خدمه آنها و عملیات علیه کشتی های لنگر انداخته در بنادر کشورهای نزدیک به یمن یا در سواحل دیگر (آفریقایی) باشد.

حوثی ها همچنین احتمالا به فشار بر کشتیرانی بین المللی و تجارت جهانی ادامه خواهند داد. آنها ممکن است عملیات آبی خاکی را علیه اهداف انتخاب شده افزایش دهند و از مزیت جنگ نامتقارن موجود برای کشف شیوه های جدید حمله استفاده کنند (32).

 این گروه ممکن است به استفاده از «سلاح های زیردریایی» در عملیات خود علیه کشتی های تجاری در دریای سرخ و دیگر آب ها متوسل شود (33). گزارش‌هایی مبنی بر آزمایش یک موشک مافوق صوت با سرعت 8 ماخ (حدود 10000 کیلومتر در ساعت) با سوخت جامد توسط حوثی‌ها منتشر شده است، فناوری که تنها چند کشور در جهان از آن برخوردارند، ضمن آنکه توانسته اند در مدت سه ماه آزمایش پیاپی پهپادهای خود را نیز ارتقا ببخشند. (34).

با گسترش عملیات و درگیری، گفتمان آن نیز توسعه می یابد. امری که از اظهارات رهبر آن مبنی بر اجرای نظم و قانون جدید در تعامل با ایالات متحده و بریتانیا و ممانعت از عبور کشتی های مرتبط با اسرائیل از طریق اقیانوس هند به سمت دماغه امید نیک آشکار است (35).

عبدالملک الحوثی در سخنرانی خود در 15 مارس 2024 بر تلاش خود «برای گسترش دامنه عملیات تا رسیدن به مکان هایی که دشمن هرگز انتظارش را ندارد» تاکید کرد و گفت: نبرد اساسی ما جلوگیری از عبور کشتی های مرتبط به دشمن اسرائیلی نه تنها از از دریای عرب، دریای سرخ و خلیج عدن بلکه تا آفریقای جنوبی و امید نیک است. در روزی که رهبر این گروه سخنرانی خود را ایراد کرد، حوثی‌ها اعلامیه‌ای رسمی به شرکت‌های کشتیرانی و بیمه درباره آنچه که آنها به عنوان ممنوعیت دریانوردی کشتی‌های مرتبط با اسرائیل، ایالات متحده و بریتانیا در آب‌های اطراف توصیف کردند، ارسال کردند تا کارزار نظامی خود را تقویت کنند (36).

3- گسترش درگیری نظامی و رویارویی همه جانبه (بدون محدود شدن طرفین)

 این سناریو شامل همان مسیر قبلی با گسترش طرف های درگیر در رویارویی از داخل و خارج از یمن است. رویارویی هایی که محدود به ایالات متحده، اعضای ائتلاف نگهبان رفاه و حوثی ها نیست، بلکه شامل گروه های یمنی می شود که به تضعیف حاکمیت حوثی در داخل یمن و بهره وری از رویارویی فعلی علاقه مند هستند، تلاشی برای رسیدن به صنعا که محتملا سناریوی خوشایندی برای ایالات متحده است.

در صورت بسیج مخالفان داخلی در یمن و کمک به آنها برای سرنگونی حاکمیت حوثی یا از سرگیری درگیری این شانس وجود دارد که تمرکز حوثی ها از خارج به داخل کشور معطوف شود. در صورت استمرار جنگ اسرائیل علیه غزه چنین سناریویی به طور جدی مورد بحث قرار خواهد گرفت.

اگر مخالفان داخلی یمنی ، حملات هوایی به مناطق حوثی را فرصتی برای ایجاد تغییرات سیاسی داخلی دیده ، نظر به توانمندی و تجربه ای که درباره جغرافیای سرزمینی خود دارند در درگیری ، نیروی موثری خواهند بود و عبور ایالات متحده از حوثی ها بدون مشارکت آنان دشوار است.

اگرچه حوثی ها در مقایسه با قدرت آمریکا تهدید نظامی محدودی هستند، اما تداوم  حملات تهدیدی پایدار برای امنیت کشتیرانی در دریای سرخ قلمداد میشود و در صورت گسترش جنگ ایالات متحده و بریتانیا ممکن است درگیر بحرانی طولانی مدت در یمن شوند (37).

این سناریو به دولت قانونی یمن کمک می‌کند تا موضع مخالفت با حوثی‌ها را تقویت کرده و آنان را مسئول آنچه اتفاق می‌افتد بخواند. پیش از این دولت قانونی یمن از تصمیم آمریکا برای طبقه‌بندی مجدد حوثی‌ها به عنوان مصداق « تروریسم بین الملل» حمایت کرده و در بیانیه ای که توسط وزارت امور خارجه یمن در 17 ژانویه 2024 منتشر شد، از این تصمیم استقبال نمود. (38)

 پیش از این نیز دولت یمن در 12 ژانویه 2024 از حملات آمریکایی-بریتانیایی به حوثی‌ها حمایت کرده و آنان را مخل امنیت کشتیرانی بین‌المللی ونیز فرمانبردار رژیم ایران خواند و تصریح کرد: «کشاندن کشور به درگیری نظامی برای موضوعات مورد ادعا هیچ ارتباط حقیقی به حمایت ما از برادرانمان در فلسطین اشغالی ندارد».

در این سناریو، چنانچه حوثی ها موفق به پاسخ به حملات ایالات متحده نشوند عملیات تلافی جویانه شان متوجه متحدان ایالات متحده (عربستان سعودی و امارات) خواهد شد. در این صورت اتحاد ائتلاف نگهبان رفاه و ائتلاف عربی ضرورت پیدا میکند، امری که نهایتا تأثیر منفی بر روند صلح در یمن خواهد داشت.

حوثی ها میتوانند با قدرتهای سواحل آفریقا که با آنها در دشمنی با آمریکایی ها موافق هستند متحد شوند. پیشبینی میشود بتوانند متحدانی را در سواحل سومالی جذب کنند که تمایل مشترکی برای تهدید کشتیرانی دریایی دارند مقصود منطقه ای است که هنوز دزدی دریایی در آن مایه درآمد زاییست. داده های مرکز امنیت دریایی شاخ آفریقا و مرکز برنامه ریزی و هماهنگی عملیات ضد دزدی دریایی اتحادیه اروپا نشان می دهد که از نوامبر 2023 تاکنون بیش از بیست ربایش یا تلاش برای ربودن کشتی ها در خلیج عدن و حوزه سومالی صورت گرفته است.

4- پایان جنگ غزه و افول عملیات حوثی ها بدون توافق

 در این صورت ممکن است رویارویی نظامی بین حوثی ها و ایالات متحده کاهش یابد و حملات نظامی با توافق آمریکا و ایران یا تفاهم آمریکایی-حوثی، با یا بدون توافق رسمی و یا با اجماع نانوشته کاسته شود. تنها دو راه برای پایان دادن به رویارویی کنونی بین ایالات متحده و حوثی‌ها وجود دارد: راه اول این است که یک مکانیسم مذاکره بین ایالات متحده و حوثی‌ها از طریق ایران، عمان، قطر یا عربستان سعودی ایجاد شود و عملیات متوقف گردد، بی آنکه شرط توقف جنگ اسرائیل علیه غزه برآورده شود.

ثانیاً توقف جنگ در غزه یا آتش بس طولانی مدت محقق شود ، درست همان شرطی که آنها برای پایان دادن به حملات خود در دریای سرخ مطرح کرده‌اند (39).

دستیابی به یک آتش بس موقت بین اسرائیل و حماس احتمالا منجر به سردرگمی حوثی ها خواهد شد. این آتش بس به معنای پایان جنگ نیست، بلکه به معنای توقف موقت عملیات نظامی بین اسرائیل و مقاومت فلسطین است که ممکن است منجر به توقف رویارویی بین ایالات متحده و حوثی ها و کاهش آن شود.

لیک، این ممکن است به معنای بازگشت به وضعیت قبل از جنگ غزه نیز نباشد، زیرا اغلب درگیری‌ها به تبع خود پیامدهایی دارد که ممکن است به ایجاد دلایل جدیدی برای ادامه رویارویی نظامی منجر شود.

برای ائتلاف نگهبان رفاه بعید است اجازه دهد تا امنیت دریای سرخ یا کشتیرانی در این دریا در آینده گروگان اقدامات و حملات حوثی ها بماند، خروج بدون توافق لاجرم خیال عقب نشینی حوثی هایی که توانستند قدرت خود را در جنوب دریای سرخ تقویت کنند و دستاوردهایی وسوسه انگیز مادی و موقعیت سیاسی منطقه ای قابل توجهی کسب کنند، محال می نمایاند.

اگر این سناریو تنها در چارچوب کاهش درگیری‌های نظامی در غزه و دستیابی به توافق آتش‌بس امکان‌پذیر باشد، احتمال سناریوی کاهش تنش و پایان دادن به درگیری‌ها در جنوب دریای سرخ وجود دارد. محتمل ترین سناریو این است که عملیات نظامی به خودی خود با کاهش جنگ در غزه کمتر شود، چانچه تلفات حوثی ها در نتیجه رویارویی افزایش یابد، یا متغیرهای جدیدی وارد معادله شوند ممکن است آنان را از تمرکز بر اسرائیل دور کند. این بدان معنی است که عملیات حوثی ها بدون توافق سیاسی بین دو طرف در مورد زمان بندی مشخص برای پایان، ادامه خواهد یافت و به تدریج کند خواهد شد.

و دیگر آنکه بسته به تغییراتی که در صحنه سیاست داخلی آمریکا رخ میدهد، میتوان شاهد تغییراتی در راه حل های مدیریتی جدید آمریکا شد.

اگرچه سخنگوی حوثی ها و مذاکره کننده ارشد (محمد عبدالسلام) تأیید کرده که صلح در یمن به خوبی پیش می رود (40). ، رویارویی کنونی مستقیماً صلح شکننده در یمن را مورد تهدید قرار میدهد.

این کشور صراحتاً قصد خود را برای هدف قرار دادن منافع ایالات متحده و متحدانش، از جمله تأسیسات نفتی در کشورهای حوزه خلیج فارس را اعلام کرده، که بعید به نظر می رسد بدون پاسخ بماند. (41).

در خاتمه می توان گفت که اگرچه رویارویی خشونت آمیز آمریکا و حوثی ها در حد متوسط است و هنوز از مرز بی بازگشت خود رد نشده است ، تهدیدات حوثی ها برای کشتیرانی دریایی ادامه خواهد داشت، هرچه جنگ به سمت جنوب دریای سرخ بیشتر شود، جدای ماجرای غزه ادامه خواهد یافت. هنگامی که حوثی‌ها در ورودی دریای سرخ توانایی خود را کشف کردند ایرانی‌ها نیز ارزش این عناصر وسوسه انگیز را دریافتند و استفاده از کارت حوثی‌ها در رویارویی ایران و آمریکا ممکن شد.

علاوه بر این، حتی اگر جنگ در غزه پایان یابد، پیامدهای این رویکرد برای سال‌های آینده باقی خواهد ماند و مایه لجاجت اسرائیل خواهد بود ، امری که متعاقبا انگیزه ادامه موضع فعلی حوثی‌ها در کشتیرانی خواهد شد، و این موضع نتیجه ای جز گنجاندن حوثی ها در لیست تروریستی آمریکا و تشدید تنش متقابل آنها علیه منافع آمریکا را در پی نخواهد داشت.

به طور کلی، نتایج رویارویی کنونی حتی در صورت توقف اقدامات نظامی یا خشونت‌آمیز، در سال‌های آینده نتایج مهمی را در بر خواهد داشت، چه در مورد مسئله عادی‌سازی روابط با اسرائیل از سوی کشورهای عربی، چه در مورد امنیت دریای سرخ و چه اجرای پروژه های اقتصادی پیشنهادی مشترک بین کشورهای عربی و اسرائیل، مانند پروژه کریدور ارتباط اقتصادی بین هند و خلیج فارس به اسرائیل و اروپا یا پروژه هایی مانند کانال بن گوریون.

1- Library Specialists, UK and International Response to Houthis in The Red Sea 2024, Research Briefing, House of Commons Library, 1 March 2024, p. 5. https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-9930/CBP-9930.pdf

2- Simon Henderson, Michael Knights, Noam Raydan, Countering the Houthi Threat to Shipping: Regional Implications and U.S. Policy, Policy Analysis , Policy Watch 3837, The Washington Institute for Near East Policy, Feb 6, 2024. https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/countering-houthi-threat-shipping-regional-implications-and-us-policy

3- Library Specialists, UK and International Response to Houthis in The Red Sea 2024,Op.cit, p.10

4- غارات جديدة على مواقع «الحوثي»... والجماعة تلوح بالتصعيد، الشرق الأوسط، 14 مارس 2024.

5- واشنطن وحلفاؤها يصدّون هجمات حوثية بحرية واسعة النطاق، الشرق الأوسط، 9 مارس 2024.

6- محمد القاضي، الحوثيون من الداخل.. ما لا تعرفه عنهم!، الجزيرة نت، 7 فبراير 2024. https://2u.pw/BdyL1pc

7- الحوثيون يهربون من أزماتهم الداخلية إلى التصعيد بحرياً، الشرق الأوسط، 14 يناير 2024.

8- الحوثيون يحصلون رسوماً مقابل المرور الآمن للسفن الأوروبية، العربية، 21 فبراير 2024.

9- الحوثيون يعلنون فرض قواعد اشتباك جديدة مع الولايات المتحدة وبريطانيا، روسيا اليوم، 17 مارس 2024.

10- محمد القاضي، الحوثيون من الداخل، مرجع سابق.

11- أحمد الديب، إسرائيل والأمن الملاحي في منطقة البحر الأحمر: عقود من التنافس والتحدي الحوثي الناشئ، مركز صنعاء للدراسات الاستراتيحية، 2023، ص ص 3 و 10.

12- Maysam Behravesh, What is inYemen for Iran? A Realistic Assessment of Tehran’s Strategic CalculusinThe Arabian Peninsula, In: Achim Vogt and Sarah Schmid (eds.), Navigating The Regional Chessboard, Europe’s Optionsto Address Conflictsin The MENA Region, MINA Peace& Security Project, Friedrich Ebert Stiftung, December, 2020, p. 8.https://library.fes.de/pdf-files/bueros/beirut/17006.pdf

13- Simon Henderson, Michael Knights, Noam Raydan, Countering the Houthi Threat to Shipping, Op. cit.

14 - Ibid.

15- See: Trevor Johnston& Others, Could the Houthis Be the Next Hizballah? Iranian Proxy Development in Yemen and the Future of the Houthi Movement, RAND Corporation, 2020. file:///C:/Users/hp/Downloads/RAND_RR2551.pdf

16- See: Katherine Zimmerman, Yemen’s Houthis and the Expansion of Iran’s Axis of Resistance, Critical Threats, American Enterprise Institute for Public Policy Research, March 2022. https://www.aei.org/wp-content/uploads/2022/03/Yemen%E2%80%99s-Houthis-and-the-expansion-of-Iran%E2%80%99s-Axis-of-Resistance.pdf

17- محمد القاضي، الحوثيون من الداخل ، مرجع سابق.

18- تقرير: أميركا أجرت محادثات سرية مع إيران بشأن هجمات البحر الأحمر، الشرق الأوسط، 13 مارس 2024.

19- عبداللهيان: رفضنا طلب واشنطن بشأن حث «أنصار الله» على وقف عملياتها ضد إسرائيل، صحيفة الشروق، 24 ديسمبر 2023.

20- Library Specialists, UK and International Response to Houthis in The Red Sea 2024Op.cit, p.9.

21- الحوثيون يعلنون فرض قواعد اشتباك جديدة مع الولايات المتحدة وبريطانيا، روسيا اليوم، 17 مارس 2024.

22- محمد القاضي، الحوثيون من الداخل..، مرجع سابق.

23- الصين تضغط على إيران لكبح هجمات الحوثيين في البحر الأحمر، الشرق الأوسط، 26 يناير 2024.

24- OriSela and Assaf Orion, China and the Houthis: Sounds of Silence, INSS Insight, No. 1810 | January 10, 2024, p. 1.https://globalmaritimehub.com/report-presentation/china-and-the-houthis-sounds-of-silence#

25- Library Specialists, UK and International Response,Op.cit, p.5.

26- Red Sea Houthi Attacks Trend Analysis, Neptune, P2P Group, 22 January 2024, p. 5. https://neptunep2pgroup.com/wp-content/uploads/2024/01/20240122-NP2P-Red-Sea-Houthi-Attacks-Trend-Analysis.pdf

27- Escalation in the Red Sea and its Implications for Peace in Yemen, Situation Assessment, Abaad Studies & Research Center (Abaad), January 2024, p. 6. https://abaadstudies.org/uploads/topics/17036710892888.pdf

28- أنظر: على سبيل المثال: حوار القائد السابق للقيادة المركزية للجيش الأميركي الجنرال جوزيف فوتيل، مع صحيفة الشرق الأوسط، والذي نصح فيه إدارة الرئيس جو بايدن بزيادة الوجود العسكري الأمريكي في المنطقة ورفع وتيرة الضغط لجعل الأمر «مؤلماً للغاية» للحوثيين ولإيران التي تدعمهم، ووأد قدرة الحوثيين على تنفيذ الهجمات ضد الملاحة الدولية والسفن التي تعبر في المنطقة. أنظر: فوتي للـ «الشرق الأوسط»: أمريكا ردعت إيران في العراق وسوريا... ويمكنها فعل ذلك في اليمن، الشرق الأوسط، 16 مارس 2024.

29- A Testimony by: Dr. Jon B. Alterman, “A Strategic Approach to Red Sea Security”, Statement before the House Foreign Affairs Subcommittee on Middle East, North Africa, and Central Asia, CSIS, February 14, 2024. https://csis-website-prod.s3.amazonaws.com/s3fs-public/2024-02/240214_Alterman_Red_Sea.pdf?VersionId=QGdszALr6Z4arB6042rZwZ8uptfpYBIZ

30- James Kraska, Attacks on U.S. Warships Justify Self-Defense Against Houthi Forces Ashore, Lawfare, January 2, 2024. https://www.lawfaremedia.org/article/attacks-on-u.s.-warships-justify-self-defense-against-houthi-forces-ashore

31- Interim Industry Transit Advance, Southern Red Sea, And Gulf of Aden – 15 December 2023, IMCA, Security briefing, No. 1656 – January 2024, p. 2. https://www.maritimeglobalsecurity.org/media/1061/2023-12-15-interim-industry-guidance-srs-goo.pdf

32 - Red Sea Houthi Attacks Trend Analysis, Op.cit,.p5.

33 - Ibid, p. 5.

34- مصدر لـ«نوفوستي»: الحوثيون اختبروا صاروخًا فرط صوتي، روسيا اليوم، 14 مارس 2024. أيضًا: بصاروخ فرط صوتي.. الحوثيون يستعرضون أحدث سلاح، سكاي نيوز عربية، 14 مارس 2024.

35- ماذا يعني إعلان الحوثيين استهداف السفن المرتبطة بإسرائيل والمتجهة عبر طريق رأس الرجاء الصالح؟، روسيا اليوم، 15 مارس 2024.

36- المرجع السابق.

37- Cinzia Bianco, Hug Lovatt, Seeing Red: Towards a diplomatic solution to Houthi attacks, Policy Alert, 16 January 2024. https://ecfr.eu/article/seeing-red-towards-a-diplomatic-solution-to-houthi-attacks/

38- واشنطن تدرج الحوثيين على قائمة «الجماعات الإرهابية»، الشرق الأوسط، 17 يناير 2024.

39- Ibid, p. 3.

40- هل يتجه اليمن نحو تصعيد عسكري مع الولايات المتحدة وحلفائها؟، الشرق الأوسط، 12 مارس 2024.

41- Escalation in the Red Sea and its Implications for Peace in Yemen, Op.cit, p7