مذهب و فرهنگ در روابط بین الملل

نویسنده : John A. Rees

مترجم : راضیه غریبعلی

انتخاب متن و نظارت : آنا یوسفیان

تاریخ : ۲۸ مارس ۲۰۲۲

منبع : E- International – Relations

https://www.e-ir.info/2022/03/28/religion-and-culture-in-international-relations/

دین و فرهنگ پدیده‌های پیچیده‌ای هستند که متأسفانه به‌طور سنتی توسط بسیاری از محققان روابط بین‌الملل نادیده گرفته شده‌اند. با تأکید بر ایده‌هایی مانند نظریه سکولاریزاسیون، بسیاری در این رشته بر این باور بودند که اینها مسائل داخلی هستند که در درجه پایین‌تری قرار داشته و در طول زمان اهمیت خود را از دست می‌دهند.

این تفکر مبتنی بر مشاهده بخش وسیعی  از کشورهای غربی، به‌ خصوص کشورهای اروپایی است که از دوران شکوفایی خود یعنی قبل از ۱۶۴۸، زمانی که کلیسا (مستقیم یا غیرمستقیم) از طریق امپراتوری مقدس روم بر بسیاری از اروپا تسلط یافته بود، قرن‌ها افول دینی را تجربه کرده بودند. وقتی با یک باور رایج دیگر ـ جهانی شدن ـ که گفته می‌شد تفاوت‌های فرهنگی را ترکیب می‌کند و درک و تجربیات مشترکی را برای همه نوع بشر به ارمغان می‌آورد،  کنار یکدیگر قرار می گیرند، تازه می‌توان به نکته دست یافت که چرا روابط بین‌الملل بر مسایل دیگری تمرکز کرده است.

این امر با تأثیر نظریه‌های انتقادی در دهه 1980 شروع به تغییر کرد، اما رویدادهای دنیای واقعی مانند انقلاب اسلامی ایران در سال‌های 1978-1979، سقوط اتحاد جماهیر شوروی در سال‌های 1989-1991 و به ویژه حملات 11 سپتامبر 2001 بود، که نقطه عطفی را رقم زد. از این نظر، 11 سپتامبر را نه تنها می توان از نظر واقعی به عنوان یک رویداد تروریستی مهم و الهام گرفته از دین، بلکه از نظر موضوعی به عنوان یک حمله ساختاری به فرهنگ و نهادهای غربی در نظر گرفت ـ که در نتیجه نشان دهنده نیاز روابط بین الملل برای به روز رسانی تفکر و گسترش افق های خود است.

مولفه های فرهنگی و مذهبی باید با استفاده از رویکرد همزمان در نظر گرفته شود اگر خواهان آن هستیم که به فهم خود از چگونگی کارکرد نظام جهانی عمق ببخشیم. این امر زمانی صدق می کند که ظهور تأثیرات و مواضع غیرغربی، ایده پیدایش یک دنیای واحد یا سکولار را به چالش می کشد. در مفهوم مواجهه با دنیای واقعی، درک و گنجاندن تأثیر هویت مذهبی ـ فرهنگی به ما کمک می‌کند تا دنیای پیچیده‌تر و به ظاهر تقسیم‌ شده‌مان را بهتر پیموده و تبیین کنیم. همچنین ممکن است دیدگاهها و مفاهیمی را نمایان کند که به اتحاد مردم و حل اختلافات از طریق گفت‌وگوی آگاهانه‌تر منجر شود و همچنین به جای «برخورد تمدن ها» یک  نظام جهانی صلح‌آمیز تر را رقم بزند.