ظهور سرکوب دیجیتالی

The Rise of Digital Repression. How Technology Is Reshaping Power, Politics and Resistance.

Feldstein, steven

Oxford University Press

نویسنده؛ استیون فلدشتاین

سال انتشار؛ چاپ اول سال 2021 در دانشگاه آکسفور

تهیه؛ شهاب دلیلی، مدیر گروه متن های اساسی در خاورمیانه شناسی

توضیح پژوهشکده: متن های پایه و تازه» آثار جدید و مهمی هستند که به قلم دانشوران سرشناس جهان نوشته و از سوی ناشران معتبر بین المللی منتشر می شوند. از آن جا «مرور ادبیات جهانی در باب خاورمیانه شناسی» بخش مهمی از پژوهش های اساسی را تشکیل می دهد، گروه مطالعات پیشرفته متون اساسی، بر آن است که این متن ها را به صورت هفتگی معرفی و خلاصه ای از ادعاها و یافته های نویسندگان مطرح دنیا در باب خاورمیانه را منتشر کند. انتشار این آثار لزوماً به معنای تأیید محتوای آنها نیست اما اطلاع از این آثار دوران ساز و حرفه ای می تواند راهی باشد برای رهایی از تحقیقات کلی و تکراری و غیر کاربردی در زمینه پژوهش ها و مطالعات مربوط به خاورمیانه. اعضای گروه مطالعات متن های اساسی در نشست های ماهانه خود که به صورت منظم و بسته در پژوهشکده مطالعات پیشرفته خاورمیانه برگزار می گردد این متن ها را وارسی و به بحث نهاده و موارد متناسب را جهت انتشار در سایت مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه عرضه می نماید. در نظر است هر هفته یکی از این آثار را تلخیص و منتشر کنیم.

استیون فلدشتاین، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی در کتاب «ظهور سرکوب دیجیتالی[1]» (2021) به نحوه بهره برداری نظام های سیاسی از فناوری های نوظهور در امر حاکمیت می پردازد. او در سال 2023 بابت نگارش و انتشار این کتاب جایزه گراومایر (Grawemeyer Awards) را دریافت کرد. این جایز به نویسندگانی تعلق می گیرد که در مسیر بهبود نظم جهانی فعالیت علمی تحقیقاتی داشته باشند. به گفته نویسنده، او از سال 2017 به طور مستمر در حوزه بین رشته ای سیاست و فناوری های نوظهور فعالیت پژوهشی داشته و در مجموعه گزارش های خود به شاخص جهانی ارزیابی سوءاستفاده دولت ها از ابزارهای دیجیتال و هوش مصنوعی برای سرکوب اشاره کرده است.

فلدشتاین پس از مقدمه در هشت فصل به این سوال پاسخ می دهد که «فناوری های نوظهور چگونه قدرت، سیاست و مقاومت را تغییر می‌دهند؟». او انگیزه های سیاست مداران برای استفاده از هوش مصنوعی به منظور سرکوب معترضان را بررسی می کند (فصل دوم) تا به الگویی جهانی در این زمینه دست پیدا کند (فصل سوم). به عقیده فلدشتاین نظام های سیاسی غیر دموکراتیک بیشتر از هر نظام سیاسی دیگری از فناوری های نوظهور برای سرکوب دیجیتال بهره برداری می کنند لذا به سراغ تایلند، فیلیپین و اتیوپی می رود تا تأثیر هوش مصنوعی بر قدرت و سیاست در این کشورها را بررسی و ارزیابی کند (فصول چهار، پنج و شش). او در نهایت به این جمع بندی می رسد که هوش مصنوعی و کلان داده ها (Big Data) توانسته اند نحوه مدیریت و امر سرکوب را متحول کنند و قدرت کنترل نظام های سیاسی غیر دموکراتیک را افزایش دهند.

«من (فلدشتاین) از طرف وزارت خارجه آمریکا برای یک دوره تحقیقاتی سه ساله (2017 تا 2020) در مورد دموکراسی و حقوق بشر به آفریقا سفر کردم. پس از این سفر نگاهم به مسئله سرکوب آن هم به شیوه های جدید و نوظهور تغییر کرد. از سوی دیگر اخبار ناخوشایندی از سین کیانگ در چین دریافت می کردم مبنی بر این که مقامات دولتی به طور سیستماتیک از فناوری دیجیتال برای سرکوب چند میلیون شهروند بهره برداری می کنند. مقامات امنیتی چین در این ایالت یک شبکه نظارتی به سبک داستان های جورج اورول ایجاد کرده بودند. آنها به اجبار DNA شهروندان را جمع آوری می کردند و پایگاه داده ای کامل از اطلاعات جمعیت اویغور منطقه ساخته بودند. آنها تمامی ارتباطات الکترونیکی، پیام های متنی، پست های رسانه های اجتماعی، تماس های تلفنی، بازدید از وب سایت ها و... را جمع آوری می کردند. آنها به این سطح اکتفا نکرده بودند و به صورت عملی نیز رفت و آمدها را کنترل می کردند، پلاک ماشین ها، سیم کارت ها، گذرنامه ها و... را ثبت می کردند. پلیس امنیتی در میدان ها و خیابان ها دوربین هایی را نصب کرده اند که می تواند با الگوریتم های پیشرفته چهره افراد را از یکدیگر تشخیص بدهد. تحولات سین کیانگ تکان دهنده بود. آیا این چهره جدید سرکوب بود؟ آیا مقامات چین چنین نظارت دیجیتالی را به دولت های دیگر نیز صادر کرده اند؟ آیا استراتژی سرکوب دیجیتال ارتباطی با استراتژی های قدیمی تری مانند قطع اینترنت، انتشار اطلاعات نادرست ارتباط دارد؟ مطالعات من نشان می داد که ما با الگوی گسترده ای از سرکوب در سراسر جهان روبرو هستیم و چین یک استثنا نیست. چین بخشی از روندی وسیع است که نظام های سیاسی به طور روزافزونی برای سرکوب از فناوری های دیجیتال بهره برداری می کنند. یافته های سفر به آفریقا برای حقوق بشر و دموکراسی به درک من از مدل جدید سرکوب اثر گذاشت و ایده کتاب پیش رو را به وجود آورد».

این کتاب به نحوه جدید سرکوب دولت ها می پردازد؛ سیاستمداران مستبد چگونه با روش های دیجیتالی نوظهور قدرت خود را تقویت می کنند، روایت سیاسی خاص خود را منتشر می کنند و در مسیر عقب راندن اعتراضات انبوه مردم از آن استفاده می کنند.

به عقیده فلدشتاین این باور اشتباه است که تکنولوژی های نوظهور تعادل بین شهروندان و دولت ها را برهم زده است؛ او معتقد است که آینده برآیندی از مبارزه مداوم بین مجموعه های متعدد بازیگران است و جنبش های اعتراضی نیز در این برآیند حضور تأثیرگذاری دارند؛ و هر طرف برای رسیدن به پیروزی باید عوامل متعددی را در نظر بگیرد. فلدشتاین در فصل پایانی به نکته مهم اشاره می کند که ابزارها، ایده ها و استراتژی ها متعدد تعیین می کنند که چه کسی پیروز این رقابت می شود. به این ترتیب هدف اصلی این کتاب شرح روند سرکوب دیجیتالی از سوی دولت ها است. لب مطلب فلدشتاین این است که چین و برخی دیگر از کشورهای غیردموکراتیک برای مقابله با جنبش های اجتماعی از ابزارهای جدید بهره می گیرند تا قدرت خود را تقویت کنند. او معتقد است که جهان در حال تجربه موج سوم خودکامگی و سرکوب است. شیوع ویروس کرونا نیز این روند را تشدید کرده تا دولت  بیشتر از گذشته به استفاده از ابزارهای دیجیتال روی بیاورند و با ردیابی و مانیتورینگ نظارت بیشتری بر شهروندان داشته باشند.