بی نظمی دنیای جدید

نویسنده: ریچارد هاس

مترجم: زهرا شیخ قمی

انتخاب متن و نظارت: آنا یوسفیان

22 سپتامبر 2023

منبع:

The Project Sandicate

By Richard-Haass

https://www.project-syndicate.org/

غیبت آشکار رهبرانی مانند شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و نارندرا مودی، نخست وزیر هند در هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، بر چالش های بی شمار ژئوپلیتیک امروزی تأکید می کند. از جنگ اوکراین تا مسابقه تسلیحاتی هوش مصنوعی، چشم انداز جهانی تیره و تار به نظر می رسد و در شرف بدتر شدن است.

نیویورک - یک جوک قدیمی شوروی وجود دارد که در آن یک روزنامه نگار از دبیر کل حزب کمونیست می خواهد اقتصاد کشور را ارزیابی کند. "خوب" پاسخ کوتاه جنرال به پرسش بود. روزنامه ‌نگار از رهبر درخواست می‌کند که توضیح بیشتری بدهد تا بتواند مقاله اش را کامل کند. دبیر کل پاسخ می دهد: «در این صورت، خوب نیست.»

در مورد وضعیت امروز جهان نیز همینطوراست. هنگامی که بسیاری از رهبران جهانی به استثنای شی جین پینگ رئیس جمهور چین، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، ریشی سوناک نخست وزیر بریتانیا، نارندرا مودی نخست وزیر هند و رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون، برای هفتاد و هشتمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک گرد هم می آیند، دلایلی برای نگرانی وجود دارد؟

روابط ایالات متحده و چین، که مسلما یکی از مهمترین مسائل در این دوره است، علی رغم افزایش اخیر در سرعت مبادلات دیپلماتیک، در وضعیت نامناسبی قرار دارد. هدف ایالات متحده این است که دو قدرت بزرگ زمینه ای برای روابط دوجانبه ایجاد کنند. با این حال، در بهترین حالت، دو دولت قادر خواهند بود از بحران اجتناب کنند. اما این امر به دلیل امتناع چین از سرگیری ارتباطات نظامی - نظامی و ایجاد یک کانال ارتباطی بحران دشوارتر شده است. حتی خوشبین ها مسیری را برای دو همکاری معنادار درمورد چالش مهم فشار منطقه ای یا جهانی در آینده نزدیک پیش بینی نمی کنند.

در همین حال، چین با چالش های اقتصادی قابل توجهی مواجه است که عمدتاً به دلیل کاستی های سیاستی خود است. اما حتی اگر مشکلات داخلی باشند، به این معنی نیست که عواقب آن محدود به چین خواهد بود. لااقل، آنچه در آنجا اتفاق می افتد مانع رشد اقتصاد جهانی خواهد شد. در بدترین حالت، این احتمال وجود دارد که رهبری چین وسوسه شود که در خارج از کشور تهاجمی‌تر عمل کند تا از مشکلات اقتصادی داخلی خود منحرف شود.

در جای دیگرکره شمالی در اقیانوس هند و آرام، اندازه و کیفیت زرادخانه هسته ای خود را گسترش می دهد. رژیم پیونگ یانگ به آزمایش موشک‌های بالستیک پیشرفته‌تر ادامه می‌دهد و یک زیردریایی مجهز به سلاح هسته‌ای را رونمایی کرده است که به بقای قابلیت‌های هسته‌ای اش می افزاید. هیچ نشانه ای مبنی بر آمادگی کره شمالی برای بحث و بعید تر از آن، مصالحه در خصوص برنامه های هسته ای یا موشکی وجود ندارد.

نگرانی دیگرش این است که ضد حمله اوکراین، که تقریباً سه ماه و نیم پیش آغاز شد، پیشرفت محدودی داشته است. نیروهای مستحکم روسیه همچنان بخش‌های وسیعی از شرق و جنوب اوکراین را کنترل می‌کنند. این واقعیت، همراه با توانایی روسیه برای افزایش تولید تسلیحات در زمان جنگ - علیرغم تحریم‌های آمریکا - و واردات تسلیحات از ایران و کره شمالی، نشان می‌دهد جنگی که اکنون در دومین سال خود قرار دارد، برای مدتی ادامه خواهد داشت.

قابل درک است که اوکراین تمایلی به مصالحه در مورد هدف خود برای بازپس گیری قلمرواش ندارد. این کشور همچنان بر این باور است که با رسیدن تسلیحات پیشرفته تر از غرب، جریان نظامی به نفع آن تغییر خواهد کرد. پوتین به نوبه خود معتقد است که می‌تواند هزینه‌های جنگ را جبران کند و کاهش حمایت آمریکا و اروپا از اوکراین به «زمان» بستگی دارد، نه «اگر» و(کاهش حمایت در نهایت رخ خواهد داد)‌. هیچ کدام از این سناریوها به کسانی که در راه ایجاد صلح هستند انگیزه ای نمی دهد.

در افغانستان، به طور فزاینده ای آشکار می شود که طالبان جدید به هیچ عنوان شباهتی به طالبان قدیمی ندارد. سوال واقعی این است که آنها تا چه حد دوباره اجازه خواهند داد کشورشان به سکوی پرتاب تروریسم تبدیل شود. سپس این سوال مطرح می شود که طالبان چقدر در بی ثباتی که آسیب پذیری پاکستان را تشدید کرده است، سهیم خواهد بود.اکنون که صحبت از کشورهای ضعیفی که از حکومت داری ضعیف، نهادهای ضعیف و ظرفیت محدود رنج می برند شد باید گفت که تعداد آنها در آفریقا و آمریکای لاتین در حال افزایش است.

از منظر جهانی، حال جهان در مجموع بهتر نیست. پس از یک بیماری همه گیر در سراسر جهان که تقریباً 15 میلیون قربانی گرفت، تابستان گذشته گرم ترین تابستان تاریخ بود. در حالی که کمی بیش از دو ماه تا تشکیل کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP28) در امارات متحده عربی باقی مانده است، دلیل کمی وجود دارد که باور کنیم دولت ها آمادگی دارند نگرانی های اقلیمی را بر اولویت های اقتصادی کوتاه مدت اولویت دهند.

در نهایت، از آنجایی که فناوری‌های هوش مصنوعی و تقویت شده به سرعت در حال تکامل هستند، هیچ نشانه‌ای از یک اجماع بین‌المللی در حال ظهور در مورد چگونگی بهره‌گیری از ابعاد سازنده و مهار کاربردهای بالقوه مخرب آنها وجود ندارد.

چند خبر خوب در این میان وجود دارد. پاسخ قوی غرب به تجاوز روسیه و به طور گسترده تر، تجدید حیات مشارکتها و ائتلاف های تحت رهبری آمریکا در هند و اقیانوس آرام با هدف جلوگیری از ماجراجویی چین نمونه های برجسته ای هستند.

در خاورمیانه، ایران اخیراً پنج زندانی آمریکایی را آزاد کرد در ازای اینکه واشنگتن به تهران اجازه دسترسی به دارایی های مسدود شده 6 میلیارد دلاری را بدهد، مشروط بر اینکه این بودجه فقط برای غذا و دارو استفاده شود. به نظر می رسد دو کشور همچنین در حال توافق – اگر چه این یک پیمان رسمی نیست – بر این هستند که به موجب آن ایران در ازای لغو تحریم ها، محدودیت هایی را در فعالیت های هسته ای خود بپذیرد.

به همین ترتیب، به نظر می رسد که مذاکرات در مورد توافقی با میانجیگری ایالات متحده که روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را عادی می کند، پیشرفت می کند. در صورت امضای این توافقنامه، پتانسیل تقویت قدرت دفاعی عربستان سعودی در برابر تجاوزات ایران و ایجاد تحرک مورد نیاز برای دیپلماسی اسرائیل و فلسطین بوجود می آید.

دور از واقعیت نیست که تعداد اخبار بد بیشتر ازاخبار خوب است. اهداف توسعه بین المللی محقق نمی شود. اجلاس اخیرگروه G20 درهند دستاورد چندانی نداشت و به نظر می رسد نشست مجمع عمومی سازمان ملل راه خود را دنبال می کند. با توجه به اینکه یکی از اعضای دارای حق وتو در حال انجام جنگی است که بنیادی ترین اصل منشور سازمان ملل را نقض می کند، مهم ترین جزء سازمان ملل، شورای امنیت، کنار گذاشته شده و به همین گونه باقی خواهد ماند. در زمانی که تقاضا برای همکاری موثر بین ‌المللی زیاد است، به نظر می‌رسد که عرضه آن کم و غم انگیز است.

جهت ارجاع علمی: ریچارد هاس، «بی نظمی دنیای جدید»، مترجم: زهرا شیخ قمی، تاریخ انتشار در سایت مرکز: 1402/8/15