چین در قلب و ذهن اعراب حضور فزاینده ای دارد

نویسنده: مریسا کورما

مترجم :زهرا شیخ قمی

انتخاب متن و نظارت: آنا یوسفیان

تاریخ: 5 ژوئن 2023

The Wilson Center

China has a Growing Presence in Arab Hearts and Minds

By Merissa Khurma

منبع:

https://www.wilsoncenter.org/article/

بسیاری از اعراب چین را به عنوان یک دوست می بینند. تلویزیون دولتی چین روابط اقتصادی با منطقه را ترویج می کند در حالی که مواضع سیاسی با غرب را در تضاد قرار می دهد. مادامی که رسانه های چینی و محلی این روایت را حفظ می کنند، دیدگاه های مربوط به قدرت تا حد زیادی مثبت باقی خواهند ماند.

وقتی در دهه 1980 در خاورمیانه بزرگ شدم، اولین اشاراتی که در رابطه با چین شنیدم، تجلیل از گذشته امپراتوری اش بود که جایگاه چین را در تاریخ به عنوان سنگر دانش، علم و فناوری ارتقا می داد. در کلاس‌های دینی اجباری، سخن حضرت محمد مبنی بر «طلب علم تا چین» اغلب برجسته می‌شد. اما چین امروزی چندان موضوع گفتگو در خانه و حتی به ندرت در کلاس‌های درس ما نبود به ‌ویژه خارج از زمینه تاریخ جنگ سرد.

تصویر امروز چین تا به این حد نمی توانست متفاوت باشد، جایی که نسل جوان و نسل های قدیمی تر در سراسر منطقه بسیار بیشتر در معرض چین، قدرت اقتصادی آن، رقابت با ایالات متحده و غرب و فناوری هایی شبیه نسل پنجم استاندارد فناوری هستند. کانال تلویزیونی عربی CGTV به طور زنده اخبار چینی، نمایش ها و برنامه های دیگر را در میلیون ها خانه در سراسر منطقه پخش می کند. این کانال یک پروژه ملی چینی است که در سال 2009 در امارات متحده عربی راه اندازی شد و بیش از 4 میلیارد دلار هزینه برداشت.کانال خبری CGTV ابزار قدرت نرم چین در جهان عرب و میزبان بیش از 450 میلیون نفر است. اکنون پرسش این است که چگونه این رسانه بر درک اعراب از چین تأثیر گذاشته است؟

شهرت مثبت

در نظرسنجی شبکه تحقیقاتی کمی عرب با رویترز از بین 9 کشورواقع در خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) از مجموع 23000 مصاحبه ، «چین محبوب ‌تر از ایالات متحده است» به استثنای مراکش که در آن ایالات متحده به طور کلی محبوب ‌تر است. در نظرسنجی دیگری در بین بیش از 50 شهر در سراسر منطقه که بر روی جوانان عرب متمرکز شده است، از جمله در امارات متحده عربی، که شریک اقتصادی کلیدی چین است، از نظر اکثریت قریب به اتفاق مصاحبه شوندگان ، چین یک متحد کلیدی است. با توجه به روایتی که چین در منطقه تقویت می کند، این اصلا تعجب آور نیست. اول اینکه چینی ها در پوشش خبری خود تاکید می کنند که کشورشان برخلاف ایالات متحده در جهان عرب دخالت نظامی نداشته است. علاوه بر این، پوشش خبری از سوی چین بسیار بر داستان موفقیت اقتصادی چین و به طور مشخص همکاری اقتصادی بین چین و منطقه متمرکز است. ارقامی که مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در دسامبر 2022 قبل از نشست سران عرب و چین منتشر کرد، به توضیح اینکه چرا روایت اقتصادی بر همه چیز غلبه دارد کمک می کند.

خانم مائو نینگ خاطرنشان کرد که در ده سال گذشته، همکاری های اقتصادی و تجاری چین و اعراب با تبدیل شدن کشورش به بزرگترین شریک تجاری کشورهای عربی "به اوج خود رسیده است". وی افزود: در سال 2021، سرمایه گذاری مستقیم خارجی چین در کشورهای عربی به «23 میلیارد دلار، 2.6 برابر افزایش طی 10 سال» رسید، و حجم تجارت به بیش از 330 میلیارد دلار رسید. عربستان سعودی در روابط تجاری خود با چین در صدر کشورهای عربی قرار دارد، این پادشاهی بزرگترین تامین کننده نفت خام چین است. علاوه بر این، در نشست سران کشورهای عربی و چین در ریاض، دو کشور در مجموع 34 قرارداد سرمایه گذاری در بخش های مختلف از جمله انرژی سبز، صنایع پزشکی، حمل و نقل و فناوری اطلاعات و دیگر بخش ها امضا کردند.

چین در مقابل غرب

علاوه بر داستان اقتصادی که بسیاری را در منطقه مجذوب خود می‌کند، محتوای کانال خبری CGTV نیز از قضاوتﹺ کاریکاتورهای سیاسی تا نحوه شکل گیری تحولات سیاسی در آمریکا، نگاه منتقدانه ای به ایالات متحده دارد. این پیام‌ها مردم بسیاری را تحت تاثیر قرار می دهد که نگاهشان به ایالات متحده به واسطه سیاست خارجی‌اش در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، به ‌ویژه جنگ در عراق و حمایت تزلزل ‌ناپذیرش از اسرائیل، که اکثریت آن را اشغالگر(غاصب) سرزمین فلسطین می‌دانند، شکل گرفته است.

همانطور که یکی از مقامات مرکز رسانه های چین خاطرنشان کرد، "ظاهرا چین به منظور تقویت وجهه اش، خود را به عنوان یک ذی نفع مسئول درمساله فلسطین معرفی می کند." وی افزود: چین خود را به عنوان قهرمان جهان جنوب (کشورهای در حال توسعه) معرفی می کند. در واقع، پوشش چین از مناقشه فلسطین و اسرائیل بیشتر به کانال عربی و انگلیسی اش محدود می شود تا پوشش خبری آن در کانال های چینی زبان.

فراتر از مسئله فلسطین، اخبار چین به زبان عربی نشان می دهد که چگونه از «همبستگی اعراب» و «خود مختاری اعراب» حمایت می کند. در واکنش به تحولات سیاسی در مورد پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب، کانال خبری عربی CGTV اشاره کرد که چین "با اشتیاق از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب حمایت می کند" و خاطرنشان کرد که چین تمام تلاش خود را برای تقویت اتحاد عرب همانند یک دوست وفادار برای سوریه و دیگر کشورهای عربی بکارخواهد گرفت.

وب سایت خبری عربی CGTV همچنین دارای یک گزینه دائمی در اجلاس سران چین و عرب است. با یک کلیک بر روی یک تصویر در صفحه اصلی وب سایت به تازه ترین رویدادها در خصوص دیدارهای رئیس جمهور چین شی جین پینگ با رهبران عرب، آهنگ چینی-عربی در تجلیل روابط چین و عرب و داستان هایی در مورد پروژه های مشترک چین و عرب به نام (خلق معجزات در کویر) ، یک مخزن عظیم آب در قطر، مزارع علوفه حیوانات در موریتانی و احیای زمین در مصر هدایت می شوید.

این عناوین به وضوح اهداف پکن را منعکس می کنند: میان چین و جهان عرب پیوندی جاری شده است ، چین برای جهان عرب یک دوست و یک شریک اقتصادی است، و از «وحدت اعراب» و «همبستگی» که بیانگر شعار وحدت عربی است، حمایت می کند.

هیچ انتظاری برای حقوق بشر وجود ندارد

علاوه بر این، فراتر از روایتی که چین در منطقه تبلیغ می کند، به نظر می رسد بی توجهی کامل این کشور به حقوق بشر و آزادی های فردی بسیاری از دولت های منطقه را به خود جلب می کند.

جیانگ یانگ، محقق چینی و فعال حقوق بشر، خاطرنشان کرد: «بسیاری از دولت‌ها و رهبران تجاری در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا بر این باورند که چین شریکی خوب، قابل اعتماد و غیرسیاسی است که می‌تواند فناوری و تجارت بدون حقوق بشر و دیگر امور سیاسی شده غربی همراهش را به آنها ارائه دهد.» وی افزود: چین می تواند تجهیزات نظارتی، اسلحه و همچنین کالاهای مصرفی را در اختیار آنها قرار دهد و در عین حال نقض حقوق بشر و سوءاستفاده و استثمار کارگران در کشورهای گوناگون را نادیده بگیرد.

هنگامی که صحبت از مردم منطقه به میان می آید، یانگ خاطرنشان می کند که مانند بسیاری از کشورهای جهان، مردم چین را به عنوان ارائه دهنده کالاهای پایین تر از حد استاندارد و در عین حال مقرون به صرفه در مقایسه با غرب می دانند و به این دلیل که رهبران چین در مورد سیاست و بطور کلی سیاستها، صحبت نمی کنند، اکثر مردم عادی به هر طریق نظر سیاسی چندانی در مورد چین ندارند." دولت‌های غربی از جمله ایالات متحده چین را به جنایت علیه بشریت در رفتار با اویغورها متهم کرده‌اند، در حالی که دولت‌های خاورمیانه و شمال آفریقا سکوت کرده اند و یا همه آن را نادیده گرفته اند.

یکی از «مسائل قابل توجه مسلمانان» که شاید بر دیدگاه‌ها در مورد چین تأثیر گذاشته است، سوء استفاده این کشور از اویغورها است، جمعیتی حدود 12 میلیون نفر ، اکثراً مسلمان که در ناحیه سین کیانگ شرقی زندگی می‌کنند. در حالی که سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر و دولت‌های غربی از جمله ایالات متحده چین را به جنایت علیه بشریت در رفتار با اویغورها متهم کرده‌اند، دولت‌ها و رهبری کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا سکوت کرده اند یا همه آن را نادیده گرفته اند.

سامه شکری، وزیر امور خارجه مصر در مرکز ویلسون، در پاسخ به سوالی درباره رفتار اویغورها و روابط با چین، خاطر نشان کرد کشورش « هیچ گونه دخالتی در امور داخلی چین ندارد». وی همچنین افزود مصر اطمینان دارد که هر کشوری می تواند به درستی به مسائل مربوط به شهروندان خود رسیدگی کند. در واقع، مصر، همراه با عربستان سعودی، پاکستان، امارات متحده عربی و سایر کشورهای دارای اکثریت مسلمان به جلوگیری از طرح غرب در سازمان ملل در سال 2019 که از چین خواسته شده بود به ناظران بین المللی اجازه ورود به منطقه سین کیانگ را بدهد، کمک کردند.

به گفته چندین کارشناس چین و خاورمیانه، مسئله اویغور مرکز توجه بسیاری از خاورمیانه‌ای ها نیست و به میزانی که ناظران خاورمیانه (اعم از مقامات و شهروندان) تحولات را از نزدیک دنبال می‌کنند، این موضوع اولویت اصلی سیاست خارجی به حساب نمی آید.

یکی از دلایل این است که رهبران و شرکت های تجاری منطقه روابط با چین را "بسیار ارزشمندتر از آن می دانند که با تبدیل اویغورها به جنبه مهم روابط دوجانبه، به خطر بیافتد." علاوه بر این، مانند کانال خبری CGTV که بیشتر روابط اقتصادی را پوشش می دهد، رسانه های محلی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نیز بیش از هر چیز بر "بعد اقتصادی روابط" تمرکز می کنند.

سایه کوتاه چین

طارق عثمان، مورخ و نویسنده مصری، توضیح می دهد خشمی که در منطقه فوران می کند در پاسخ به آنچه به عنوان حمله به اسلام در غرب تلقی می‌شود، «در پی خشم علیه خود غرب است» او همچنین توضیح می‌دهد این فوران خشم ناشی از «انباشت قرن‌ها سرخوردگی است». عثمان می افزاید: وقتی صحبت از چین می شود، این «توشه تاریخی در ایده جمعی عربی در مورد چین وجود ندارد. برعکس، عناصری از قرابت در تاریخ دور و عناصر دوستی در تاریخ اخیر وجود دارد.»

عثمان خاطرنشان می کند که رسانه های محلی و منطقه ای نقش مهمی دارند. بسیاری از اتفاقاتی که در چین رخ می دهد در رسانه‌های عربی بازتاب محدودی دارد، در حالی که از سوی دیگر، اقداماتی که در غرب علیه اسلام دیده می‌شود، مورد توجه رسانه‌های گسترده قرار می‌گیرد...»

با تازه ترین مانورهای دیپلماتیک چین در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، به ویژه میانجیگری برای نزدیکی عربستان سعودی و ایران، ممکن است چین وارد عرصه سیاسی منطقه شود. با این حال، باید دید که این رفتارها چه تاثیری بر درک از چین خواهد گذاشت. تا زمانی که روایت در مورد چین و ایالات متحده یا غرب به طور کلی توسط رسانه های منطقه ای و محلی در سراسر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و به طور مشابه درکانال خبری CGTV کنترل می شود، تصور اعراب از چین احتمالا تا حد زیادی مثبت یا حداقل خنثی باقی می ماند.

جهت ارجاع علمی: مریسا کورما، « چین در قلب و ذهن اعراب حضور فزاینده ای دارد»، مترجم: زهرا شیخ قمی، تاریخ انتشار در سایت مرکز: 1402/5/14