ایران و توانمندی ماهواره‌ای
نویسنده: حمیدرضا اکبرپور، پژوهشگر مهمان و عضو گروه اقتصاد سیاسی تحریم
در یادداشت قبل به ابعاد توانمندی ایران در گستره مذاکرات هسته‌ای و به ابعاد چهارگانه توانمندی ایران به ویژه توان موشکی و قدرت پهبادی ایران اشاره شد، اینک ایران در آستانه دست یافتن به قدرت نظارت ماهواره‌ای است. در واقع ارسال ماهواره خیام بُعد دیگری را بر توانمندی ایران می افزاید.
تلاش‌های ایران در این زمینه با فراز و نشیب‌های متعددی همراه بوده است. اما نکته قابل تامل در تمامی ماهواره‌های پرتابی ایران، قدرت تفکیک تصاویر در حد متوسط رو به پایین در این ماهواره‌ها بوده است. بهترین تصاویر ارسالی از ماهواره نظامی نور ۲ بوده است که قدرت تفکیکی حدود ۱۰ متر برای آن گزارش شده است. اما ایران با نزدیکی هر چه بیشتر به روسیه و گسترش حوزه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف، اینک توانسته است که در توافق با آن کشور، ماهواره سنجش از دوری با نام خیام سفارش دهد. این ماهواره توسط شرکت‌های روسی ساخته شده است و مفسران معتقدند بر اساس ماهواره "کاناپوس وی" روسی طراحی شده است.
این ماهواره که با پرتابگر مشهور سایوز روسی در تاریخ ۱۸ مرداد به فضا پرتاب شد، دارای قدرت تفکیکی برابر با ۱ متر است که تصاویر با رزولوشن بالا را در اختیار ایران قرار می‌دهد. این تصاویر با کیفیت دارای مزیت‌های بی‌شماری است؛ از جمله در تهیه نقشه‌های توپوگرافیک برای بهبود کشاورزی و رصد منابع آب ایران موثر است. علاوه بر آن می‌تواند بلایای طبیعی و خطرهای زیست محیطی را نشان دهد. همچنین هرگونه تغییرات روی سطح زمین را رصد کند. اما بدون شک این سطح از دقت، علی‌رغم انکار و تاکید بر مقاصد صلح‌آمیز اما برای حوزه نظامی نیز کاربرد خواهد داشت. البته فعلاً به صورت دقیق مشخص نیست که سطح کارکردی این ماهواره برای حوزه نظامی چقدر است اما مهم‌ترین مزیت بالقوه آن، توانایی ایران برای نظارت مستمر بر مکان‌های انتخابی خود از جمله تاسیسات نظامی در اسرائیل، پایگاه‌های آمریکایی در منطقه و پالایشگاه‌های نفت و سایر زیرساخت‌های حیاتی در کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد بود. این مسئله می‌تواند به تکمیل چرخه‌ی نظارت ماهواره‌ای در کنار قدرت پهبادی و توان موشکی ایران منجر شود؛ که نتیجه آن افزایش توانمندی نظامی ایران در راستای دقت بالاتر و قدرت تخریب بیشتر است.
البته ذکر این نکته ضروری است که فناوری بکاررفته و قدرت تفکیک تصویر در این ماهواره در قیاس با ماهواره‌های غربی و به طور شاخص ماهواره‌های ایالات متحده، سطح پایین‌تر است اما برای ایران جهش بزرگی محسوب می‌شود. چرا که سطح شناسایی و قدرت نظارتی آن را به سطوح جدیدی می‌رساند.
جهت ارجاع علمی: حمیدرضا اکبرپور، « ایران و توانمندی ماهواره‌ای»، تاریخ انتشار در سایت مرکز: 1401/5/25
نویسنده
حمید رضا اکبرپور
ژوهشگر مهمان در مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه می باشد. نامبرده دانش آموخته مقطع دکتری رشته حقوق بینالملل از دانشگاه دانشگاه آزاد است. حوزه مطالعاتی وی شامل سازمانهای بینالمللی و حقوق بشر است این پژوهشگر عضو پیوسته گروه مسائل خلیج فارس و عضو وابسته گروه های ملاحظات استراتژیک آمریکا و کشمکش و همکاری در خاورمیانه می باشد.