بریکس و چالش های حاکمیت جهانی

خلاصه ای از مقاله سمپوزیوم: بریکس، حکمرانی جهانی و چالش‌های همکاری جنوب - جنوب در دنیای پساغربی

"Symposium: ‘The BRICS, Global Governance, and Challenges for South–South Cooperation in a Post-Western World"

نویسندگان :

Niall Duggan

Bas Hooijmaaijers

Marek Rewizorski

Ekaterina Arapova

مترجم : مریم خالقی نژاد، پژوهشگر مهمان و عضو گروه سیاست و تمدن ایرانی

درسال 2000 گروهی متشکل از برخی کشورهای نوظهور اقتصادی تشکیل شدند که اکنون تحت عنوان بریکس پلاس شناخته می شوند . با توجه به برگذاری نشست این گروه در روز جمعه و حضور ایران و سخنرانی ریس جمهور ایران در این نشست ویدیویی نگاهی به برکیس پلاس و حاکمیت جهانی داشته ایم که این مطلب برگرفته از مقاله نام برده مقاله سمپوزیوم: بریکس، حکمرانی جهانی و چالش‌های همکاری جنوب-جنوب در دنیای پساغربی می باشد.

محیط بین‌ المللی کنونی با افزایش رقابت و رویارویی قدرت‌های بزرگ در تغییر ابتکارات یکپارچگی فرامنطقه ‌ای و تهدیدهای جدید برای نظم امنیتی بین‌المللی تعریف می‌شود. بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه به طور فزاینده ای نقش تعیین کننده ای در این روندها ایفا می کنند، به ویژه در همکاری رو به رشد بین بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه در قالب همکاری جنوب-جنوب این امر در حال افزایش است.

گویا سیستم سنتی حاکمیت جهانی درمعرض یک بحران است که با تلاش های مکرر شکست خورده برای مدرن سازی سازمان تجارت جهانی (WTO) و موسسات برتون وودز، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول (IMF) قابل مشاهده است. در این بین نیز نباید غافل شد که شکاف گسترده‌تری بین نقش واقعی بازارهای نوظهور و در حال توسعه وجود دارد. کشورهایی هستند که در سیستم جهانی و توانایی آنها برای مشارکت در فرآیندهای تصمیم گیری نهادهای جهانی، اقتصاد این کشورها در دهه های گذشته رشد کرده است. با این حال، از آنجایی که سیستم جهانی موجود عمدتا بدون تغییر باقی مانده است، صدای سیاسی آنها محدود است. ظهور بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه با روندی به سمت تکه تکه شدن حاکمیت اقتصادی جهانی مطابقت دارد. این چارچوب به طور فزاینده ای بین محورهای مختلف بین دولتی ، همکاری در مقابل رقابت و ادغام در مقابل فروپاشی، تقسیم می شود.

اواخر دهه 2000 و 2010 با ظهور مجموعه‌های جدید (تا حدی همپوشانی) از قدرت‌های نوظهور و تلاش‌ها برای تقویت همکاری و اتصال فرامنطقه‌ای، مانند ظهور بانک توسعه جدید، بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا، G20 و سازمان همکاری شانگهای، ویژگی پیچیده حکمرانی جهانی را نشان داد.

این تحولات چالشی آشکار برای رهبری غرب در حکمرانی جهانی است، زیرا قدرت های منطقه ای برای نفوذ بیشتر و قدرت بیشتر بر مبنای همکاری رقابت می کنند. با این حال، در همان زمان، شکل دادن به این محیط جهانی در حال تغییر نیز چالشی قطعی را برای این قدرت‌های در حال ظهور ایجاد می‌کند .

همکاری بین برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی، که بیشتر به عنوان کشورهای بریکس شناخته می شوند، نشان دهنده روندها و چالش هایی است که در بالا به تصویر کشیده شد. تأثیر گروه‌بندی سیاسی بر حاکمیت جهانی از زمان اولین نشست وزیران در سال 2006 به موضوع بحث‌های جاری میان محققان علوم سیاسی تبدیل شده است. سوال کلیدی که در این بحث مطرح می شود این است که بریکس چگونه بر معماری حکومت جهانی تأثیر می گذارد؟ این بحث در مورد چگونگی تفکر در مورد بریکس همچنان مرتبط است، زیرا زمینه ژئوپلیتیک خارجی امروزی بسیار متفاوت از زمانی است که این گروه برای اولین بار ظهور کرد. علیرغم بحث در مورد توانایی بریکس برای شکل دادن به دستور کار جهانی، این گروه همچنان جامع ترین پلت فرم چندجانبه برای ارتقای منافع کشورهای در حال توسعه در سطح جهانی از طریق تقویت همکاری جنوب-جنوب است. با این حال، دو روند متضاد برجسته هستند.

از یک سو، بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه رشد اقتصادی سریعی را نشان دادند که با افزایش و تعمیق همکاری در ابعاد مختلف همراه بود. از سال 2011، صادرات اقتصادهای در حال توسعه به سایر کشورهای در حال توسعه از صادرات آنها به کشورهای توسعه یافته پیشی گرفت . علاوه بر این، به دلیل عوامل متعددی از جمله نرخ رشد بالاتر در کشورهای در حال توسعه، پتانسیل بالاتر برای آزادسازی تجارت و زمینه های بهتر برای همکاری صنعتی و وجود ظرفیت های مناسب برای افزایش تجارت در جنوب ممکن است بیشتر از کشورهای توسعه یافته باشد. از سوی دیگر، سال های اخیر شاهد افزایش نابرابری، قطبی شدن و چندپارگی کشورهای در حال توسعه بوده ایم. شتاب در رشد تولید در چند کشور در حال توسعه آسیای شرقی، به ویژه چین متمرکز شده است. عدم تعادل تجاری، در حال رشد است.

بریکس که گروهی از کشورهای موضوع محور هستند که نمی خواهند خیلی نهادینه شوند. هیچ استراتژی مشترک یا چشم انداز بزرگی در میان آنها تا کنون وجود نداشته است. همه آنها مشکلات داخلی خود را دارند. روابط بین آنها متغیر است. اقتصاد چین از مجموع برزیل، روسیه، هند و آفریقای جنوبی خیلی بالاتر است.اما موضوع مهم همکاری انها و مقابله با قدرت و حاکمیت جهانی غرب است.

کشورهای بریکس علیرغم اختلافاتشان، یکدیگر را در تلاش برای مقابله با جهان چندجانبه ناعادلانه تحت سلطه غرب که عموما در آن قرار دارند، یافته اند. این قدرت‌های نوظهور به دنبال تغییر نظام حکمرانی جهانی هستند، اما برای جلوگیری از تبدیل شدن یکی از طرف‌های گروه به بازیگر مسلط در آن سیستم، عمل می‌کنند. احتمالا ترجیحات شخصی و تغییر رهبری در گروه بندی سیاسی BRICS نقش دارد. این سمپوزیوم بحث های آکادمیک را در مورد روابط اقتصادی و سیاسی بین کشورهای شرکت کننده بریکس، تضادهای موجود و اثربخشی مکانیسم های نهادی ایجاد شده توسعه می دهد. گروه بریکس را هسته اصلی همکاری جنوب-جنوب می داند که منافع گروهی از کشورهای در حال توسعه را در حکمرانی جهانی برای معماری جهانی متعادل تر ترویج می کند.

این سمپوزیوم استدلال می‌کند که تا کنون، تأثیر بریکس محدود بوده است. با این حال، ما باید بریکس پلاس را در زمینه گسترده تر تغییر قدرت جهانی به سمت جنوب درک کنیم، جایی که تعداد فزاینده ای از احزاب به طور فزاینده ای در پیکربندی های مختلف با یکدیگر ملاقات می کنند که امکان همکاری بیشتر بین اعضا را فراهم می کند.

شاید یکی از مهمترین موانع در حال حاضر این باشد که در حالی که در عین حال این شبکه‌های مؤسسات را در حکمرانی جهانی ادغام می‌کند و گروه‌بندی بریکس را به روی کشورهای غیر بریکس باز می‌کند (نهادسازی خارجی). در زمینه فرآیند نهادسازی داخلی در حال تحول بریکس، مشکلاتی در رابطه با اعتمادسازی و همکاری عملی میان کشورهای بریکس و بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه در حاکمیت جهانی وجود دارد که ممکن است نهادسازی خارجی را تحت تاثیر قرار دهد.

در هر صورت بریکس پلاس نیز مانند گروه های مختلف دیگر کاستی ها و موانعی را خواهد داشت اما مهم آن است که این اقدامات به چالشی برای مقابله با حکمرانی جهانی غرب در حال پررنگ شدن هست و اگر به عرصه های مختلف عملی شدن برسد بی تردید تاثیرگذار می باشد.

برای مطالعه کامل مقاله می توانید به سایت زیر مراجعه کنید:

https://www.researchgate.net/publication/343418118_The_BRICS_Plus_as_the_First_International_Platform_Connecting_Regional_Trade_Agreements

جهت ارجاع علمی: مریم خالقی نژاد، « بریکس و چالش های حاکمیت جهانی»، خلاصه ای از مقاله سمپوزیوم: بریکس، حکمرانی جهانی و چالش‌های همکاری جنوب - جنوب در دنیای پساغربی، تاریخ انتشار در سایت مرکز: 1401/4/7