نیروی پهپادی، رکن چهارم

نویسنده: حمیدرضا اکبرپور،دکتری حقوق بین­ الملل عمومی و عضو گروه اقتصاد سیاسی تحریم

در حالی که توجه مجامع جهانی به سمت مذاکرات پیش‌رو در وین دوخته شده است و اما و اگرهای بسیاری در باب نتایج منتج از آن در خروجی رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفته است، اما سعی طرف‌های درگیر این بوده است که روزهای منتهی به این مذاکرات را با بازی‌های روانی، مانورهای نظامی و اقدامات سیاسی طی کنند تا دست بالاتر را در مذاکرات داشته باشند. ایران نیز به عنوان طرف تنها و موثر این مذاکرات، اقدام به این قبیل مانورهای سیاسی، نظامی و روانی کرده است. مجموعه اتفاقات در حوزه خلیج فارس، دعوت از مدیر کل سازمان بین‌المللی انرژی اتمی و مانورهای نظامی گسترده را می‌توان در همین بستر تحلیل کرد.

با توجه به اوضاع و احوال حاکم بر منطقه، ایران باید خود را برای درخواست‌های بیشتر از سوی طرف‌های غربی آماده کند و ایران نیز این مسئله را می‌داند. سابقه تاریخی مذاکرات نشان داده است که همواره طرف‌های غربی به چشم تهدید به ایران نگریسته‌اند و این دیدگاه با توجه به تجربه برجام که عملاً قدرت موشکی و بازیگری ایران در منطقه را شامل نمی‌شد، قدرت‌های غربی را به سمت مذاکره برای تعهداتی به پیش ببرد که علاوه بر برنامه اتمی، سایر ابزارهای قدرت ایران که از نگاه غربی‌ها تهدید‌ کننده است را در برگیرد.

بنابراین، ایران خواسته‌های غرب را باید در ستون‌های توانمندی خود جستجو کند. به طور حتم، مهم‌ترین و فوری‌ترین خواسته، کاهش و سپس توقف غنی‌سازی در سطوح بالا است. این اولین ابزار و مهم‌ترین توانمندی ایران است که غرب به طور جدی و فوری قصد مقابله با آن را دارد. دومین ستون توانمندی ایران در قدرت موشکی و سومین آن در نفوذ و دایره بازیگرانی این کشور در حوزه خاورمیانه و غرب آسیا است. اما ایران هم اکنون ابزار قدرت دیگری را هم در دست دارد که بی‌شک غرب در پی کنترل آن برخواهد آمد. این توانمندی در حوزه پهپادی است که اخیرا از سوی اسرائیل و ایالات متحده به آن اذعان شده است. ژنرال کنت مکنزی (فرمانده سنتکام) در اردیبهشت‌ماه سال جاری طی گزارشی مکتوب به کمیته خدمات مسلح مجلس نمایندگان آمریکا، اقرار داشته است که استفاده گسترده ایران از پهپادها در اندازه‌های کوچک و متوسط به‌ منظور شناسایی و حمله، باعث شده که ما برای اولین بار از زمان جنگ کره، بدون برتری هوایی کامل عملیات کنیم و تا زمانی که نتوانیم یک توان شبکه‌ای برای شناسایی و شکست دادن سامانه‌های هوایی بدون سرنشین ایجاد و مستقر کنیم، برتری با مهاجم خواهد بود. از سوی دیگر بنی‌گانتز، وزیر دفاع اسرائیل نیز اخیرا اظهار داشته است که تهدید پهپادی ایران نه تنها علیه اسرائیل بلکه علیه تمام جهان است، چرا که این پهپادها با قابلیت عملیاتی تا شعاع 1700 کیلومتر، توان حمله به دارایی‌های متعلق به ایالات متحده آمریکا، سعودی، اسرائیل و همچنین سازمان‌های سُنی مذهب در سوریه و عراق را دارد. این گفته‌ها، قبل‌تر و از سوی روزنامه اسرائیلی جروزالم پست نیز تکرار شده بود و پهپاد‌های ایرانی را تهدیدی نوظهور در خاورمیانه دانسته بود.

بنابراین به نظر می‌رسد ایران با توجه به دامنه گسترده پهپادهایی که در اختیار دارد و در ترکیب با سایر توانمندی‌هایی که ذکر شد، به‌ویژه با ترکیب نیروی پهپادی با گروه‌های منطقه‌ای حامی ایران و تجهیز آنان به توان پهپادی، با دستی پر عازم این مذاکرات شود و قدرت چانه‌زنی بالایی را خواهد داشت و از سوی دیگر فشار طرف‌های غربی گسترده‌تر خواهد بود و دامنه آن به سمت توان پهپادی ایران نیز کشیده خواهد شد. نتیجه این امر می‌تواند منجر به تقسیم فشار بر ایران شود و طرف‌های غربی عملاً نتوانند به مانند قبل بر روی مهار قدرت موشکی یا بازیگردانی منطقه‌ای ایران تاکید کنند چرا که عملاً زمین مذاکرات گسترده‌تر از قبل شده است. کما اینکه اگر در سال 2003 میلادی فقط بحث اتمی شدن ایران بود، در سال‌های قبل از برجام، قدرت موشکی نیز به آن اضافه شد و در پس از برجام، قدرت بازیگردانی ایران در منطقه نیز به آن دوگانه متصل شد و توانمندی ایران را بیش از پیش افزود. اما اینک در آستانه سال 2022 میلادی، توان پهپادی ایران نیز به موضوع مورد تمرکز طرف‌های غربی در باب مذاکره با ایران افزوده خواهد شد.

جهت ارجاع علمی: حمیدرضا اکبرپور، « نیروی پهپادی، رکن چهارم »، تاریخ انتشار در سایت: 1400/9/8