اقدامات روسیه در افغانستان وکاهش نفوذ ایالات متحده آمریکا

نویسنده: ویدا یاقوتی، عضو گروه مطالعات افغانستان و پاکستان (افپاک)

پس از خروج ایالات متحده آمریکا از افغانستان، روسیه برای پر کردن این خلاء به عنوان محرک اصلی در افغانستان زمان را از دست نداده است. اگرچه مسکو بنابر اصول سیاست خارجی خود علاقه چندانی به دخالت مستقیم در امور کشورها ندارد، اما آشکارا رهبری و سازماندهی بازیگران منطقه ای را به منظور هماهنگی سیاست ها در قبال حکومت جدید افغانستان به عهده گرفته است.

در کنفرانس های اخیر، روسیه به همراه هیئت طالبان و با حضور مقامات ارشد چین، پاکستان، ایران و کشورهای آسیای مرکزی از مشارکت کشورهای منطقه استقبال کرده است. از ایالات متحده نیز دعوت شد تا در این ابتکار عمل روسیه شرکت کند. اما در بین جامعه افغانستان و افکار عمومی، روسیه همچنان برای سال ها اشغال غیرقانونی افغانستان در دهه ۱۹۸۰ همچنان متهم است. بنابراین روسیه از یک سو، تلاش دارد حسن نیت خود را با ارسال کمک های بشر دوستانه و تسهیل روند گفتگوها در منطقه با اعتماد سازی نشان دهد. و از سوی دیگر نفوذ خود را گسترش دهد. مصلحت دیگری که روسیه در مسئله افغانستان به آن می اندیشد این است که، ازبکستان و تاجیکستان از پذیرش امارت اسلامی افغانستان اجتناب کنند و برنامه ریزی های ایالات متحده در مسدود کردن مسیر آینده منطقه تقویت شوند.

پس از گذشت سال ها روسیه دلیلی برای تعامل مستقیم در این منطقه با کمترین هزینه پیدا کرده است. در گذشته با کمک‌ های غیر مستقیم به طالبان تلاش میکرد آمریکا را برای حضور نظامی بیشتر در این منطقه منصرف کند. و امروز این فرصت را به دست آورده است، بنابراین منطقی به نظر می رسد با ایجاد پیوند با رهبری طالبان به عنوان یک استراتژی محافظتی عمل کند. کنفرانس مسکو به دولت پوتین این فرصت را داد تا در مورد عادی سازی روابط با رژیم طالبان بدون به رسمیت شناختن رسمی این گروه، بر ادعای خود تاکید کند. از سوی دیگر نشان دهد برای همه کشورهای منطقه و حتی مردم افغانستان منفعت بزرگی بود که فروپاشی حکومت غنی با جنگ داخلی طولانی همراه نشد، چراکه که می توانست مانند دهه ۱۹۹۰ آنها را به درگیری در حمایت از شبه نظامیان قومی مشترک بکشاند و آتش بحران را شعله ورتر سازد.

به نظر می رسد، اکنون بازیگران منطقه‌ای منافع خود را در استقرار یک دولت باثبات و فراگیر در افغانستان می بینند، دولتی که قادر به جلوگیری از گسترش شورش های افراطی در خارج از مرزهای خود است. و اطمینان دهد در آینده «هیچ تهدیدی برای کشورهای دور و نزدیک» وجود نخواهد داشت. با اینکه ایجاد یک دولت فراگیر چندان برای طالبان خوشایند نخواهد بود اما تلاش ها برای به نتیجه رسیدن مطالبات سایر بازیگران ادامه خواهد داشت.

به این ترتیب، روسیه بر ایجاد هماهنگی و اجماع بین بازیگران منطقه ای که سیاست تعامل با دولت جدید را در اولویت قرار می دهند، تاکید دارد. آنها خواستار بسیج سریع کمک های بین المللی برای کشوری که از نظر اقتصادی سرگردان است و جمعیت آن با یک فاجعه انسانی مواجه است، و خواستار تشکیل یک کنفرانس بین المللی کمک کنندگان برای جلب تعهدات مالی شدند. روسیه از این فرصت استفاده خواهد کرد تا ایالات متحده و ناتو را در ایجاد این بحران متهم کند و این خواسته را مطرح کند که هزینه کمک به افغانستان «باید به عهده نیروهایی باشد که نیروهای نظامی آنها در۲۰ سال گذشته در این کشور حضور داشته اند.» متعاقب این درخواست ها و کمک به برگزاری نشست های چند ملیتی مهم بدون حضور ایالات متحده نشان می دهد تسلط و نفوذ آمریکا در این مناقشه به طور چشمگیری کاهش یافته است و اکنون روسیه به همراه چین صحنه گردان اصلی مناسبات آینده و نظم منطقه خواهند بود.

جهت ارجاع علمی: ویدا یاقوتی، « اقدامات روسیه در افغانستان وکاهش نفوذ ایالات متحده آمریکا»، تاریخ انتشار در سایت: 1400/8/8

https://www.cmess.ir/Page/View/2021-10-30/4902