گزارش نشست مجازی گروه نفت، گاز و انرژی­­های نو با عنوان" فرآوری مجدد انرژی های مصرف شده در جهان؛ تجارب و فناوری های نو "

تهیه و تنظیم گزارش: گلاره رستگارنیا، دبیر گروه نفت، گاز و انرژی ­های نو

نشست مجازی گروه نفت، گاز و انرژی ­های نو روز چهارشنبه 26 خرداد ماه 1400 با عنوان «فرآوری مجدد انرژی­ های مصرف شده در جهان؛ تجارب و فناوری ­های نو» در دو بخش با ارائه دکتر شاهین میرخانی دانش­ آموخته دانشگاه صنعتی شریف و مهندس فراهم جعفروند، دانش­ آموخته دانشگاه علم و صنعت برگزار شد. در این نشست تخصصی دکتر قدیر نصری رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، دکتر رحمت حاجی ­مینه مدیر گروه نفت، گاز و انرژی ­های نو و جمعی از اعضا و علاقه ­مندان حضور داشتند.

در ابتدا سید امین حبیبی مدیر نشست و یکی از اعضای گروه مطالعاتی نفت، گاز و انرژی ­های نو با تأکید بر اهمیت این پرسش که کشورهای پیشرفته دنیا، چگونه و با چه سیاست و فنونی، انرژی های مصرف شده را فراوری مجدد می کنند؟ به طرح مباحث مقدماتی پرداختند.

در بخش نخست این نشست دکتر میرخانی در نگاهی کلان به بررسی حوزه بازیابی انرژی و مسیری پرداخت که صنعت انرژی در حال طی کردن است و خاطر نشان ساخت جهان کنونی با کنارگذاشتن انرژی های فسیلی در حال پیش روی به سمت انرژی های نو و پاک است و تلاش ایران برای هم سو شدن با این جریان امری ضروری است. وی مقوله انرژی را به عنوان موضوعی استراتژیک در دنیای امروز معرفی کرد و افزود: ایران ضمن آن که یکی از بزرگ­ ترین دارندگان ذخایر انرژی های فسیلی (نفت و گاز) است و در بین انرژی های تجدیدپذیر نیز پتانسیل بالایی در انرژی خورشیدی دارد، از جمله پرمصرف ترین کشورهای جهان در زمینه انرژی محسوب می­ شود.

دکتر میرخانی در ارتباط با مقوله انرژی در دنیای امروز، یکی از بازیگران اصلی مطرح در سیاست گذاری انرژی را درهم تنیدگی بحث انرژی و محیط زیست به ویژه کاهش انتشار گازهای گل خانه ای در عرصه جهانی دانست و در این خصوص به پروتکل ها و توافق نامه های بین المللی نظیر معاهدات کیوتو و پاریس، هم­ چنین شکل گیری جریمه های بین المللی برای شرکت ها و بازار کربن اشاره کرد.

در ادامه به مسائل انرژی و برشمردن چالش های اصلی صنعت انرژی در ایران پرداخت و مواردی نظیر عدم نگاه بلند مدت با رویکرد توسعه پایدار، عدم اولویت مباحث محیط زیستی، غیرواقعی بودن قیمت حامل های انرژی در ایران، غیررقابتی بودن بازار، الگوی مصرف نادرست هم­چنین توجیه ناپذیر بودن سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر، عدم سرمایه گذاری مورد نیاز تحت تأثیر تحریم ها، راندمان پایین سیستم عرضه و مصرف انرژی و نیاز به توسعه صادرات انرژی غیر از نفت را از جمله مهم ­ترین آن­ها معرفی کرد.

• در نگاه به الگوهای مؤثر در جریان عرضه و تقاضای انرژی در دنیا به نقش حاکمیت قیمت­ های واقعی انرژی اشاره کرد، بازارهای رقابتی را جذاب خواند و افزود: توسعه انرژی های تجدیدپذیر یکی از اقدامات مهم درحال انجام کشورهای پیشرفته است و برنامه هایی جدی نیز برای اجرای پروتکل های زیست محیطی وجود دارد. سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه در مورد حامل ها و فناوری های نن، توسعه فناوری سیستم های ذخیره انرژی، از دیگر اقدامات مهم در این زمینه به شمار می روند.

وی در بخش انتهایی سخنان خود به گام­ها و اقدامات پیش روی ایران برای اصلاح استفاده از انرژی در دو حوزه پرداخت: در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی بایستی جایگاه ایران در مجامع بین­المللی انرژی پیگیری شود و بهتر است به تعهدات ملی در قبال معاهدات بین المللی، جذب سرمایه گذاری خارجی برای ترمیم زیرساخت ها توجه شود و در کنار آن همکاری با شرکت های بین المللی و کشورهای همسایه در حوزه انرژی های نو و پاک و توسعه صادرات انرژی صورت گیرد.

از نقطه نظر دکتر میرخانی در حوزه داخلی، بدون توسعه اقتصادی و اصلاح قیمت حامل های انرژی، اصلاح سیستم عرضه و تقاضای انرژی در ایران ممکن نیست. سرمایه گذاری در بهسازی و توسعه زیربنایی، خصوصی سازی در صنعت انرژی و عملی کردن راه های قانونی در جلوگیری از مصرف بی رویه، ضمن ترویج استفاده از فناوری های بازیاری انرژی، بازبینی در هدف­مندی یارانه انرژی و توسعه استارتاپ ها و پارک های فناوری در این مسیر مؤثر واقع خواهند شد.

در بخش دوم نشست، مهندس جعفروند به بررسی روش هایی پرداخت که به واسطه کارکرد فناوری ها در راستای بازیابی انرژی صورت می گیرند و تأکید کرد: استفاده مجدد از انرژی از نظر تعهدات زیست محیطی و اخلاقی حائز اهمیت است.

وی در پرداختن به چهار روش بازیابی انرژی، نخست به استفاده از زباله ها به عنوان منبع انرژی مورد استفاده در شماری از کشورهای پیشرفته اشاره کرد. از نظر وی نیمی از میزان زباله هایی که تا 10 سال آینده دوبرابر خواهد شد از قابلیت تجزیه شدن به صورت بیولوژیکی برخوردار هستند. یکی از روش های کسب انرژی از زباله ها جمع آوری و سوزاندن گازهای حاصل از زباله های دفن شده است و کاربرد فناوری های نوینی که آلایندگی کم تری تولید می کنند از آلودگی های زیست محیطی این روش می کاهد.

این متخصص فناوری های انرژی، بازیابی حرارت ها در صنایع را یکی دیگر از روش های بازیابی انرژی دانست که در نیروگاه های ایران نیز در حال اجراست. حرارت های بالا ایجاد شده از طریق سوختن سوخت ه ای فسیلی در صنایع، انرژی زیاد و قابل بازیافت دارند اما در حال حاضر سیستم­های جدید امکان بازیافت منابع حرارت ها با دمای پایین تررا نیز علی رغم هزینه بالا فراهم آورده اند.

وی در ادامه به دیگر روش بازیابی انرژی یعنی بازیافت گاز فِلر حاصل از فرایند تولید نفت و منابع این گاز پرداخت و در اشاره به اهمیت بازیافت گاز فلر افزود: تنها صد و پنجاه میلیارد متر مکعب گاز فلر شده در سال 2015 در دنیا از قابلیت تأمین گاز کل دنیا در مدت 20 روز برخوردار است و ایران سومین کشور برخوردار از حجم فلرینگ گاز بعد از روسیه و نیجریه است. از جمله معایب این گاز که بازیافت آن را ضروری می ­سازد ایجاد گازهای گل­ خانه ای در حدود صد و پنجاه میلیارد تن است و در مقابل امکان تبدیل گاز فلر به الکتریسیته، مایع سازی و تبدیل آن به سوخت هایی نظیر گازوئیل و بنزین و تزریق آن به چاه ها برای افزایش راندمان مواردی از مزیت های گاز فلر محسوب می شوند.

وی از کاربرد انرژی ایستگاه های تقلیل فشار به عنوان چهارمین روش بازیابی انرژی نام برد و خاطر نشان کرد: بعد از تولید و تصفیه و توزیع گاز توسط خطوط لوله شبکه توزیع گاز، انرژی حاصل از افت فشار در تمامی ایستگاه های تقلیل فشار با نصب تجهیزاتی قابل بازیابی و منبعی برای انرژی ارزان و تولید برق است. مهندس جعفروند تصریح کرد، علی رغم کاربردی بودن این روش برای ایران، زیرساخت های نامناسب شبکه توزیع برق و موانع موجود برای سرمایه گذاری از جمله معضلات بازیابی انرژی تقلیل فشار در کشور هستند.

در انتها و پس از پرسش و پاسخ حاضرین، این نشست با جمع بندی دکتر حاجی مینه در خصوص ضرورت بازیابی انرژی واهمیت توجه به اخلاق مصرف پایان یافت.