ابعاد اقتصادی توافق صلح ابراهیم بین امارات و اسرائیل
نویسنده: سید حامد حسینی پژوهشگر مهمان و دانشجوی دکترای روابط بین الملل
در آگوست 2020 ، ایالات متحده، اسرائیل و امارات از عادی سازی کامل روابط بین اسرائیل و امارات متحده عربی خبر دادند. در ماه سپتامبر، توافق نامه ابراهیم در کاخ سفید بین اسرائیل، امارات، بحرین و ایالات متحده امضا شد. برقراری روابط دیپلماتیک بین این بازیگران، دریچه همکاری های تجاری، سرمایه گذاری را باز می کند. اسرائیل به دنبال توسعه بازارها، سرمایه گذاری ها و پروژه های مشترک است. از سوی دیگر ابوظبی از تولید کننده های نفت در منطقه است. این کشور علاقه زیادی به تغییر جهت اقتصاد خود به دور از نفت دارد و در فناوری های سبز سرمایه گذاری کرده است. دوبی نیز سرمایه گذاری زیادی در املاک و مستغلات و گردشگری کرده است و همچنین می خواهد اقتصاد خود را متنوع کند. از این رو، اسرائیل با توجه به قدرت خود در فن آوری های پیشترفته، یک شریک تجاری بسیار مناسب است.
ارتباطات تجاری بین اسرائیل و امارات بسیار سریع برقرار شده است. گروه موسوم به 42 مستقر در ابوظبی، از اولین شرکت هایی در امارات بود که اعلام کرد قصد دارد یک شرکت تابعه در اسرائیل ایجاد کند. فعالیتهای گروه 42 در اسرائیل بر روی تشخیص ویروس کرونا، هوش مصنوعی، فناوری کشاورزی، راه حل های تأمین آب، شهرهای هوشمند و انرژی های تجدیدپذیر تمرکز خواهد کرد. شرکت اماراتی پیش از این، با شرکت های اسرائیلی همکاری هایی را برای توسعه راه حل های فناورانه برای مبارزه با ویروس کرونا ایجاد کرده بود. امارات که یک تولید کننده نفت است، سرمایه گذاری زیادی در املاک و مستغلات، گردشگری و تجارت نیز انجام داده است. این کشور به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود است، زیرا این بخشها حتی قبل از بحران COVID-19 از عرضه بیش از حد خود دچار آسیب بودند. بخش فناوری پیشرفته اسرائیل یک شریک برای بسیاری از بخشهایی است که امارات در تلاش بوده است که آنها را توسعه دهد. با رشد مبتنی بر نوآوری و تلاشهای گسترده امارات برای توسعه اقتصاد دانش بنیان از طریق تحولات عرصه دیجیتال و ارتقاء بنگاههای کارآفرین، بنیادی مشخص تر برای ایجاد روابط فراهم شده است.
در ماه سپتامبر، شرکت اسرائیلی OurCrowd و واحد توسعه تجارت گروه Al Naboodah در دبی، مجموعه مشترکی را به قصد تسهیل سرمایه گذاری بین اسرائیل و امارات تشکیل دادند. تمرکز اصلی گروه Al Naboodah، شامل مهندسی عمران و ساخت و ساز به علاوه نمایندگی از مجموعه بزرگی از برندهای جهانی در بخش های خودرو، حمل و نقل، مسافرت، برق، تدارکات، کشاورزی، شهرهای هوشمند و انرژی های تجدید پذیر است. همچنین شرکت Mobileye مستقر در بیت المقدس و گروه Al Habtoor تفاهم نامه ای را برای استقرار ناوگان تاکسی های رباتیک خودران در خیابان های دبی تا سال 2022 امضا کرده اند. محمد خلف الحبتور از سرشناس ترین تاجران اماراتی است که در بخش ساخت و ساز، هتلداری، املاک و مستغلات، اتومبیل و کارآفرینی در امارات فعالیت گسترده ای دارد. گرچه جزئیات مربوط به همکاری در صنایع دفاعی و مسائل امنیتی مرتبط نیز لزوماً پنهان هست اما وجود دارند. ریاست مجتمع دفاعی EDGE امارات (با 12000 کارمند و 5 میلیارد دلار گردش مالی) گفته است که همکاری های پیش رو گسترده است و شامل سیستم های خودکار و فن آوری های جدید حسگر است. روسای امنیت سایبری اسرائیل و امارات متحده عربی اظهار داشتند که امکان همکاری در زمینه دفاع سایبری در جهت تقویت زیرساختهای اقتصاد دیجیتال وجود دارد.
توسعه همکاری ها نه تنها در سطح فن آوری های پیشرفته و مرتبط با امنیت ملی دو بازیگر بلکه در امور مالی و بانکی، کالاها، انرژی، گردشگری و تدارکات نیز شکل می گیرد. یکی از اولین تفاهم نامه ها، تفاهم نامه بین دو طرف مربوط به بخش بانکی و دارایی بود که بین بزرگترین وام دهندگان در هر کشور از جمله بانک Hapoalim، بانک Leumi، NDB دوبی و First Bank ابوظبی منعقد شد. بانک FAB یکی از بزرگترین موسسات مالی جهان با شعبات مختلف در پنج قاره است و بیشترین بودجه را در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس دارد. بانک اسلامی ابوظبی (ADIB) نیز تفاهم نامه ای با بانک وام دهنده Leumi منعقد کرده است. این تفاهم نامه ، به منظور ایجاد فرصت های تجاری جدید برای مشتریان و حمایت از افرادی است که به اسرائیل سفر می کنند یا مشاغلی که می خواهند از دسترسی به بازار جدید بهره مند شوند. گروه بیمه Harel اسرائیل و شرکت بیمه دبی هم توافق نامه ای را در مورد خطرات مربوط به تجارت و گردشگری امضا کرده اند. بورس های الماس اسرائیل و دبی که شرکت های بین المللی و منطقه ای بسیاری در آن حضور دارند، توافق نامه ای را برای افزایش همکاری در تجارت الماس امضا کردند.
در ماه اکتبر، توافق نامه همکاری در بخش هوایی امضا شد که اجازه می دهد حداکثر 112 پرواز در هفته بین تل آویو و امارات انجام شود. هواپیمایی اتحاد بین تل آویو و ابوظبی و هواپیمایی امارات بین تل آویو و دبی فعالیت خواهند کرد. علاوه بر این، شرکت های هواپیمایی چارتر از هر دو کشور نیز در این توافق حضور خواهند داشت. در ماه سپتامبر، DP World به عنوان شرکت لجستیک چند ملیتی مستقر در دبی و سایر ارگان های مرتبط با دولت، توافق نامه هایی را با Dover Tower مستقر در اسرائیل و بخشی از گروه Shlomo صاحب کشتی های اسرائیلی که بندر حیفا را اداره می کند و یک شریک دیگر در بندر ایلات امضا کردند. به طور مشخص DP World قصد دارد فرصت های توسعه بنادر و مناطق آزاد را در اسرائیل ارزیابی کند و همچنین مسیر حمل و نقل مستقیم بین ایلات و بندر جبل علی امارات را ایجاد کند. در همین راستا منطقه آزاد مرکز تجارت جهانی دبی برای تسهیل مشارکت غرفه داران اسرائیلی در رویدادها و نمایشگاههای مهم امارات متحده عربی با موسسه صادرات اسرائیل همکاری خواهد کرد. منطقه آزاد جبل علی و سازمان منطقه آزاد فرودگاه دبی هر دو برای حمایت از شرکت های اسرائیلی که قصد ایجاد و توسعه مشاغل در دبی را دارند، با فدراسیون اتاق های بازرگانی اسرائیل تفاهم نامه همکاری امضا کرده اند.
سایر نهادهای تجاری که در ایجاد ارتباطات دخیل هستند نیز دامنه حضور فعالان اقتصادی و بازرگانی را که در این رابطه سرمایه گذاری کرده اند گسترش می دهند. دفتر سرمایه گذاری ابوظبی متعلق به سازمان سرمایه گذاری ابوظبی که ارزش دارایی هایش بین 650 تا 875 میلیارد دلار است، برای تسهیل ورود شرکت های اسرائیلی به امارات موافقت نامه تجاری دوجانبه با موسسه صادرات اسرائیل امضا کرد. بورس اوراق بهادار تل آویو و ابوظبی مذاکرات مقدماتی در مورد اقدامات مشترک را انجام داده اند. اتاق های بازرگانی در دبی و تل آویو نیز برای حضور و تقویت استارتاپ های جدید توافق نامه همکاری راهبردی امضا کردند. وزارت دارایی رژیم اسرائیل برآورد کرده در سال 2021 حجم تجارت سالانه بین امارات و اسرائیل به 6.5 میلیارد دلار افزایش یابد. این به معنای رشد بیش از 300 درصدی تجارت بین دوطرف است.
اسرائیل در اروپا به عنوان بازار اصلی صادرات کشاورزی خود با رقابت شدیدی روبرو است. به گفته وزیر کشاورزی اسرائیل، این عادی سازی باعث گشایش بازار امارات به منزله یک فرصت مهم می شود. امارات نیز بیش از 10 میلیارد دلار محصولات کشاورزی وارد می کند که حدود 80 درصد نیازهای محلی را پوشش می دهد. از این لحاظ، اسرائیل به دلیل موقعیت مکانی خود نسبت به تامین کنندگان اروپایی یک مزیت رقابتی دارد. همچنین در بخش نفت نیز اسرائیل و امارات متحده عربی مذاکرات پیرامون خط لوله انتقال نفت دریای سرخ با مدیترانه را آغاز کرده اند که مذاکرات و روندهای آن توسط اسرائیل کاملاً محرمانه تلقی می شود. شرکت الیات- اشکلون (EAPC) و شرکت اماراتی (MRLB) تفاهم نامه همکاری در زمینه حمل و نقل محصولات خام نفتی بین خلیج فارس و بازارهای غربی را امضا کرده اند.