اجلاس سران سه كشور در تهران!
اجلاس رؤسای جمهور روسیه، تركیه و ایران در تهران با موضوع پایان بخشیدن به بحران سوریه و جنگی كه بیش از هفت سال ادامه دارد تشكیل شد. این اجلاس با محوریت جمع‌بندی نهایی از نشست‌های دوطرف دولت سوریه و گروه‌های معارض با حضور نمایندگانی از ایران، روسیه و تركیه در آستانه تا امروز، انجام گرفت.
«ادلب» آخرین بخش از خاك سوریه است كه هم اكنون به روایتی 35هزار از نیروهای مسلح گروه النصره، همچنین 20 تا 25هزار نفر از نیروهای مسلح گروه‌های تروریستی دیگر از جمله باقی‌مانده گروه داعش در آن آرایش كامل نظامی گرفته‌اند. روسیه و سوریه اعلام كرده‌اند كه «ادلب» را در صورتی كه گروه‌های تروریستی تسلیم نشوند با حملات نظامی آزاد خواهند كرد.
مشكل در جنگ «ادلب» بسیار است كه مهم‌ترین آن حضور و یا جمع شدن نزدیك به 3 میلیون نفر از شهروندان عادی سوری در این شهر است كه در «ادلب» پناه گرفته‌اند و مدتی سازمان ملل اداره معیشتی آنها را بعهده داشته است و اكنون گروه‌های مسلح تروریستی از حضور آنها در ادلب به صورت سپر انسانی ـ ایمنی برای خود استفاده می‌كنند. آمریكا و كشورهای اروپایی هشدار داده‌اند كه در صورت آغاز جنگ نظامی در ادلب فاجعه بزرگ انسانی رخ خواهد داد. از چند هفته قبل روسیه اعلام كرد كه آمریكا می‌خواهد تا در ادلب سلاح شیمیایی به كار گرفته شود تا همچون اقدام قبلی در «رقه»، آن را به دولت سوریه یا روسیه نسبت دهد. بسیاری از كارشناسان نظامی باور دارند كه اگر جنگ ادلب آغاز شود مدت آن فوری و كوتاه نخواهد بود و این جنگ حداقل چندین هفته ادامه خواهد داشت. ثانیاً موضوع حضور شهروندان عادی در ادلب بزرگترین مشكل در این جنگ است. پوتین پیش‌بینی كرده است كه آمریكا تاكتیك «رقه» در استفاده از سلاحهای شیمیایی را در ادلب تكرار خواهد كرد تا فضاسازی بین‌المللی برای مجموعه تروریست‌ها كه در ادلب جمع شده‌اند، فراهم آورد. مشكل دیگر، جایگاه تركیه است كه همسایه سوریه در ادلب است. پیش بینی موج بزرگ آوارگان بسوی تركیه، 3 میلیون آواره از شهر ادلب، خود مشكل بزرگ دیگری است. بخش دیگر، سرنوشت كردها در كناره ادلب است كه هم اكنون در تقابل با دولت تركیه بسر می‌برند. ادلب اگر هم آزاد گردد در مرحله بعدی بحران در شرق فرات شدید‌تر خواهد شد مشكلی كه همچنان باقی خواهد ماند. واقعیت این است كه سیاست آمریكا در سوریه شكست خورده است.
اما ترامپ در خاورمیانه سیاست مستقلی ندارد و پرونده خاورمیانه را به نتانیاهو سپرده است. اصلی‌ترین استراتژی سیاسی ترامپ در خاورمیانه تثبیت هژمونی رژیم صهیونیستی است. اسرائیل همچنان تشدید بحران‌های پیرامونی در فلسطین اشغالی، لبنان، سوریه، اردن و حتی مصر را می‌خواهد و اكنون گسترش این سیاست در ایران و عراق و تركیه را دنبال می‌كند.
اجلاس تهران موفقیت بزرگی بود زیرا 3 دولت بزرگ روسیه، تركیه و ایران برای پایان‌بخشیدن به بحران سوریه و رسیدن به صلحی پایدار در این كشور به توافق رسیدند. بیانیه مشترك سران در پایان اجلاس سه جانبه تهران، اولاً موفقیت همكاری سه كشور را در راستای حل بحران سیاسی سوریه نشان می‌دهد. ثانیاً ادامه این همكاری در عمل نشان‌دهنده شكست سیاست جنگ‌طلبانه آمریكا ـ اسرائیل است و سرانجام، موفقیت این همكاری در آینده برای هر سه كشور در پیشبرد سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای خود بسیار موثر و مفید خواهد بود.
بیانیه تهران 12 بند دارد كه بند‌های 1 تا 5 محورهای عمده و اصلی آن را نشان می‌دهد. این بندها عبارتند از:
1. رضایت خود را از دستاوردهای فرمت آستانه از ژانویه 2017 به‌ویژه پیشرفت بدست آمده در كاهش خشونت در سرتاسر جمهوری عربی سوریه و كمك به صلح، امنیت و ثبات در آن كشور ابراز داشتند؛
2. بر پایبندی مستحكم و مستمر خود به حاكمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور ملل متحد تأكید ورزیده و تصریح نمودند كه این اصول از سوی همگان باید محترم شمرده شود. روسای جمهور تصدیق نمودند كه هیچ اقدامی، فارغ از عامل/ عاملان آن، این اصول را نباید تضعیف نماید. آنها تمامی تلاش‌ها به‌منظور ایجاد واقعیات جدید در صحنه میدانی به بهانه مبارزه با تروریسم را مردود شمرده و اراده خود برای ایستادگی در برابر مقاصد تجزیه‌طلبانه با هدف تضعیف حاكمیت و تمامیت ارضی سوریه و همچنین امنیت ملی كشورهای همسایه را ابراز نمودند.
3. وضعیت میدانی كنونی را مورد بحث قرار داده، به ارزیابی از تحولات جمهوری عربی سوریه پس از آخرین نشست خود در تاریخ 4 آوریل 2018 در آنكارا پرداخته و موافقت نمودند همكاری‌های سه‌جانبه را در تطابق با توافق‌های خود استمرار بخشند. در این ارتباط، آنها وضعیت منطقه كاهش تنش ادلب را دنبال كرده و تصمیم گرفتند تا همسو با اصول فوق‌الذكر و روح همكاری كه در فرمت آستانه شكل گرفته است، به این موضوع بپردازند.
4. بر عزم خود مبنی بر ادامه همكاری برای نابودی نهایی داعش، جبهه‌النصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشكل‌ها و موجودیت‌های وابسته به القاعده یا داعش در سوریه كه از سوی شورای امنیت سازمان ملل شناسایی شده‌اند، تصریح كردند. روسای جمهور تاكید نمودند در جنگ علیه تروریسم، جداسازی بین گروه‌های تروریستی مذكور و گروه‌های معارض مسلح كه به رژیم آتش‌بس پیوسته‌اند یا خواهند پیوست، ازجمله با توجه به جلوگیری از تلفات غیرنظامی، بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
5. بر این باور خود تصریح نمودند كه منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نمی‌تواند داشته باشد و تنها راه از طریق یك فرآیند سیاسی مذاكراتی می‌توان به آن پایان داد. روسای‌جمهور بر اراده خود جهت ادامه همكاری فعالانه به‌منظور پیشبرد فرآیند سیاسی همسو با تصمیمات كنگره گفتگوی ملی سوریه در سوچی و قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل تاكید ورزیدند.
نشست سران سه كشور در تهران، شكست دیگری برای ترامپ و نتانیاهو است كه سیاست محوری آنها بر امتداد جنگ و بحران در كشورهای مسلمان خاورمیانه استوار است. هرچند همچنان سایه شوم استفاده از سلاح شیمیایی برقرار است، كه در گذشته در جنگ ایران و عراق و در سوریه در «رقه» به كار گرفته شد و تجهیز تروریست‌ها به سلاحهای گوناگون از سوی ترامپ و نتانیاهو ادامه خواهد داشت.
نویسنده
