روسیه در دو راهی بحران سوریه
در آستانه نابودی كامل گروه های تروریستی در سوریه، تحولات سیاسی بحران در این کشور وارد فاز جدیدی شده است. اكنون مبارزه با تروریسم تكفیری جای خود به پویایی های ورود رژیم صیهونیستی به صحنه بحران و نحوه تلاش این رژیم برای حفظ معادله قدرت به نفع خود در جنوب سوریه و چگونگی تداوم مبارزه با گروههای تروریستی و تكفیری به ویژه در مرزهای جولان اشغالی داده است. ضمن اینکه موضوع چگونگی حضور نظامی ایران در سوریه، به ویژه تاسیس پایگاههای نظامی، به محور اصلی بحران تبدیل شده و فشارها بر ایران برای خروج از سوریه افزایش یافته است.
جنگ در سوریه متفاوت ترین بحران منطقه ای و جهانی بوده است که طرف های درگیر هر یک با منافع مستقل و بعضا مشترک طی هفت سال گذشته در هفت جبهه مختلف درگیر آن بوده اند. همین امر نیز موجب پیچیدگی بیشتر این بحران شده است. ولی با این حال همه این کشورها منافع نسبتا مشترکی در مبارزه با تروریسم، به ویژه نابودی داعش، داشته اند. در این میان، ائتلاف ایران و روسیه قوی ترین ائتلاف موجود در مبارزه با تروریسم در سوریه بود که توانسته با همکاری همه جانبه امنیتی نابودی و یا تضعیف گروه های تروریستی باقیمانده و تغییر شرابط سوریه به نفع خود را، به زعم همه تلاش های گروه های تروریستی و حامیان آنها، رقم بزند.
در شرایط کنونی و با حاد شدن اوضاع امنیتی پیرامون سوریه بخاطر اسرائیل، دولت روسیه با هدف آرام سازی فضای سیاسی سوریه خواستار خروج همه نیروهای خارجی از این کشور شده است. در مقابل اسرائیل تهدید کرده است که همه پایگاه های نظامی ایران، به ویژه نزدیك به مرزهای بلندی های جولان و حتی عمق سوریه را هدف قرار می دهد. دلیل اصلی كه سبب شده تا روسیه خواهان خروج همه نیروهای خارجی از سوریه شود این است كه این كشور علاقه ای ندارد تا دستاوردهای سه ساله خود در جنگ سوریه را بخاطر تقابل احتمالی ایران و رژیم صهیونیستی از دست بدهد. همزمان روسیه گسترش و پیچیدگی بیشتر بحران را به ضرر منافع و امنیت ملی خود می بیند.
البته روس ها به اهمیت همکاری با ایران در خصوص سوریه واقف هستند و كاملا آگاهند كه دستاوردهای نظامی - امنیتی آنها صرفا با همکاری ایران كه میدان جنگ را در اختیار دارد بدست آمده است. آنها در شرایطی وارد سوریه شدند که کشورهای پیرامونی روسیه همچون آذربایجان، گرجستان، بلغارستان، رومانی، یونان و ترکیه اجازه عبور هواپیماها و موشک های روسیه را از آسمان خود نمی دادند و ایران تنها کشوری بود که با روسیه همکاری خوبی در این خصوص داشت و با موقعیت ژئوپلتیکی خود از طریق مرز هوایی مشترك در خزر راه را برای عملیات نظامی روسیه هموار نمود. روس ها نیز به خوبی می دانند اگر هم بخواهند بر اساس قرارداد بلند مدت ۶۰ سال با سوریه در این کشور باقی بمانند، حتما باید بر همکاری با ایران برای دسترسی آسانتر به پایگاههای نظامی سوریه ادامه دهد. به عبارت دیگر، جبر جغرافیایی روسیه را به ایران نیازمند می كند.
در نهایت به این نكته هم باید توجه داشت كه خواسته روسیه مبنی بر خروج تمامی نیروهای خارجی از سوریه می تواند شامل خروج نیروهای اشغالگر اسرائیلی از بلندی های جولان نیز شود. چون این مناطق کماکان از سوی روسیه و حتی آمریکا مناطق اشغالی خوانده می شود و هیچ کشوری آن را به عنوان خاک اسرائیل به رسمیت نمی شناسد. همین موضوع می تواند با همکاری روسیه به فشاری بر اسرائیل تبدیل گردد. مقامات رژیم اسرائیل اعلام کرده اند كه با حضور نیروهای سوری در مناطق مرزی خود مخالفتی ندارند. ولی در حال حاضر سوریه به لحاظ نظامی در موقعیتی نیست که بتواند نیروهای نظامی خود را بطور دائمی در مناطق جنوبی مستقر نماید. لذا این تحول می تواند فرصتی برای تقویت و افزایش توان نظامی سوریه با همکاری روس ها باشد.