الزامات موفقيت اجلاس ژنو برای يمن

اجلاس ژنو براي حل بحران يمن قرار بود از دوشنبه 15 ژوئن آغاز بكار نماید ولی بعد از ورود با تاخير هيات صنعاء به ژنو ( بدليل كارشكني هاي عربستان)، نشست نماينده سازمان ملل و این هيات سه شنبه 16  آوريل شروع شد. اين اجلاس در حالي از سوي سازمان ملل متحد برگزار مي شود كه بيش از 80 روز  از تهاجم عربستان سعودي به اين كشور با همراهي 10 كشور عربي ديگر ( از جمله 5 عضو شوراي همكاري خليج فارس) و به بهانه حمايت از دولت عبد ربه منصور هادي ، رييس جمهور مستعفي يمن مي گذرد.

در سه شنبه 25 فروردين 1394 ( 14 آوريل 2015)  يعني حدود 19روز بعد از آغاز تهاجم مذكور، شوراي امنيت سازمان ملل قطعنامه 2216 را با 14 راي مثبت و يك راي ممتنع روسيه به تصويب رساند. در اين قطعنامه بدون اشاره به لزوم توقف حملات عربستان عليه يمن، بر مبناي فصل هفتم منشور سازمان ملل ، مواردي همچون تحريم تسليحاتي يمن و بويژه جنبش انصار الله، ممنوعيت سفر و توقيف اموال احمد صالح ، پسر رييس جمهور سابق يمن و سيد عبد الملك الحوثي رهبر جنبش انصار الله و لزوم عقب نشيني كميته هاي مردمي و اعضاء انصار الله از مواضع خود تاكيد شد.

بايد عنايت داشت جنبش انصار الله كه شاخه نظامي شيعيان حوثي يمن به شمار مي رود از سال 2004 تا كنون ، به نقش آفريني جدي در يمن پرداخته است. اين گروه سابقه 6 دوره جنگ تمام عيار با دولت سابق يمن ( علي عبد الله صالح) را در كارنامه خود دارد. مضاف بر اينكه شيعيان زيدي يمن كه 35 درصد از كل جمعيت 26 ميليون نفري يمن را تشكيل مي دهند و حوثي ها نيز بخشي از آنها به شمار مي روند ، سابقه حكومتداري در اين كشور تا سال 1962 را تحت رهبري امامان مختلف كه آخرين آنها امام محمد البدر بود، دارند.( كتاب يمن ، دفتر مطالعات سياسي و بين المللي ، 1393، صص35-39) 

با اين پيش زمينه، هيات شركت كننده در اين اجلاس از سوي عربستان و ديگر حاميان منصور هادي بر لزوم اجرايي شدن كامل مفاد قطعنامه 2216 بعنوان پيش شرط حصول توافق تاكيد دارند و از سوي دگر، هيات صنعاء متشکل از انصار الله و ديگر گروه هاي همسو با آن بر لزوم قطع فوري حملات عربستان و عدم دخالت اين كشور در امور يمن تاكيد می کنند.

با توجه به موارد فوق الذكر، برخي از تحليل گران اعتقاد دارند  احتمال توافق گروه هاي حاضر در اين اجلاس بسيار ضعيف است و شايد حداكثر به توافقي شكننده درباره آتش بس در ماه رمضان ختم شود. در مقابل برخي كارشناسان معتقدند حصول توافق، ناممكن و غير قابل حصول نيست.  اين كارشناسان اعتقاد دارند  با افزايش اتحاد داخلي در يمن با محوريت انصار الله و عدم توفيق عربستان در دستيابي به هدف نهايي خود يعني نابودي و خلع سلاح انصار الله و بازگرداندن عبدربه منصور هادي به قدرت، بر محبوبيت و تاثيرگزاري اين جنبش افزوده شده و بنا بر اين، هيات صنعا در اين اجلاس چندان دست بسته نبوده و از ابزار نسبي لازم براي چانه زني با طرف مقابل برخوردار است.

بعبارت ديگر ، برخلاف ظواهر نااميد كننده در يمن و خط و نشان كشيدنهاي بازيگران اين بحران براي يكديگر، هر دو طرف رياض و صنعاء به دستيابي براي توافق، نياز جدي دارند. عربستان بدين دليل كه خود را از فشار افكار عمومي ناشي از كشته و زخمي شدن غير نظاميان و همچنين انتقادات وسيع درباره بي فايده بودن حملاتش به يمن نجات داده و به تعبير بهتر، بصورت آبرومندانه اي از اين مهلكه خارج شود و هيات يمني و بويژه انصار الله هم براي خلاصي از فشار سنگين نظامي و سياسي و بازيابي توان و بنيه اش و در عين حال ماندگاري در عرصه سياسي داخلي يمن به يك توافق نسبي نياز دارد.

اين اجلاس در صورتيكه طرفين در يك رويكرد واقع بينانه ، بدنبال منطقي سازي مطالبات خود باشند و بر سر مواردي همچون توقف قطعي حملات عربستان، خلع  سلاح فراگير در يمن، تضمين امنيتي براي رهبران طرفين درگير مناقشه و ادامه گفتگوهاي "يمني – يمني" براي موضوعاتي همچون نحوه تقسيم قدرت  و برگزاري انتخابات و تشكيل دولت" به توافق برسند، مي تواند موفقيت آميز باشد. در غير اينصورت، چنانچه شركت كنندگان اجلاش ژنو ، تنها بدنبال منافع حداكثري خود و شكل گيري بازي برد – باخت باشند، بايد شاهد دور جديد و بسيار شديدتري از درگيري ها و منازعات در اين كشور عربي فقير  و بحران زده باشيم.