بررسی نتایج انتخابات اخیر ترکیه و افق آینده قدرت در این کشور

نشست شنبه 23 فروردین 1393 گروه ترکیه شناسی تحت عنوان "بررسی نتایج انتخابات اخیر ترکیه و افق آینده قدرت در این کشور" با سخنرانی دکتر اسماعیل اقبال از پژوهشگران مهمان مرکز و با حضور دکتر اسدالله اطهری، مدیر گروه ترکیه شناسی، برخی کارشناسان و پژوهشگران مسائل خاورمیانه و اعضای گروه ترکیه شناسی برگزار شد.
 
 در این نشست دکتر رحمت حاجی مینه از پژوهشگران مهمان پژوهشکده که مدیریت آن را بر عهده داشت، مقدمه ای در ارتباط با موضوع نشست مطرح کرد مبنی بر این که هدف اصلی این نشست تحلیل نتایج انتخابات شهرداری ها در ترکیه است انتخاباتی که به دلیل چالش های پیش آمده برای حزب عدالت و توسعه از جمله اعتراضات پارک گزی، پرونده فساد مالی و شکاف با جریان فتح الله گولن در عرصه داخلی از یک طرف و عملی نشدن سیاست به صفر رساندن مشکلات با همسایگان در عرصه خارجی از طرف دیگر اهمیت مضاعفی یافته بود. خصوصا با توجه به در پیش داشتن انتخابت ریاست جمهوری و انتخابات پارلمانی، از دید بسیاری از تحلیلگران و صاحبنظران نتایج این انتخابات محلی می تواند در انتخابت بعدی هم تکرار شود و حزب برنده این انتخابات، برنده انتخابات بعدی نیز خواهد بود. لذا اکنون که نتایج انتخابات شهرداریها در ترکیه مشخص شده است و حزب عدالت و توسعه علی رغم همه چالش های پیش آمده در ماه های قبل از انتخابات توانست پیروز انتخابات شود، این پیروزی را باید در چه عواملی جست. نکته دوم این که این نتایج در مقایسه با انتخابات گذشته چه چیزی را نشان می دهند و نهایتا پیامد پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی بر انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی چه خواهد بود؟ سوالاتی که در نشست امروز سعی می شود  به آنها جواب داده شود.
 
سپس دکتر اقبال در بحث خود با اشاره به تحولات اخیر ترکیه گفت:  در نشستها و جلسات قبلی که در این گروه برگزارشد استادان،کارشناسان و پژوهشگران چه داخلی و چه خارجی در ارتباط با ترکیه و آینده حزب عدالت و توسعه نظرات مختلف و گاها متعارضی مطرح کرده اند که اغلب با نگاهی رئالیستی و مادی گرا به مسائل نگاه می کرد، به عقیده من باید در زمینه تحلیل مسائل ترکیه نگاه مادی گرا را تغییر داده و از دیدگاهی سازه انگارانه و هنجاری نگاه کنیم، زیرا حزب عدالت و توسعه در کنار برنامه های اقتصادی اش تاکید بسیاری بر پایبندی بر هنجارها داشته که این امر بسیار مهم است. سال 2014 سال تلخی برای حزب عدالت و توسعه محسوب می شود. حوادث پارک گزی، میدان تقسیم، فساد مالی و ارتشاء، تنش میان آقای اردوغان و فتح الله گولن رهبر جماعت گولن همگی به نوعی سبب شدند تحلیلگران به این نتیجه برسند که حزب عدالت و توسعه در انتخابات شکست خواهد خورد و برخی هم که احتمال پیروزی آن را می دادند معتقد بودند ریزش آرا بسیار است. اما این حزب در انتخابات محلی که بسیار حساس بود پیروز شد و این پیروزی در انتخابات بعدی ترکیه قطعا مؤثر خواهد بود. اما سوال اصلی ما این است که علل پیروزي قاطع حزب عدالت و توسعه در این انتخابات چه بود،این پیروزي چه تاثیري بر آینده قدرت در این کشور خواهد داشت؟ در پاسخ فرضیه ای که مطرح می شود این است که باتوجه به پیروزي قاطع حزب عدالت و توسعه در انتخابات محلی اخیر و به دلیل پیشینه موفق اقتصادي و نگاه مثبت این حزب به آینده اقتصادی این کشور، می توان گفت آرا این حزب در دو انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان آینده نیز از افزایش قابل توجهی برخوردار خواهد بود.
 
 وی در ادامه تاکید کرد؛ در ماههاي قبل ازاین انتخابات درخصوص سقوط حزب عدالت وتوسعه گمانه زنی هایی صورت گرفته بود و عمده این تحلیلها بیان می داشت که حزب عدالت وتوسعه شانسی براي ماندن درعرصه سیاسی نخواهد داشت اما بررسی تعداد احزاب شرکت کننده دراین انتخابات،تعداد آرا احزاب عمده مشارکت کننده ومقایسه میان آرا حزب عدالت وتوسعه با سایراحزاب شرکت کننده ونگاهی به انتخابات سه دوره پارلمان ترکیه درگذشته نشان داد که این حزب با کارنامه موفقی که داشته اکنون نیز با حمایت گسترده مردم روبرو است.پیشرفتهاي اقتصادي این کشوروپایان دادن به بحرانها و مشکلات باقیمانده ازدوره حاکمیت لاییکها برای کشور ون گاهی که دولتمردان حزب عدالت وتوسعه برای تبدیل آن به قدرت برتر سال 2023 دارند همه موجب محبوبیت روزافزون اردوغان و در نهایت پیروزی قاطع این حزب در انتخابات اخیر شده است.
 
در انتها دکتر اقبال با جمع بندی مطالب اینطور نتیجه گیری کرد؛ با توجه به تحولات میدانی انتخابات محلی ترکیه که با پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه در مقابل رقبای سرسخت خود همراه بود می توان گفت این حزب همچنان در قدرت باقی خواهد ماند و با توجه به کارنامه مثبت حزب در گذشته و نگاه به آینده، پیروز دو انتخابات بعدی نیز حزب عدالت و توسعه خواهد بود.
 
در ادامه این نشست آقای مهتدی کارشناس مسائل خاورمیانه در این خصوص گفت: با توجه به مشکلات داخلی و خارجی که آقای اردوغان در ماههای اخیر با آن مواجه بودند، همه تصور می کردند که حزب عدالت و توسعه در این انتخابات شکست خواهد خورد، اما نتیجه حاصل از این انتخابات همه را غافلگیر کرد. وی خاطر نشان کرد که در پیروزی حزب عدالت و توسعه نه شاخص های اقتصادی نه اسلام گرایی و ایدئولوژی هیچیک نقشی نداشتند، بلکه مردم ترکیه در این انتخابات به ثبات رای دادند.
 
آقای دکتر حاجی مینه نیز در پایان این نشست افزود که در خصوص پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری ها باید با عبور از نگاه نقطه ای و مقطعی، فعالیت حزب حاکم در حوزه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی در دوره های گذشته و ضعف احزاب رقیب که بیشتر بر انتقاد از حزب عدالت و توسعه و رهبری آن متمرکز شده بودند تا این که برنامه ای منسجم ارائه کنند، را مد نظر داشته باشیم. ضمنا در پیش بینی نتایج انتخابت آینده باید متفاوت بودن انتخابات آتی به لحاظ جایگاه آنها در نظام سیاسی ترکیه و فرصت زمانی پیش رو برای سازماندهی احزاب تا انتخابات آینده را در نظر بگیریم.
 
گزارش: سحر تقی پور، دبیر گروه ترکیه شناسی پژوهشکده.