حضور هیئت دیپلماتیک - دانشگاهی فرانسوی در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه
روز شنبه 17 اسفند ماه 1392 (8 مارس 2014) هیئتی فرانسوی از "Institute for Prospective and Security Studies in Europe" این کشور که مهمان دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه بودند از پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه دیدار کردند. آقای امانوئل دوپوی (Emmanuel Dupuy) و خانم پاتریشیا از طرف هیئت فرانسوی و از طرف پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نیز دکتر کیهان برزگر رئیس پژوهشکده، دکتر حمید احمدی قائم مقام پژوهشکده، خانم طیبه دومانلو، آقایان مجید مهاجرانی، سعید شکوهی، دکتر سجاد عابدی، پیمان خواجوی، دکتر رحمت حاجی مینه و روزبه حاتمی از پژوهشگران مهمان پژوهشکده به بحث و تبادل نظر در مورد مسائل منطقه ای و بین المللی پرداختند.
ابتدا دکتر برزگر ضمن خوشامدگویی به معرفی پژوهشکده و گروه‌های مطالعاتی آن پرداخت. سپس آقای دوپوی اظهار داشت که این هیات به نمایندگی از یک اندیشکده غیررسمی که دارای موقعیتی دانشگاهی- اجرایی است در پژوهشکده حضور یافته است و این هیات به دنبال آن است که نشان دهد همه در فرانسه یکسان فکر نمی کنند و نگاه اندیشکده متبوع آن ها نسبت به نگاه دولت ها متفاوت بوده که به روابط بین الملل به آن صورت که باید باشد نگاه می کنند نه آنگونه که هست.
وی تأکید کرد به نظر من بهار عربی بیشتر حرکتی اصلاحی بود تا انقلاب و افزود به انقلاب های عربی به عنوان پدیده‌ای جدید نگاه نمی شود. همه انقلاب‌ها اگر چه یک ریشه ندراند اما از مکانیزم های مشترکی استفاده می‌کنند. فتنه و جهاد از مسائل مهم در درک بحران های منطقه ای هستند. بسیاری از کشورهای اروپایی این تغییرات را در کشورهای غیر عربی مشاهده کرده بودند مثل انقلاب‌های مخملی و رنگی جوانان علیه محافظه کاران وارد میدان شدند. این پژوهشگر فرانسوی در ادامه مطرح کرد که بهار عربی یک برخورد درون تمدنی است نه یک برخورد بین تمدنی و این نوع برخورد در اروپا در دوره رنسانس تجربه شده است. در واقع این تحول برخورد بین مدرنیته و محافظه کاری است. علاوه براین ریشه انقلاب‌های عربی مثل انقلاب تونس بیشتر اقتصادی- اجتماعی بود.
وی در ادامه افزود مفهوم رهبری در جهان عرب تغییر کرده است. پس از انقلاب ایران در جهان اسلام رهبری برای یک دوران کاملاً عربی بوده و بر عهده عربستان سعودی بوده است. اما امروزه بسیاری از کشورهای عرب، این نقش را برای عربستان در نظر نمی گیرند ضمن اینکه فرانسه به ترکیه به عنوان یک نمونه سکولار و پراگماتیک اسلام سیاسی می نگرد.
آقای دوپوی در پاسخ به سوال دکتر برزگر "فرانسه چطور به ایران به عنوان یک کشور نگاه می‌کند؟" اظهار داشت: فرانسه به عنوان یک دولت سکولار نگاه خاصی نسبت به دین و روابط بین الملل دارد. ما به ایران پس از انقلاب همچنان از منظر سال 1979 می نگریم. در حال حاضر که روابط بین الملل فرانسه تحت تاثیر ایدئولوژی‌ها قرار گرفته است، ما باید مشکلات ایران را درک کنیم و ایران نیز باید برداشت‌های فرانسه را درک کند. وی افزود برای مدت ها با ایران از منظر نگاه فرانسه به موضوعات خلع سلاحی رفتار شده که این موضوع موجب غفلت از دیگر مسائل مثبت و زمینه های همکاری بین فرانسه و ایران شده است.
در ادامه دکتر برزگر نکاتی را در خصوص روابط ایران و اتحادیه اروپا از سه بعد مطرح کرد. از بعد "داخلی" وی اظهار داشت که اتحادیه اروپا می‌تواند در راستای رفع تحریم‌ها به ایران کمک کند. ایران و اروپا در مقایسه با آمریکا از منظر جغرافیایی به هم نزدیک بوده و از نظر فرهنگی به دلیل تبادلات فرهنگی دارای نزدیکی و مشترکات بسیاری هستند. از بعد "منطقه ای"، ایران درصدد ایجاد توازن منافع خود با کشورهای منطقه است. در سالیان اخیر منطقه گرایی در سیاست خارجی ایران پررنگ شده و ایران به دنبال حضور پر قدرت در منطقه است تا از چالش‌هایی که برای منافع آن ایجاد خواهد شد جلوگیری کند. به عبارت دیگر باید گفت که منطقه گرایی همیشه در سیاست خارجی ایران حضور داشته و تغییر دولت ها بر این سیاست تاثیری نداشته است.در بعد بین المللی نیز بهبود روابط ایران و آمریکا تاثیرات مثبتی بر گسترش روابط ایران و اتحادیه اروپا و حتی روابط ایران با روسیه و چین خواهد داشت. چون ایران به دنیای چندقطبی و روابط با همه کشورها بر مبنای احترام متقابل اعتقاد دارد.
در ادامه دکتر احمدی اظهار داشت که مناقشه شیعی-سنی یک مساله قدیمی در منطقه است. پس از بحران سوریه و انقلاب های عربی، عربستان به دنبال دو موضوع است: نخست، تضعیف ایران به واسطه تحریک افراطیون از طریق تاکید بر تضاد شیعی -سنی و استفاده از احساسات مذهبی؛ دوم، عربستان به دنبال جلوگیری از گسترش بهار عربی در مرزهای خود است . این رفتار عربستان به معنی ایجاد انحراف در روند طببیعی فرایند بهار عربی است و از سوی دیگر عربستان از این بحران ها استفاده می‌کند تا این تصویر را ایجاد نمایند که انقلاب های عربی یک اقدام بی نتیجه بوده است. هر دو پژوهشگر ایرانی بر این موضوع تأکید کردند که ایران را باید در مذاکرات ژنو در مورد سوریه و توافق ژنو وارد کرد چرا که ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای می‌تواند به دستیابی به راه حل سیاسی این بحران کمک کند.
خانم پاتریشیا نیز در خصوص بحران سوریه اظهار داشت که در بحران سوریه فرانسه به عربستان نزدیک شده بود، و روابط ایران و فرانسه در بحران سوریه تحت تاثیر سیاست های ایران در سوریه بوده است.
در ادامه جلسه پژوهشگران مهمان حاضر در جلسه به بحث و تبادل نظر با هیئت فرانسوی پرداختند.
گزارش: مجید مهاجرانی دانشجوی دکتری روابط بین الملل و پژوهشگر مهمان پژوهشکده.