ترجمه متون در حوزه سیاست بین الملل؛ ده نکته کلیدی از زبان علی رضا طیب

"گروه روندهای فکری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه" با همکاری "انجمن علمی علوم سیاسی ایران"، در روز ششم بهمن ماه 1392، میزبان و مجری نشستی متفاوت بود؛ با حضور مترجمی پرکار، مؤثر و نام آشنا که تا بهمن ماه 1392،56  اثر مهم و دوران ساز را ترجمه کرده است. این مترجم علی رضا طیب بود که اکنون در اوان دهه ششم عمر خود سخنان شنیدنی برای عالمان و محققان جوانتر علم سیاست دارد. نشست علی رضا طیب با حاضرین، بسیار صمیمانه و به دور از تشریفات معمول بود و به همین دلیل، مدت زمان جلسه به 200 دقیقه رسید. آنچه در پی می‌آید اصول یازده گانه‌ای است که علی رضا طیب به عنوان عصاره‌ی عمر کاری خویش عَرضه داشت و حاضرین را به تمرین و تأمل در این مسیر فراخواند.

                                                                                ****

 موازین یازده گانه ترجمه درست و مؤثر از نگاه علی رضا طیب

اولین نکته و شرط مؤثر شدن این است که مترجم و محقق دغدغه‌ای ملی داشته باشد و با قصد کمک به وضعیت موجود، کاری بکند؛ همه هم‌نسلان من (علی رضا طیب) دغدغه داشتند ولی این دغدغه در نسل پس از ما، اندک است که نیاز به تقویت دارد. دومین شرط در ترجمه این است که مترجم، راهنمایی داشته باشد که یا با ترغیب و یا با انذار (تنبّه)، مترجم آماتور را به پیش براند. سومین مورد این است که مترجم، کار ترجمه را ارجمند بشمارد و با انگیزه و شوق نسبت به این کار مبادرت ورزد. چهارمین خصیصه‌ی ضروری این است که مترجم، سواد لازم را در حوزه ترجمه‌ای خود داشته باشد و عالمانه به برگرداندن متن بپردازد. پنجمین شرط عبارت است از مداومت و اجتناب از فاصله انداختن در کار ترجمه. دانستن زبان فارسی به عنوان زبانی فاخر و با ظرفیت، ششمین شرط برای توفیق در کار ترجمه است. هفتمین شرط عبارت است از شروع مناسب از یک متن نسبتا سبک و نه لزوماً ژورنالیستی. هشتمین لازمه، انتخاب متن در حوزه‌ای است که در آن خلأ وجود دارد و بر این اساس، ترجمه متون تکراری اصلاٌ توصیه نمی شود. دقیق نوشتن مهم تر از سلیس نوشتن است و این نهمین توصیه‌ای است که باید در کار ترجمه جدی گرفت. دهمین نکته قابل توجه و ارزشمند در کار ترجمه، محترم شمردن تجربه بزرگان و مشورت با متخصصان امر و بألاخره اصلاح اشتباهاتی است که معمولاً رخ می دهد.

                                                                    
 
گزارش: مجتبی قلی‌پور  پژوهشگر مهمان و عضو گروه روندهای فکری پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه