آمریکا و فساد مالی در ترکیه

تحقیقات در زمینه رشوه خواری از افراد نزدیک به رجب طیب اردوغان روابط دو کشور  ترکیه و امریکا  را تحت تاثیر قرار داده و گفته می شود وزیر خارجه ترکیه از طریق یک واسطه درخواست ملاقات با سفیر امریکا را نمود تا بحران موجودرا توضیح داده و از تشدید بحران جلو گیری کند. طی روزهای اخیر دیپلماتهای امریکایی مطرح می کردند که این پافشاری و اصرار ترکها برای ملاقات به آن جهت است که می خواهند با گمراه کردن افکار عمومی اینگونه القا کنند که این بحران نه یک مساله داخلی بلکه  یک توطئه خارجی است. به هر حال گفتگوی داود اوغلو و کری از ایجاد بحران کاست.

در عرصه داخلی اردوغان تحقیقات مربوط به ارتشا را به عنوان یک "بازی کثیف" علیه خود اعلام کرده است. یک روزنامه وابسته به دولت اردوغان در صفحه اول خود با چاپ تصویر سفیر امریکا نوشت احمد داوود اغلو قصد دارد با جان کری در رابطه با نقش امریکا در این توطئه صحبت کند و سفیر واشنگتن را از ترکیه اخراج نماید شد.به هر حال مشکلات روابط ترکیه امریکا و فساد و رشوه خواری دو پرونده پیش روی ترکیه است.

تنها چند سال پیش بود که اوباما بیشترین تماسها را با مقامات ترکیه داشت . وی چندین بار با اردوغان در رابطه با تحولات منطقه از جمله مصر، لیبی و سوریه و ایران  , گفتگو نمودند. اما ماه عسل روابط ترکیه با امریکا که از سال 2010 شروع شد اکنون کاملا برعکس شده است. واقعیت  این است که سیاستهای خارجی دو کشور از هم فاصله زیادی گرفته اند و ماجرای رشوه خواری و صحبت از اخراج دیپلمات آمریکایی آخرین نشانه ها از اوج گرفتن بی اعتمادی بین دو کشور است . اردوغان در واکنش به اظهارات سفير آمريکا نيز گفت:« سفرا دست به برخي از اقدامات تحريک آميز می‌زنند. می‌خواهم به آنها اين پيام را بدهم که به کار خود بپردازيد و در ديگر مسائل دخالت نکنيد. ما اجباري نداريم که شما را در کشورمان نگه داريم. چنانچه سفراي ما نيز در چنين بازی‌هایی قرار گرفته اند به ما اطلاع دهيد و نيازي نيست شما آنها را اخراج کنيد ما خود آنها را فرا خواهیم خواند.»لازم به ذکر است برخي از روزنامه ها مدعي شده بودند که سفير آمريکا بعد از آغاز عمليات پليس با سفراي کشورهاي عضو اتحاديه اروپا در آنکارا تشکيل جلسه داده و در اين جلسه گفته است:« از طريق هالک بانک تحريمي که عليه ايران اعمال کرده بوديم را دور زدند. براي از بين بردن آن وارد عمل شديم. از امروز به بعد شاهد نابودي يک امپراتوری خواهيد بود.» سفير آمريکا از طريق حساب تويتر اين ادعا را تکذيب کرده است. وزارت امور خارجه ترکيه نيز بعد از تکذيب اين موضوع از سوي سفير آمريکا اعلام کرد ارائه توضيحات از سوي سفير آمريکا کافي بوده و وي را به وزارت امور خارجه احضار نخواهند کرد.

اگنون به نظر می رسد اردوغان پذیرفته است که ریشه فساد و ارتشا عمدتا داخلی است. نخست وزیر اردوغان، طی سخنانی در شهر گیرسون گفت: « توطئه ای به دست برخی از کانون‌ها در قوه قضائیه و پلیس به اجرا گذاشته شد. تله ای کاملاً پلید، تاریک و مغایر با حقوق تحت عنوان اختلاس گسترده شده است. گام هایی برای لکه دار کردن وزرای من برداشته می‌شود. بعضی‌ها که خود را دیندار می‌نامند، برخی گروه های درمانده و بیچاره را بعنوان ماشه استفاده کرده و در صدد ایجاد هرج و مرج در کشور هستند. مردم این تله ها را بی نتیجه خواهد کرد. به همین منظور وی کابینه خود را ترمیم کرد.و 10 وزیر جدید وارد کابینه کرد.

امریکا و ترکیه بر سر مسائل مصر، سوریه و عراق با هم اختلاف شدیدی دارند. در حالیکه ترکیه از دولت مرسی در مصر حمایت می کرد ،امریکا روابط خود با ارتش مصر را تقویت کرد. در مورد سوریه هم ترکیه  به همراه عربستان و قطر و اردن از گروههای شورشی حمایت می کند و انتظار داشت که امریکا دست به اقدام نظامی علیه حکومت بشار اسد بزند. در عراق ترکیه با بستن قرادادهای نفتی خود با منطقه خود مختار کردستان مقامات امریکا را نگران کرده است و این را نشانه تضعیف دولت مرکزی بغداد می داند.در واقعیت یکی از موارد خشم امریکا نسبت به ترکیه  توافق نفتی آنکارا با دولت خود مختار کردستان در شمال عراق است. امریکا مایل بود که این توافق از طریق دولت مرکزی عراق صورت می گرفت اما منافع ترکیه ایجاب می کرد که این توافق را مستقیما با کردها انجام دهد.گرجه با سفر وزیر خارجه ترکیه به عراق دو کشور به توافقاتی دست یافتند.

در مورد ایران این کشور اکنون تحت فشار قرار گرفته که تحریمها علیه ایران را رعایت نکرده است.وحالق بانک نقش موثری در این مورد داشته است درسفر اخیر کوهن وزیر خزانه داری امریکا وی خواستار تشدید تحریم ها علیه ایران شد. این در حالست که هالک بانک به ادعاهای وارده پاسخ داد. مسئولین بانک با انتشار توضیحاتی خاطر نشان ساختند که این بانک در هیچ‌گونه فعالیت تجاری غیرقانونی با کشورها که ماهیت آن مبهم باشد، نداشته است. این بانک همچنین اعلام کرده از اولین روز تاسیس، فعالیت‌های خود را متناسب با قوانین و قواعد ملی و بین المللی انجام داده و تمامی تدابیر لازم جهت حفظ حقوق صاحبان سپرده ها و شرکای کاری خود را اتخاذ کرده است. تمامی فعالیت‌های تجاری خارجی و انتقال پول را با شفافیت و بر اساس سیستم و نظام بانکی انجام داده است. بانک بطور منظم نظارت و کنترل می‌شود و در این کنترل‌ها تاکنون با هیچ‌گونه اقدام غیرقانونی در فعالیت‌های تجاری با کشورها و شرکت‌ها مشاهده نشده است.»

در بخش دیگری با اشاره به اینکه تا تاریخ 1 جولای 2013 هیچ‌گونه مانع قانونی در خصوص فروش فلزات قیمتی به ایران در داخل و در سطح بین المللی وجود نداشت، آمده است: «ما تا آن تاریخ هیچ‌گونه مانعی برای فعالیت شرکت‌های معدن ایجاد نکردیم. ولی بعد از تاریخ مذکور به علت اعلام تحریم فروش معادن قیمتی به ایران از سوی امریکا، از تاریخ 10 ژوئن 2013 به این فعالیت‌ها پایان داده شد. حالک بانک همانند سایر  فعالیت‌ها، در فعالیت با ایران نیز اسناد و مدارک لازم را درخواست و آنها را نگهداری کرده است. بانک ما تا به امروز به هیچ کشوری بطور مستقیم فلزات قیمتی نفروخته، خریداری و ترانسفر نکرده است. حالک بانک فقط به درخواست شرکت‌های وارد کننده که فعالیت واسطه گری برای آنها انجام داده است، هزینه فروش فلزات قیمتی به شرکت‌های تجارت معادن قیمتی که در ترکیه تاسیس شده اند را پرداخت کرده است».

ترکیه اخیرا یک توافق سامانه موشکی با شرکت چینی CPMIEC جهت تولید مشترک سیستم دفاع هوایی و موشکهای دوربرد موسوم به LORAMIDS -T به ارزش 3/440 میلیارد دلارامضا نموده که در لیست تحریمهای اقتصادی ایران، کره شمالی و سوریه قرار دارد. این توافق خشم کشورهای ناتو را برانگیخته است . کنگره امریکا تهدید کرده که کمکهای مالی به ترکیه را قطع خواهد کرد همچنیین کنگره امریکا استفاده از صندوق مالی این کشور برای سازگاری سامانه موشکی چین با سامانه ناتو (امریکا) را ممنوع کرد. بدین ترتیب به لحاظ اجرایی، خرید سامانه موشکی چین و استفاده مشترک از آن با ناتو غیرممکن شدسازمان نظامی ناتو هم گفته است هرگز اجازه نمی دهد ترکیه در سامانه موشکی از فناوریهای چین استفاده کند.

ماجرای فساد اقتصادی و رشوه گیری اخیر ترکیه در کانون این بحران  حالق بانک خلق قرار دارد که رئیس آن  سلیمان اصلان  به اتهام دریافت رشوه دستگیر شده است. دستگیری فرزندان برخی  از مقامات عالیرتبه و برخی از ایرانیان و  سلیمان اصلان رئیس بانک حالک بانک و رضا ضراب تاجر ایرانی که معاملاتی در زمینه طلا داشته اند  و ارتباط ان با زنجانی اکنون در صدر اخبار مربوط به ترکیه مطرح می باشد.

امریکا مدتهاست که ادعا می کند این بانک با ایران ارتباط مالی دارد و با دخالت در فروش طلا و فلزات گرانبها مقررات تحریمهای امریکا علیه ایران را نقض کرده است. تعداد 47 نفر از نمایندگان کنگره هفته گذشته با ارسال نامه ای از جان کری خواستند تا از دولت ترکیه بخواهد فعالیتهای این بانک در رابطه با ایران را زیر نظر بگیرد. گرچه برخی محافل لابی اسرائیل در کنگره را در این مورد یاد اور می شوند در عین حال برخی از تحلیل گران به نقش مستقیم این رزیم اشاره می کنند. ادعا می شود موساد به ادعای نقض تحریم ها علیه ایران در سایه تجارت طلا به این کشور از سوی مدیرکل حالق بانک، برای آغاز بازجویی اعمال فشار کرده است. یک منبع اسرائیلی گفت: «تحولات به تنش ها در خاورمیانه نیز مربوط می شود. متهم کردن اسرائیل در این زمینه ناراحت کننده است. تصور نمی کنم افکار عمومی اسرائیل این اتهامات را جدی بگیرند.»

البته برخی هم این فساد مالی را جنگ قدرت میان جنبش فتح الله گولان و دولت اردوغان می دانند که دامنه آن به ایران و امریکا رسیده است.با توجه به نفوذ گولن در پلیس و قوه قضائیه اینگونه استدلال می شود که در ترکیه دولتی در درون دولت وجود دارد. فتح الله گولن در این مورد گفته است. اين اشخاص را نمی‌شناسم. چنانچه انان در اقدامات خود خلاف دين، قوانين مدرن و دموکراسي عمل کنند، خداوند ما و آنها را با خاک يکسان سازد و خانه‌هایشان را در آتش بسوزاند .

 در مجموع قابل پرسش است که ایا مدل حزب عدالت و توسعه که رویای شمار زیادی از کشورهای عربی بود به پایان راه نزدیک شده است؟یا دولت فرو خواهد پاشید یا انتخابات زودرس برگزار خواهد شد؟ ایا گولن و حاملان اندیشه گولن با اردوغان به توافق خواهند رسید؟ ایا ارتش مداخله خواهد کرد؟

دلایلی که بر اساس آن ترکیه در سیاست خارجی امریکا هنوز از اهمیت ویژه ای برخوردار است هنوز معتبر هستند. ترکیه یکی از کشورهای قدرتمند در منطقه بحران زده خاورمیانه محسوب می شود. علاوه بر آن ترکیه عضو ناتو و نقطه اتصال اروپا و خاورمیانه می باشد. ضمن اینکه ترکیه وارث تاریخی امپراتوری است که زمانی قلمرو آن شامل بیشتر کشورهای عربی اطرافش بود. این کشور با اکثریت جمعیت مسلمان دارای دولت اسلامی میانه رویی است که به آن به عنوان الگویی برای یک حکومت اسلامی میانه رو و با ثبات نگاه می شود.