بررسی روابط آمریکا و عربستان، پس از تحولات اخیر

نهم آبان ماه 1392، گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نشستی با عنوان "بررسی روابط آمریکا و عربستان، پس از تحولات اخیر" برگزار کرد. در این نشست آقای کامران کرمی پژوهشگر مرکز مطالعات صلح در حضور اعضای گروه خلیج فارس و جمعی از دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد به ایراد سخنرانی پرداخت.

در ابتدا آقای کرمی به بررسی روابط عربستان و آمریکا پس از حوادث یازدهم سپتامبر پرداخت و این روابط را مستحکم و استراتژیک دانست. وی اظهار داشت مجموعه تحولات بعد از یازده سپتامبر از جمله طرح خاورمیانه بزرگ، مبارزه با تروریسم و جنگ عراق از سوی دولت آمریکا باعث تغییراتی در روابط آمریکا و عربستان سعودی شد. روند تحولات منطقه ای، بعد از اشغال عراق توسط آمریکا، تحولات فلسطین و لبنان و همچنین افزایش نقش خاورمیانه ای ایران باعث نگرشی جدید به روابط دوجانبه از سوی هر دو دولت آمریکا و عربستان سعودی شده است تا بتوانند به مدیریت مسایل منطقه ای براساس اهداف و دیدگاه های مشترک خود بپردازند.

از این رو، در بسیاری از موضوعات روابط دو کشور حول "نیاز مشترک" شکل گرفته است. درهم تنیدگی نیازها در برخی از حوزه ها سبب گردید، بسیاری عربستان را کشوری وابسته به غرب در نظر بگیرند. ولی باید توجه داشت، عربستان کشوری قدرتمند است که درگیر چالش های داخلی و خارجی است. چالش های درون حکومتی عربستان بر سر موضوع جانشینی پادشاه و نیز ورود امریکا به مسئله سوریه در منطقه دو عامل اصلی برای ایجاد نگرانی در عربستان است. از سوی دیگر، جایگاه عربستان در تامین انرژی آمریکا، این روابط را مستحکم نگاه می دارد.

این پژوهشگر، مسئله سوریه را یکی از چالش های بزرگ پیش روی روابط دو کشور دانست. بندر بن سلطان و سعود الفیصل مسئولیت مدیریت بحران سوریه را از طرف دولت عربستان بر عهده دارند. عربستان برای عبور از بحران جانشینی و معضلات منطقه ای به آمریکا نیاز دارد، ولی این نیاز را نباید به معنای تابع بودن صرف تعبیرکرد. امروز، مسئله افراطی گری در سوریه و حضور نیروهای سلفی تهدید کننده امنیت منطقه، منافع امریکا و منافع بسیاری از کشورهای منطقه است. عربستان شاید در روزهای نخست حامی گروه های تندروئی بود که باعث تضعیف دولت سوریه می شدند اما با ادامه درگیری ها و ورود بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای به مسئله سوریه، عربستان خود را  از یک سو در موضع پاسخ به نیروهای سلفی و از سوی دیگر پاسخ به کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای می بیند

این نشست با پرسش و پاسخ حاضرین پایان گرفت.

گزارش: سمیه مروتی، پژوهشگر مهمان و دبیر گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده.