بررسی نقش قطر در بحران سوریه

گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نشستی با عنوان "بررسی نقش قطر در بحران سوریه" در 23 مرداد ماه 1392 برگزار کرد. در این نشست خانم معصومه عموری دانش آموخته کاشناسی ارشد مطالعات منطقه ای در حضور اعضای گروه خلیج فارس و جمعی از دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد به ایراد سخنرانی پرداخت.

در ابتدا خانم عموری به بررسی بحران سوریه پرداخت و تحولات این کشور را از مارس 2011 تا به امروز به صورت اجمالی مورد بررسی قرار داد. وی در ادامه به بررسی بازیگران داخلی و خارجی درگیر در بحران و چرائی اهمیت نقش آفرینی قطر در سوریه پرداخت.

وی جابه جائی قدرت در قطر را مورد توجه قرار داد و با اشاره به این موضوع، پیش بینی کرد احتمال کمرنگ شدن نقش قطر در سوریه هر روز بیشتر می شود و افزود قطر از قدرت گرفتن اخوان در کشورهای عربی در هراس است؛ از این رو سعی دارد زمینه بروز بحران و اعتراضات مردمی را در کشورش به حداقل برساند. سرو سامان دادن به امور داخلی از اولویت های امیر جدید قطر خواهد بود. تغییر نگاه قطر می تواند حساسیت کشورهای منطقه را نسبت به او کاهش داده و همچنین دوحه با توجه به هزینه های سرسام آور جام جهانی 2020 باید به تثبیت قدرت در داخل بیندیشد و نیاز به کمترین تنش در داخل و خارج از مرزهای خود دارد. 

خانم عموری با تاکید بر دو مولفه "رسانه" و "پول" نقش قطر در سوریه را مورد کنکاش قرار داد. وی با اشاره به نقش شبکه الجزیره در تحولات سوریه گفت، امروز رسانه ها می توانند با برجسته سازی اخبار و حوادث، روند تحولات را سرعت بخشند و واقعیت ها را آنگونه که در جهت منافع گروه خاصی باشد نشان دهند. برخی کارشناسان معتقدند اقدامات الجزیره در راستای ایجاد فضای روانی و تبلیغاتی علیه دولت سوریه بوده و هدف آن تضعیف روحیه نظامیان دولت سوریه است. الجزیره در پوشش تحولات سوریه با در پیش گرفتن شیوه‌های تبلیغی بزرگ‌نمایی، تکرار، انگاره‌سازی علیه نظام حاکم سوریه عمل کرد و با استناد به تصاویر ویدیوئی اینترنتی و شاهدان عینی به پوشش‌دهی جانبدارانه تحولات این کشور پرداخته است.

در خصوص نقش پول به عنوان مولفه دوم در بررسی نقش قطر در تحولات سوریه، خانم عموری اشاره کرد قطر با تکیه بر درآمدهای ناشی از صادرات نفت و گاز و جمعیت اندک توانسته است سرمایه هنگفتی را ذخیره کند. پس از نقش آفرینی در تحولات لیبی این کشور اعتماد به نفس لازم برای ورود به حوزه داخلی سایر کشورهای منطقه را بدست آورد. در مورد سوریه این کشور با پرداخت مبالغ هنگفت به اتحادیه عرب توانست برنامه محاصره سیاسی و اقتصادی سوریه را پیش ببرد. قطر در کنفرانس استانبول رسما اعلام کرد حاضر است به نظامیان مخالف دولت بشار اسد حقوق ماهیانه پرداخت کند. همچین در یک توافق در کنار عربستان و امارات متحده عربی برای پرداخت کمک 100 میلیون دلاری به مخالفان حکومت سوریه قرار گرفت. این پول صرف آموزش جنگاوران و تروریست های خارجی برای ایجاد ناامنی و کشتار و ارسال سلاح به سوریه شد. 

وی در ادامه به بررسی نقش تفکرات مذهبی افراطی در گسترش حجم خشونت های فرقه ای در سوریه پرداخت و افزود آنچه امروز به عنوان تروریسم تکفیری در سوریه وجود دارد ناشی از حمایت های مالی و تسلیحاتی کشورهای عربی در کنار فتاوی روحانیون سلفی است. بررسی ها نشان می دهند، بیش از نود درصد نیروهائی که به عنوان مخالف در مقابل بشار ایستاده اند، از سایر کشورها عازم سوریه شده اند و تحت لوای گروه هائی نظیر "جبهه النصره" و "امارت اسلامی عراق و شام" فعالیت می کنند. 

و همچنین در این جلسه، نقش قطر در حمایت از گروه های تروریستی و ارسال پول و مهمات به سوریه، تاثیر شبکه الجزیره در تغییر نگرش کشورهای عربی نسبت به تحولات سوریه و همچنین تاثیر روحانیون سلفی در نوع نگاه گروه های ترورویستی مورد بحث و نقد قرار گرفت و در انتها نشست با پرسش و نظرات حاضرین پایان یافت.

گزارش: سمیه مروتی پژوهشگر مهمان و دبیر گروه مطالعات خلیج فارس پژوهشکده.