روابط ایران و ترکیه در زمان روحانی
انتخاب دکتر روحانی به ریاست جمهوری ایران فضای جدیدی در پیش روی روابط ایران و ترکیه قرار داده است. فضایی حاکی از خوش بینی و تمایل دو طرف که در جهت توسعه و تقویت روابط میان دو کشور قرار دارد.
ایران و ترکیه از دیرباز به عنوان دو بازیگر و قدرت عمده منطقه ای روابط و مناسبات پرنوسانی با هم داشته اند. با وجود افت و خیز در روابط متقابل، طرفین به نقش تاریخی خود در حفظ و ارتقای روابط واقفند و هرگز منافع گسترده و فراوان میان دو طرف قربانی منافع کوتاه مدت و مقطعی نشده است.
پس از روی کارآمدن دولت جدید ایران نشانه های فراوانی برای خوش بینی در روابط دو کشور وجود دارد. ترکیه نخستین کشوری بود که در تمام سطوح عالی رتبه یعنی رئیس جمهور، نخست وزیر و وزیر امور خارجه این انتخاب را تبریک گفت و وزیر امور خارجه اش در مراسم تحلیف ریاست جمهوری ایران شرکت نمود. روحانی و رجب طیب اردوغان در گفتگوهای تلفنی بر عزم و اشتیاق دو طرف برای گسترش روابط و همکاری های منطقه ای تاکید نمودند و اظهارات دکتر روحانی بر این مبنا که نخستین قدم، توسعه روابط خارجی ایران با کشورهای همسایه است، در این راستا قابل تبیین است.
آینده روابط ایران و ترکیه از دو دیدگاه قابل بررسی است: نخست، از دیدگاه ساختاری و سیستمیک؛ حزب حاکم ترکیه به عنوان یک حزب اسلام گرای میانه رو و توسعه گرا در راستای سیاست "به صفر رساندن مشکلات با همسایگان" در پی تقویت مناسبات منطقه ای و بین المللی ترکیه بویژه از جنبه اقتصادی است. این حزب در ساختار حزبی خود بیشتر از نیروهای تکنوکرات بهره می گیرد در سیاست هایش توجه ویژه ای به کشورهای مسلمان دارد.در سوی مقابل نیز دکتر روحانی خود را کاندیدای جریان میانه و اعتدال گرا می داند که فارغ از جنجال های سیاسی در پی کاهش تحریم های تحمیلی بر ایران و کاهش مشکلات اقتصادی کشور است و در این راه نیز از نیروهای معتدل و تکنوکرات بهره می گیرد.
دوم، دیدگاه فردی؛ از این دیدگاه بررسی ویژگی های وزرای خارجه دو کشور قابل توجه است. احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه که به نوعی می توان او را مغز متفکر دیپلماسی خارجی ترکیه محسوب نمود، با طرح سیاست های "به صفر رساندن مشکلات با همسایگان" و "عمق استراتژیک" در عین حال که خود را به عنوان یک سیاستمدار متفکر و دارای ایده معرفی نموده است از سوی دیگر تفکراتش نشان از مشی سیاسی مبنی بر تقویت و توسعه روابط و مناسبات خارجی ترکیه دارد. دکتر جواد ظریف نیز به عنوان وزیر امور خارجه ایران یک دیپلمات خبره و با سابقه است که در کارنامه خود چه در دوران حضور در سازمان ملل و چه در مذاکرات هسته ای همیشه نگاهی تعاملی، سازنده و مثبت به مسائل داشته است و معتقد به حل و فصل مشکلات از طریق مفاهمه و گفتگو می باشد.
شاید به نوعی بتوان گفت دو دیپلمات باتجربه سکاندار سیاست خارجی دو کشور هستند که علاوه بر برخورداری از اعتبار و پرستیژ بین المللی، در عقاید و افکارشان برای حل مسائل شباهت های زیادی نیز وجود دارد. این دو مهره به نوعی از مهم ترین و تاثیرگذارترین افراد در تعیین سطح روابط ایران و ترکیه هستند و با توجه به نگاه تعاملی مثبت و سازنده هردو، می توان آینده بهتری از روابط میان دو کشور را متصور شد.
در کنار این مباحث ایران و ترکیه زمینه های فراوانی برای همکاری مشترک دارند. یکی از این زمینه های مشترک تحولات شکل گرفته در جهان عرب است. از آغاز خیزش ها در جهان عرب ترکیه به عنوان یک بازیگر منطقه ای نقش فعالی ایفا نمود و ایران بیشتر نقش یک ناظر را ایفا می کرد. با اینهمه با سرایت تحولات به سوریه، تنش منافع میان ایران و ترکیه شکل گرفت. سوریه متحد استراتژیک ایران است و به همین دلیل با تمام توانش از متحدش حمایت کرد در حالیکه ترکیه از مخالفین حکومت سوریه و حامی جدی مخالفین داخلی دولت سوریه برای ساقط نمودن رژیم اسد است. این بحران باعث شکل گیری تنش هایی میان روابط دو کشور گردید اما در نهایت طرفین به این فهم مشترک رسیدند که راه حل این بحران یافتن راه حل منطقه ای از راه تعامل و گفتگو میان کشورهای منطقه و طرف های درگیر می باشد.
زمینه دیگر برای همکاری مساله هسته ای ایران است. تیم جدید در ایران بر یافتن راه حلی برای پایان دان به این موضوع و کاهش تحریم های بین المللی تاکید دارد و ترکیه می تواند به عنوان یک کشور دوست نقش موثری در میانجیگری و کمک به حل بحران داشته باشد. چنانکه در گذشته این کار را انجام داده و بارها بر تمایلش برای کمک به حل این مساله تاکید نموده است.
در نهایت اینکه با روی کار آمدن دولت جدید در ایران و اوضاع منطقه ای انتظار می رود همکاری های منطقه ای ایران و ترکیه گسترش یابد. در واقع شاید برای دو کشور زمانی فرا رسیده است که بیش از هر دوره دیگری به همکاری و تعامل نزدیک و سازنده نیاز داشته باشند.