سخنرانی روزبه پارسی در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه در خصوص اروپا و تحولات عربی
روز پنج شنبه 28 دی ماه 1391 دکتر روزبه پارسی پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات امنیتی اتحادیه اروپا (EUISS) با موضوع "اروپا و تحولات عربی" در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه سخنرانی کرد. در این نشست پژوهشگران مقیم و مهمان پژوهشکده و جمعی از دانشجویان مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد از دانشگاه های مختلف حضور داشتند. مدیریت این نشست با دکتر کیهان برزگر رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه بود.
در ابتدا، دکتر کیهان برزگر به حضار خوشامد گفت و به معرفی دکتر پارسی و سابقه کاری و پژوهشی وی پرداخت و اظهار داشت که پژوهش ها و تحلیل های آقای پارسی در زمینه مسائل منطقه ای و نگاه استراتژیک ایران در منطقه نقش مهمی در فهم واقعیت های سیاسی-امنیتی منطقه در کشورهای اروپایی داشته است. در ادامه دکتر پارسی در خصوص "نگاه اتحادیه اروپا به تحولات عربی" سه نکته را مطرح کرد. نخست، اتحادیه اروپا همواره در سیاست های خود نسبت به کشورهای اروپای شرقی و مدیترانه و کشورهای منطقه خاورمیانه از دو ابزار سنتی "تجارت" (trade) و "کمک" (aid) استفاده کرده است. دوم، اتحادیه اروپا در حال حاضر در شرایط رکود اقتصادی است و از این رو نمی تواند از این ابزارهای سنتی استفاده کرده و کمک زیادی به کشورهای منطقه خاورمیانه و کشورهای متأثر از قیام های مردمی ارائه کند. از این رو اتحادیه اروپا واکنشی منفعل نسبت به تحولات عربی داشته است. نهایتاً سوم، رویکرد اتحادیه اروپا تحت تاثیر مسائل داخلی خود از جمله جریان های اسلام گرا است.
از نظر وی سؤال این است که اتحادیه اروپا در قبال تحولات عربی چگونه باید با مسائل مربوط به اسلام گرایی از یک سو و حمایت از جریان های دمکراسی خواهانه در منطقه از سوی دیگر برخورد کند؟ وی افزود که اتحادیه اروپا در این زمینه با چالشی اساسی در خصوص تداوم سیاست پیشبرد دموکراسی سازی در منطقه روبه رو است. در خصوص این چالش وی به رویکرد متناقض اتحادیه اروپا در قبال تحولات صورت گرفته در مصر و بحرین اشاره کرد. به طوری که موضع اتحادیه اروپا نسبت به بحران بحرین، تحت تاثیر روابط این اتحادیه با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بوده است.
در ادامه نشست، دکتر کیهان برزگر نیز نکاتی را در خصوص "چشم انداز روابط ایران و اروپا" مطرح کرد. وی در ابتدا اشاره کرد که ایران و اروپا به طور سنتی روابط خوب فرهنگی- اقتصادی داشته اند. همچنین دو طرف منافع مشترکی در زمینه هایی چون "تجارت و تبادلات انرژی"، "حفظ امنیت و ثبات منطقه ای در چارچوب حفظ سیستم "دولت" از جمله در افغانستان، عراق و حتی سوریه"، "مسائل مربوط به منع اشاعه هسته ای و خاورمیانه عاری از تسلیحات هسته ای" و نهایتا "مسائل مشترک فرهنگی- اجتماعی" دارند.
وی افزود که متأسفانه در سال های اخیر روابط خوب دو طرف به سه دلیل عمده به سردی گراییده است. نخست، همراهی اتحادیه اروپا با آمریکا در مسئله تحریم ها علیه ایران است که البته این موضوع به زیان دو طرف بوده است. دوم، نزدیکی مواضع اتحادیه اروپا به آمریکا در موضوع هسته ای ایران است. اما زمان مشخص خواهد کرد که این رویکرد اتحادیه اروپا یک اشتباه استراتژیک است. چون این اتحادیه با نقش مستقل و میانجیگرانه قبلی خود در موضوع هسته ای و همچنین در روابط ایران و آمریکا بهتر و موثرتر می تواند عمل کند. و سوم، نگاه انتقادی اروپا به بعضی از مسائل داخلی ایران از جمله "دموکراسی" و "حقوق بشر" است. وی اشاره کرد که اتحادیه اروپا باید این واقعیت را درک کند که ماهیت قدرت و سیاست در خاورمیانه به گونه ای است که دولت ها از جمله ایران در تلاشند که میان دموکراسی سازی و امنیت سازی در کشورهای خود نوعی تعادل برقرار کنند.
در ادامه، نشست با پرسش و پاسخ حاضرین ادامه یافت:
دکتر پارسی در پاسخ به سؤالی در خصوص "موضع اتحادیه اروپا نسبت به تحریم ها علیه ایران" اظهار داشت که در اروپا در این خصوص دو دیدگاه خوشبینانه و بدبینانه وجود دارد. دیدگاه خوشبینانه که نگاهی رایج در محافل دانشگاهی و روشنفکری اروپا است معتقد است که تحریم ها تأثیر زیادی بر روند برنامه هسته ای ایران نخواهد داشت و از این رو بی فایده است. اما دیدگاه بدبینانه که بیشتر نزد لایه های بوروکراتیک در کشورهای اروپایی جریان دارد معتقد است که بایستی روند سخت فعلی تحریم ها علیه ایران ادامه یابد.
در پاسخ به سؤال "نگاه ماهوی اتحادیه اروپا به ایران" دکتر پارسی بیان کرد که در کل نگاه اروپا به ایران مثبت است و اروپایی ها ایران را به عنوان یک قدرت منطقه ای می بینند. اما در طی سال های اخیر برنامه هسته ای ایران سبب شده است تا نگاه اروپا به ایران نسبت به گذشته تغییر کند. به عبارت دیگر اروپایی ها تنها از زاویه برنامه هسته ای ایران موضوعات ایران را دنبال می کنند.
یکی دیگر از حضار در خصوص "دلیل نزدیکی اروپا به آمریکا" سؤال کرد که دکتر پارسی پاسخ داد: اساساً طی 5 دهه اخیر نزدیکی با آمریکا و همکاری با این کشور از الویت های سیاست خارجی کشورهای اروپایی بوده است. به دلیل آنکه کشورهای اروپایی پیشرفت خود را در همکاری با آمریکا می دانند. طی چند دهه اخیر اروپایی ها در بسیاری از مسائل جهانی با آمریکا همراه بوده اند به جز در جنگ عراق که بسیاری از این کشورها موافق حمله نظامی آمریکا به عراق نبودند.
دکتر پارسی و دکتر برزگر در پاسخ به سؤال "نگاه اروپا به برنامه هسته ای ایران" نیز اظهار داشتند: برخی از اروپایی ها برنامه هسته ای ایران را صلح آمیز می دانند و برخی دیگر بر این باورند که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز نیست. دکتر برزگر نیز با اشاره به تفاوت نگاه اروپایی ها با آمریکا و اسرائیل نسبت به برنامه هسته ای ایران افزود: برخلاف آمریکا و اسرائیل که بر جنبه تسلیحاتی برنامه هسته ای ایران تاکید دارند اروپایی ها به طور ضمنی برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را پذیرفته اند، اما در خصوص مدیریت برنامه هسته ای ایران منافع خود را در راستای نزدیکی با سیاست های آمریکا تعریف کرده اند.
گزارش کامل این نشست به زودی منتشر خواهد شد.
گزارش: زهرا توکلی، پژوهشگر و دستیار امور پژوهشگران مهمان در پژوهشکده.