انفجار دمشق: حرکتی هدفمند

انفجار روز گذشته دمشق كه در ساختمان شوراي امنيت ملي سوريه صورت گرفت و كشته شدن وزير دفاع و رييس سازمان امنيت سوريه و زخمي شدن تعدادي از افراد كليدي حكومت سوريه را در پي آورد، در نوع خود بي نظير و نقطه عطفي در بحران سوريه است. به نظر مي رسد كه هدف اصلي اين حركت تروريستي به چالش كشيدن نقش روسيه و آمريكا دربحران سوريه باشد.
 

مخالفان حكومت سوريه با حركت حساب شده خود، سعي در پيچيده كردن بحران از طريق ايجاد نگراني از شيوع جنگ داخلي و تمركز بحران، در كانون پايتخت سوريه را داشته اند كه مقر اصلي فرماندهي حزب بعث و نقطه تمركز قدرت سوريه به حساب مي آيد. هرگونه شكافي در مركز سياست و قدرت سوريه بر آرايش قدرت داخلي و نقش بازيگران خارجي تاثير عمده اي بر جاي خواهد داشت.  

در صحنه داخلي، ارتش سوريه با وجود فشارهاي زياد همچنان بنياد اصلي خود را در روند بحران حفظ كرده است. تحول جديد احتمالاً بر روحيه نيروهاي ارتش تاثير خواهد گذاشت. اما مساله مهم تر و اصلي مربوط به نقش بازيگران خارجي است و مخالفان حكومت سوريه احتمالا با اين عمل سعي داشته اند تا "طرح صلح" كوفي عنان را كه تلاشي براي دستيابي به يك راه حل "بينابيني" مورد قبول تمامي طرف هاي درگير در بحران است، كاملا ناموفق و مرده جلوه دهند و بر رفتار دو بازيگر خارجي و اصلي اين بحران يعني روسيه و آمريكا تاثير بگذارند.   
 

تأثيرگذاري بر روسيه از اين لحاظ كه مسكو يك قدم به عقب برداشته و از حمايت همه جانبه خود از حكومت بشار اسد پايان دهد. هر چند براي مسكو مساله مهم در بحران سوريه مساله "مهار" نفوذ غرب است، اما روسيه به عنوان يك بازيگر بين المللي و عضو دائم شوراي امنيت سازمان ملل مجبور است تا به مسايل نقض حقوق بشر و خشونت ها و احتمال شيوع جنگ داخلي در قالب حفظ صلح و امنيت بين المللي واكنش نشان دهد. مخالفان احتمالا با عمليات دمشق سعي در به چالش كشيدن نقش فعال روسيه از طريق تحت فشار قراردادن مسكو در سطح افكار عمومي را داشته اند.      

 تأثيرگذاري بر آمريكا از اين لحاظ كه اين كشور يك قدم به جلو بردارد و از سياست منفعل خود دست برداشته و حضور فعالانه تري به نفع مخالفان حكومت اسد بردارد. هرچند آمريكا هر از گاهي با اختصاص كمك هاي مالي به مخالفان رژيم سوريه و موضعگيري هاي سياسي عليه اسد سعي دارد نشان دهد كه بازيگر مسئولي در بحران سوريه است اما آشكار است كه منافع استراتژيك آمريكا در بحران سوريه در قالب حفظ "ثبات" در منطقه است. براي آمريكا بي ثباتي در سوريه به معناي بي ثباتي در كل منطقه خواهد بود و چون آمريكا همواره از زاويه امنيت رژيم اسرائيل به مسائل خاورميانه مي نگرد، بحران سوريه مي تواند خطري جدي باشد. ضمن اينكه "اوباما" در آستانه انتخابات رياست جمهوري آمريكا حاضر به پذيرش ريسك سياسي ناشي از به وجود آمدن مسائل غير قابل پيش بيني در منطقه نيست كه مي تواند منجر به پيروزي رقيب او شود.          

 نهايتاً اينكه از همان ابتداي بحران سوريه مشخص بود كه اين بحران، فراتر از پتانسيل هاي داخلي مربوط به اصلاحات سياسي، معيشت اقتصادي، نقش جوانان، شبكه هاي مجازي و غيره، يك جنبه منطقه اي و فرامنطقه اي مربوط به نقش بازيگران خارجي هم دارد كه به نوعي ناديده و دست كم گرفته شده است. انفجار دمشق مطمئناً بر پيچيدگي بحران سوريه مي افزايد و همزمان ضرورت حل سريع بحران در قالب تشكيل يك كنفرانس بين المللي با شركت تمامي طرف هاي درگير داخلي و خارجي كه داراي منافع در اين بحران هستند را اجتناب ناپذير مي كند.