حماس و انتخابات ریاست جمهوری مصر

با پیروزی محمد مرسی کاندیدای مورد تایید اخوان المسلمین در انتخابات مصر، نه تنها اسماعیل هنیه رئیس جنبش حماس پیروزی وی را تلفنی تبریک گفت، بلکه خوشحالی طرفداران جنبش حماس در غزه را نیز در پی داشت که این امر را باید در نزدیکی عقیدتی این دو جریان جستجو کرد. حال این سوال پیش می‌آید که با به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر شاهد چه تغییراتی در موقعیت جنبش حماس در تحولات فلسطین و خاورمیانه خواهیم بود؟ به نظر می رسد با پیروزی محمد مرسی جنبش حماس در صحنه داخلی فلسطین وضعیتی بهتر از گذشته و در صحنه خارجی قدرت مانور بیشتری خواهد یافت.
 

جنبش مقاومت اسلامی مشهور به حماس توسط شیخ احمد یاسین و همفکرانش همچون ابراهيم اليازوری، محمد شمعة، عبدالفتاح دخان، عبدالعزیز الرنتیسی در 1987 به عنوان شاخه اخوان المسلمین در اراضی اشغالی فلسطین تاسیس شد و کم کم به گسترش فعالت‌های سیاسی خود در قالب دفتر سیاسی و نظامی خود در قالب گردان‌های عزالدین قسام پرداخت. حماس همچون اخوان المسلمین دارای خط فکری اسلامی شعار "اسلام راه حل (الإسلام هو الحل)" است و همچنین به اقدامات رفاهی و خدمات اجتماعی فعال در قالب ساخت مدارس و بیمارستان‌ها مبادرت میکند. 
 

حماس در  جریان ژانویه 2006 بر رقیب خود یعنی جنبش فتح پیروز و تشکیل دولت داد، اما با گسترش اختلافات میان این دو جنبش در ژوئن 2007  دولت حماس به ریاست اسماعیل هنیه توسط محمود عباس ریاست تشکیلات خودگردان منحل شد و از آن زمان تاکنون فلسطین به صورت دو پاره اداره می شود به طوری که غزه در اختیار حماس و کرانه باختری در اختیار تشکیلات خودگردان می‌باشد.
 

جنبش حماس به دلیل نزدیکی ایدئولوژیک و فکری به اخوان المسلمین همواره با نظام سابق مصر دچار تعارض بود و حسنی مبارک برای تضعیف این جریان از جنبش فتح و جریان صلح در فلسطین حمایت می‌کرد. با آغاز جنگ غزه در دسامبر ۲۰۰۸ اختلافات حماس و نظام سابق مصر بیش از گذشته علنی شد و مصر با بستن گذرگاه رفح مانع از کمک رسانی به مردم غزه شد و عملا اقدام به همکاری با اسرائیل برای ضربه به این جنبش کرد. با آغاز تحولات مصر حماس از اولین گروه هایی بود که از حرکت مردمی ضد نظام مبارک حمایت کرد و درکنار انقلابیون قرار گرفت.
 

ریاست جمهوری این دوره در مصر نقش موثری در آینده نظام سیاسی مصر اعمال خواهد کرد. زیرا رئیس جمهور منتخب بر اساس قانون اساسی جدید مصر اختیار انتخاب نیمی از اعضای مجلس تدوین قانون اساسی مصر را خواهد داشت. بر این اساس با پیروزی اخوان المسلمین هم در پارلمان و هم در ریاست جمهوری مصر وضعیت دیگری برای حماس با توجه به تبدیل شدن مصر به یک همپیمان جدی جدید در منطقه رقم خواهد خورد.
 

علاوه بر این قدرت بالای مصر در جهان عرب به ویژه در صحنه فلسطین امکان حل و فصل مشکلات جنبش حماس با جنبش فتح را فراهم می‌کند تا به وسیله این ارتباطات امتیازات بیشتری دریافت کند. در این صورت ما شاهد تغییر صف بندی در صحنه فلسطین به نفع حماس خواهیم بود. این در حالی است که اگر نظامیان در مصر به قدرت می‌رسیدند بازی به گونه دیگری رقم می‌خورد و حماس با مشکلات بسیاری در این رابطه روبرو می‌شد.
 

در بعد خارجی نیز حماس همواره از متحدان جریان مقاومت یعنی جمهوری اسلامی ایران، سوریه و حزب الله لبنان محسوب می شد اما بعد از آغاز تحولات سوریه، به دلیل اتخاذ مواضع چند گانه و فاصله گرفتن از سوریه روابطش با جریان مقاومت تحت تاثیر قرار گرفت. اگر حماس از جریان مقاومت که خط اصیل این جریان به دنبال آزادی کل سرزمین های اشغالی فلسطین است، فاصله بگیرد و به جریان محافظه کار عرب که آرمان فلسطین را در مرزهای 1967 جستجو می‌کنند نزدیک شود. در این صورت شاهد دستیابی رژیم صهیونیستی اسرائیل، هر چند در بلند مدت در تحقق اهدافش در مشروعیت بخشیدن به موجودیت خود خواهیم بود.
 

اما در مقابل اگر دولت جدید مصر به تغییر سیاست خارجی گسترده زده و اقدام به اخذ مواضع خصمانه در مقابل اسرائیل نماید به طوری که در عمل یک اتحاد با جریان مقاومت بر علیه اسرائیل شکل گیرد، حماس با اعتماد به نفس بیشتری در راه دستیابی به آرمان فلسطین اقدام می‌نماید.
 

در روابط حماس با ایران نیز علی رغم تحولات صورت گرفته در منطقه به نظر نمی رسد که تغییر خاصی صورت گیرد و همچنان این روابط تداوم خواهد داشت. زیرا دو طرف به خوبی به این امر واقفند که این روابط در راستای منافعشان بوده و نباید تحت تاثیر وقایع پیرامونی قرار گیرد. بر این اساس به دلیل جایگاه مهم قضیه فلسطین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، در این شرایط دستگاه ذیربط سیاست خارجی ضمن تحلیل درست روابط میان حماس و دولت جدید مصر کوشش نماید سیاست خود در حمایت از این جنبش را تغییر ندهد. همچنین حمایت خود را از گروه هایی همچون جهاد اسلامی فلسطین و دیگر گروه های همسو فلسطینی بیشتر از گذشته کند تا با قدرت گیری آن ها در صحنه فلسطین بتواند اهداف جمهوری اسلامی ایران را در حمایت از قضیه فلسطین دنبال کند