اجلاس اوپک و همگرایی میان بازیگران نفتی
چالش های موجود در رشد اقتصاد جهانی به همراه مازاد عرضه نفت خام در بازارهای جهانی سبب افت قیمت های جهانی نفت خام طی چند ماه اخیر شده است. سخنرانی دبیرکل اوپک در نشست ژوئن 2012 در وین بار دیگر تاکیدی بر همگرایی میان تولید کنندگان نفت بود که منافع این کارتل نفتی را در بلند مدت نیز در مقابل منافع بازیگران عمده دیگری همچون آژانس بین المللی انرژی و مجمع بین المللی انرژی در توازن نگه می دارد.
در این نشست مشخص شد که متوسط تولید نفت در سال 2012 همان سی میلیون بشکه در روز خواهد بود. این میزان تولید نسبت به تولید کنونی اش با یک میلیون کاهش مواجه خواهد شد و به این ترتیب ثبات بازار حفظ خواهد شد. البدری دبیرکل اوپک درخصوص تحریم نفت ایران نیز ابراز امیدواری کرد که این تحریم ها بوسیله مذاکره یا هر راه حل صلح آمیز دیگری برداشته شود. نگاهی به نتایج این نشست در سایه مذاکرات ایران با 5+ 1، فراز و نشیب های تحریم نفت ایران، افزایش تولید عربستان و کاهش قیمت ها، اهمیت اجلاس اوپک و رسیدن به نقطه توافق را در مقطع کنونی برای بازیگر تعیین کننده ای همچون ایران به خوبی نشان می دهد.
آخرين گزارش رسمي اوپك که چند روز پیش منتشر شد مجموع توليد اين سازمان در ماه می گذشته را 31 ميليون و 580 هزار بشكه اعلام کرده که يك ميليون و 580 هزار بشكه بيش از سقف توليد مصوب این سازمان است. در عصر حاضر بحث پیرامون انرژی های جایگزین از یک طرف و ظهور بازیگران جدید انرژی از سوی دیگر نگرانی هایی را به وجود آورده که با طرح چالش های کمیابی نفت دو چندان شده اند. عربستان به عنوان ششمین مصرف کننده بزرگ نفت که به نقل از برخی منابع بیش از یک چهارم میزان تولیداتش را به مصرف داخلی می رساند، در اجلاس اخیر علی رغم پذیرش نظر جمع در عمل تابع افزایش سقف تولید حتی بصورت انفرادی بوده است.
مقامات عربستان همواره سعی کرده اند تا به مشتریان نفتی خود سناریوی کافی بودن عرضه را بقبولانند اما همواره در مقابل نظارت نهادهای بیرونی حتی اوپک برای ارزیابی سقف تولیدشان مقاومت کرده اند. در فضای تنش آلودی که بر سر پرونده هسته ای ایران نیز پیش آمده سعودی ها خود را پیشتاز میدان جبران کمبود عرضه معرفی کرده اند. طی سالها گزارش تولید میادین نفت عربستان در هاله ای از ابهام باقی مانده است . هرگونه اطلاعاتی در مورد اینکه هر یک از میادین نفت عربستان تا چه اندازه در تامین ذخایر اثبات شده صدها میلیارد دلار بشکه ای نفت عربستان نقش دارند، محرمانه باقی مانده است.
مناقشه سیاسی عربستان با ایران گاهی سعودی ها را به سمتی برده که منافع سیاسی را بر منافع اقتصادی ترجیح دهند. در سال 2011 افزایش تولید عربستان در میان ماه های مارس و جولای 750 هزار بشکه بوده است که قسمت اعظم این افزایش تقاضا صرف تمام مدت روشن نگه داشتن دستگاه های تهویه هوا شد. کارشناسان معتقدند به ترتیب به میزان صادرات نفت عربستان و ثبات قیمت نفت در بازار فشار وارد می شود. افول عصر نفت موج جدیدی است که گرچه در دراز مدت فهمیده می شود اما وجوه بارزی خواهد داشت. افول تولید عربستان تا نیمه هزاره سوم چندان دور از تصور نیست زیرا حدود 90 درصد از کل نفت عربستان سعودی از هفت میدان نفتی بزرگ در این کشور بدست می آید که ضریب بالای تولید به عامل عمده تزریق مقادیر بالای آب به درون آن چاه ها بر می گردد و با پایان یافتن برنامه تزریق آب، عمر این میادین نیز به پایان خواهد رسید.
بیانیه پایانی اوپک اشاره می کند كه افزايش نوسانات بازار جهاني نفت در نيمه اول سال 2012 ، به جاي واكنش به شرايط عرضه و تقاضا و بنيادهاي بازار، به طور عمده تحت تاثير افزايش سفته‌بازي ها در بازار هاي جهاني كالا و مسائل ژئوپليتيک بوده است. هرچند این دور از نشست اوپک تحت تاثیر انتخاب دبیر کل جدید و تعیین سقف قیمت گذشت اما امنیت انرژی و عرضه پایدار بحثی اصلی بود که وزیر نفت ایران دومین نشست سمینار با عنوان "نفت و اقتصاد جهانی" مطرح کرد. یعنی اقتصاد جهانی برای دستیابی به ثبات و آرامش، نیازمند عرضه کافی و پایدار انرژی است و این موضوع در سایه تحریم های اقتصادی و وجود تهدیدات نظامی حاصل نمی شود.
نشست اوپک نماد سازمان یافته همکاری در جهت شناسایی نگرانی های متقابل در عرصه انرژی میان تولید کنندگان و حتی مصرف کنندگان نفت در دوره حساس کنونی است. درحالیکه بسته به میزان تهدیدات موجود ، گاهی جمهوری اسلامی ابزار استراتژیک خود یعنی بستن تنگه هرمز را رو می کند اما نوسانات قیمت نفت در چند ماهه اخیر ،کاهش حجم صادرات نفت ایران نگرانی های پی در پی از سیاست های عرضه عربستان سعودی چالش های متعدد ناامنی در میدان انرژی را بر همگان نشان می دهد. میدانی که مصرف کنندگان آن نیز برای جایگیری در صف اغماض شدگان تحریم ها از هر تلاشی فروگذار نمی کنند.