گزارش سخنرانی آقای بهروز كمال وندي معاون اداري و مالي وزارت امور خارجه در جمع دانشجویان و پژوهشگران پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه

روز چهارشنبه 27 اردیبهشت ماه 1391 جناب آقای بهروز كمالوندي معاون اداري و مالي وزارت امور خارجه از پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه دیدار کرد. وی در حضور پژوهشگران مقیم و مهمان پژوهشکده و همچنین دانشجویان دوره دکتری و کارشناسی ارشد از دانشگاه های مختلف تهران، در مورد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، مسائل منطقه ای و جهانی سخنرانی کرد و همچنین در زمینه فراخوان استخدامی اخیر وزارت امور خارجه به سوالات حاضرین در جلسه پاسخ داد. دکتر کیهان برزگر رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه  نیز ریاست این نشست را برعهده داشت.
 
در ابتدا دکتر کیهان برزگر ضمن تشکر از جناب آقای کمالوندی جهت حضور در این جمع دانشگاهی و صمیمانه، برای آشنایی بیشتر حضار به معرفی آقای کمالوندی پرداخت. وی ابتدا آقای کمالوندی را به عنوان دانش آموخته رشته علوم سیاسی، مسلط به زبان های انگلیسی، اسپانیایی و عربی، نویسنده مقالات زیادی در حوزه های مختلف سیاسی و فرهنگی به خصوص در حوزه دیپلماسی عمومی و همچنین یک فرهیخته و اندیشمند مسائل سیاسی معرفی کرد که توانسته ضمن عهده دار بودن پست های مختلف دیپلماتیک در کشورهای مختلف، مسائل تاریخی، تئوریکی و تجربی سیاست خارجی ایران را به خوبی با هم ترکیب و در صحنه عمل اجرایی کند. وی افزود شیوه تفکر آقای کمالوندی مبتنی بر نگاه ملی به موضوعات جهانی همانند حقوق بشر، مبارزه با تروریسم و روابط با قدرت های بزرگ است. رویکرد وی نیز بر اساس گفتمان عزت و اقتدار با تکیه بر منابع قدرت ملی است. بر این اساس از جمله دیدگاه های وی در حوزه های سیاست خارجی  می توان به این موارد اشاره کرد: "سال 2011 سال کاهش نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه است"، "تحقیر ملت ها از علت های مهم شکل گیری تحولات خاورمیانه است"، "تمدن ایرانی بخشی از تمدن جهانی است" و "جهانی شدن تا جایی که برای ملت های دیگر محدودیت ایجاد نکند خوب است." در ادامه دکتر کیهان برزگر حضور آقای کمالوندی را در پژوهشکده فرصت خوبی برای تعامل با پژوهشگران و دانشجویان دانست و از وی تقاضا کرد تا دیدگاه ها و نظرات خود را برای آشنایی دانشجویان و حاضرین در جلسه با دیدگاه های وی با توجه به تجربه و سابقه کاری آقای کمالوندی در دستگاه سیاست خارجی کشور و فراتر از سؤال و جواب اداری مطرح کند. 
 
آقای کمالوندی در ادامه نشست صحبت خود را اینگونه آغاز کرد که همیشه می شود گذشته را تصحیح کرد به شرط آنکه انسان خود را در آینده قرار دهد، بنابراین باید به افق پیش رو نگاه کرد. او در این رابطه اشاره کرد که به نظر می رسد رویکرد اصلی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نیز بر همین مبنا قرار دارد. وی در رابطه با شرایط نظام بین الملل، تغییرات در نظام بین الملل را موضوع اصلی دانسته و بر این نکته تاکید کرد که وضعیت نظام بین الملل بسیار متحول است و حوزه بازی، شرایط بازی و بازیگران تغییر کرده است و در حال حاضر  نظام بین الملل در دوره انتقالی به سر می برد. آقای کمالوندی افزود در این شرایط کار برنامه ریزی بسیار سخت است و باید بین تئوری و عمل ارتباط ایجاد و سناریو ها را پیش بینی و برنامه ریزی کرد. وی اولویت های امنیتی را از مسائلی دانست که در حال حاضر بر موضوعات دیگر غلبه پیدا کرده است. آقای کمالوندی اظهار داشت که نظام های حقوقی، بین المللی، ارزشی، اقتصادی هنوز به طور کامل شکل نگرفته است. در این میان بحران اقتصادی جهانی را نباید صرفا بر اساس مولفه اقتصاد تحلیل کرد بلکه بایستی برای درک بهتر علل این بحران مولفه های بین المللی، ارزشی و عدالت را نیز مورد توجه قرار دهیم. 
 
 در ادامه آقای کمالوندی ضمن اشاره به اهمیت یافتن مذهب و توجه بیشتر به نقش آن در نظام بین الملل بیان کرد که امروز اقتدار قدرت های بزرگ به نفع سازمان های غیر دولتی تغییر کرده است. وی در تغییرات و تحولات امروز جهانی تاثیر وسایل ارتباط جمعی را فوق العاده دانسته و بیان کرد که این وسائل دنیا را کوچک کرده و موجب شده تا فرهنگ ها بیشتر با هم در تعامل و تقابل باشند. همچنین، وی کشورها را به 3 دسته تاثیر گذار، تاثیر پذیر و بی تفاوت تقسیم کرد و بیان کرد از آنجائی که فرصت ها و تهدیدات مخلوط شده اند، امروز تفکیک این دو از سوی کشورها بسیار سخت است. وی به عنوان نمونه به ترکیه اشاره و بیان کرد این کشور به صورت اشتباه بعضی فرصت ها را تهدید و برخی از تهدیدات را فرصت می بیند. 
 
معاون امور مالی و اداری وزارت امور خارجه در مورد شرایط تاثیر گذار بر سیاست خارجی ایران بیان کرد که شرایط حاکم بر سیاست خارجی ایران یکی از سخت ترین شرایط حاکم بر سیاست خارجی های دنیا است. وی اظهار داشت که بر اساس رویکرد رئالیستی، ایران از لحاظ موقعیت استراتژیکی، ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی در شرایط  ویژه ای قرار دارد، به طوری که همواره در نظام بین الملل "قرار گرفتن" در میان منابع انرژی دنیا توازن قوا را تعیین می کرده است. از نگاه وی، امروز ایران در شرایط  ویژه ای قرار دارد، بر این اساس که اگر منابع اقتدار را در نظر بگیریم ایران به لحاظ هویتی مقتدرتر از قبل است. در ایران آمیخته شدن مذهب، ملیت و افتخار کردن به ایرانی بودن، مسلمان و شیعه بودن سیمای قدرتمندی برای هویت کشور درست کرده است. وی تغییر شرایط منطقه ای را مثبت دانسته و بیان کرد که این مسئله موازنه قوا را کاملا به نفع ایران تغییر داده است. هم زمان با تغییر شرایط منطقه ای، در داخل کشور هم با توجه به وجود ظرفیت نیروی انسانی عظیم درحوزه های مختلف شرایط ایجاد شده شگرف و بسیار خوشبینانه است. 
 
وی در ادامه اظهار داشت که امروزه ما به دوره تثببت قدرت خود رسیده ایم و از آنجایی که حوزه ماموریتی ما بر اساس مبانی اعتقادی، ارکان انقلابی و اصول قانون اساسی "جهانی" است و به منطقه محدود نمی شود، قصد ما گسترش عدالت در دنیا و حمایت از مستضعفین است که نمونه آن فلسطین می باشد. وی بر این نکته تأکید کرد که مخلوط کردن مباحث سیاست خارجی با دیپلماسی اشتباه است. در هیچ جای دنیا جهت سیاست خارجی را در وزارت خارجه تعیین نمی کنند. وظیفه دستگاه وزارت خارجه اجرای سیاست مشخص شده بر اساس یک برنامه و طراحی درست و یا به عبارت دیگر اتخاذ دیپلماسی است. دیپلماسی روش اعمال سیاست خارجی و توانایی تاثیر گذاری بر طرف مقابل است که انواع تحبیبی، ترغیبی و تهدیدی دارد. هر چه به سمت تحبیب برویم بیشتر تاثیر می گذاریم.
 
آقای کمالوندی در ادامه بر سه شاخص مهم در وزارت امور خارجه اشاره کرد که عبارتند از: اول، تشکیلات سازمانی وزارت امور خارجه که از جمله آن می توان به آماده سازی وزارت امور خارجه برای مأموریت های مورد نظر مانند تقویت دیپلماسی عمومی اشاره کرد که برای تحقق این امر نیز اداره کلی به نام دیپلماسی عمومی تأسیس شده است. در این راستا وزارت امور خارجه در پی دستیابی به اهداف اصلی خود در سه حوزه امنیتی، اقتصادی و پرستیژی است. دوم، نیروی انسانی است که هیچ دستگاهی به مانند دستگاه وزارت امور خارجه از لحاظ نیروی انسانی خروجی و بازدهی ندارد. به طور کلی تمامی عملکرد وزارت امور خارجه به نیروی انسانی اش وابسته است. بنابراین افرادی که انتخاب می شوند باید مورد اعتماد و اعتقاد دستگاه وزارت امور خاجه باشند. وی بیان کرد که وزارت خارجه افرادی را نیاز دارد که خواسته های زیاد و انگیزه های فوق العاده داشته باشند. کسی که دیپلمات می شود باید حقوق، اقتصاد، جامعه شناسی و روانشناسی بداند و هوش شناختی (IQ) و هوش هیجانی (EQ) داشته باشد. در واقع نیروی انسانی باید سزاوار نمایندگی جمعیت کشور باشد و کسی که از عهده این کار بر نمی آید باید اجازه بدهد تا بهترین ها بیایند. سوم، برنامه های دستگاه وزارت امور خارجه است که بر اساس برنامه 5 ساله باید این وزارت بسته های اجرایی در حوزه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و غیره بدهد. 

در نهایت، این نشست پس از پرسش و پاسخ حاضرین در جلسه و بعد از آن گرفتن عکس یادگاری پایان یافت.
 
گزارش: منیر حضوری، دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی و دستیار امور سمینارهای پژوهشکده