اهميت منطقه ای سفر مالكي به ایران

سفر نوری مالکی به ایران از لحاظ تقویت نقش دولت عراق در معادلات منطقه ای و به تبع تثبیت دولت ائتلافی مالکی در صحنه سیاست داخلی عراق حائز اهمیت زیادی است.
 

 از لحاظ داخلی، در ماه های اخیر دولت مالکی با مخالفت های گروه های سیاسی مخالف سنی و کرد با شیوه حکومت داری خود یعنی تمرکز قدرت مواجه بوده است.  در یک مورد شکاف بین مالکی و طارق الهاشمی رهبر گروه های سنی مخالف دولت عراق دارای ابعاد منطقه ای هم گردید و واکنش های منفی ترکیه و عربستان نسبت به دولت ائتلافي مالكي و به تبع حمایت های این دو کشور از طارق الهاشمی را در پی داشته است. 
 

مثلا رجب طيب اردوغان نخست وزیر ترکیه اخیر با انتقاد از مالكي اعلام کرده که سياستهاي وي شکاف قومی در عراق را دامن می زند. یا در خبرها اعلام شده بود که عربستان از میزبانی الهاشمی حمایت می کند. این تحولات آرايش سياسي داخلی و تعادل نیروها در عراق را به ضرر مالکی به هم می زند. در این شرایط نزدیکی و تقویت روابط با تهران می تواند معادله قدرت را به نفع مالکی تثبیت کند. 
 

این در شرایطی است که تهران نیز خواهان اعطای نقش بیشتری به عراق در صحنه معادلات منطقه ای است. به خصوص كه روابط تهران و آنكارا در ارتباط با مديريت بحران سوريه به دليل مواضع متفاوت كمي سرد شده است.  در اينجا تركيه خواهان سرنگوني رژيم بشار اسد است و ايران مخلف اين سياست تركيه. 
 

موضع گيري جانبدارانه تركيه از راه حل هاي غربي در بحران سوريه رفته رفته حتي ايران را نسبت به اهداف منطقه ای ترکیه بی اعتماد مي كند. این تحول همزمان بهترین فرصت را برای دولت مالکی فراهم می کند که نشان دهد عراق مي تواند جایگزین مناسبی به جای ترکیه در معادلات منطقه ای ایران باشد. 
 

ضمن اینکه ایران و عراق در برخورد با بحران سوریه دارای منافع مشترک سیاسی و اقتصادی هم هستند. در این جا هر دو کشور خواهان جلوگیری از تغییرات سریع هستند که می تواند زمینه های جنگ داخلی در سوریه فراهم كند که اين خود می تواند به سرعت به عراق سرایت کند و زمینه های حضور مجدد نیروهای غربی در منطقه را فراهم سازد. علاوه براین دو کشور منافع اقتصادی فراوانی نیز از حفظ روابط نزديك با سوریه دارند. بر همین مبنا بود که عراق اعلام کرد از تحریم های شورای امنیت در قبال سوریه حمایت نمی کند.  
 

اما موضوع دوم و مهم تر که باز در چارچوب تقویت نقش عراق در مسائل منطقه ای حائز اهمیت می شود برگزاری دور دوم مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 در بغداد ذر سوم خرداد ماه سال جاری است. بغداد به همان اندازه آنكارا و شاید هم بیشتر دارای منافع سیاسی- امنیتی و ژئوپلتيك در حل مسئله هسته ای بین ایران و قدرت های بزرگ، به خصوص بين ايران و آمریکا یعنی دو قدرت تأثیرگذار اصلی در صحنه سیاسی عراق است. 
 

دولت مالکی هم به ایران نزدیک است و هم به آمریکا و تجربه لازم را نیز از طریق انجام مذاکرات قبلی با ایران و آمریکا در زمان تشکیل دولت ائتلافی خود بعد از انتخابات پارلمانی مارس 2010 دارد. اعطای نقش جدید به بغداد در این مذاکرات از سوي ايران خود منجر به تقویت راه حل منطقه ای برای حل بحران سوریه این بار با محوریت ایران و عراق خواهد شد.
 

 اين امر نشان مي دهد كه مذاکرات هسته ای به نوعی به مسائل ژئو استراتژيك منطقه ای هم ارتباط می یابند. در اينجا آمریکا هم دارای منافع برای ایجاد ثبات در عراق در دوران پس از خروج نیروها است. از اين لحاظ تثبيت دولت مالكي در صحنه سياست داخلي عراق به نفع منافع آمريكا در شرايط فعلي است. اعطای نقش بیشتر به بغداد از سوی ایران نشان می دهد که ايران خواهان پيشبرد مذاكرات بر مبناي واقعيت هاي سياسي-امنيتي فعلي در منطقه است. 
 

در این میان مالکی با بهره برداری از فرصت به وجود آمده سعی در افزايش نقش منطقه ای عراق را دارد. حضور نمايندگان قدرت هاي بزرگ در بغداد خود منجر به تقويت نقش عراق در معادلات جهان عرب مي شود و اين به معنای تقویت نقش مالکی در تثبیت دولت ائتلافی این کشور است. سفر مالکی به ایران نشان از شکل گیری روابط نزدیک بین دو کشور در ماه های آتی است که آثار آن بر معادلات قدرت در خاورمیانه تأثیرات جدی خواهد داشت.

منبع: روزنامه اعتماد/ 1391.2.4