تنش بر روی لایحه مجازات نسل کشی ارامنه

در مجلس فرانسه، سفر اخیر ساركوزی به ارمنستان و انتقاد از سیاست تركیه در به رسمیت نشناختن نسل كشی ارمنی ها و متعاقبا نامه نگاری اردوغان در هشدار به سارکوزی برای جلوگیری از تصویب لایحه مجازات افرادی که نسل کشی ارامنه توسط ترک ها را منکر شوند، بیشتر از زاویه بهره برداری داخلی و تأثیر بر افکار عمومی دو کشور قابل بحث است. 
 

مسئله نسل کشی ارامنه در اواخر عمر امپراطوری عثمانی در سال 1915، همچنان از حساسیت زیادی در افکار عمومی ترکیه و كشورهای اروپایی برخوردار است. این مسئله به خصوص در فرانسه که لابی قوی ارمنی مسائل سیاست داخلی این کشور را تحت تأثیر قرار می دهد بیشتر حائز اهمیت است. 
 

حساسیت فعلی بر روی به رسمیت شناختن یا نشناختن این حادثه از سوی تركیه به عنوان وارث امپراطوری عثمانی است. ارمنی ها می گویند که نزدیک به 1میلیون و پانصد هزار ارمنی به وسیله ترک ها در آن زمان قتل عام شدند. این در حالی است که ترک ها معتقدند این آمار اغراق آمیز است و تنها بین 300 هزار تا 500 هزار نفر از ارمنی ها در یک جنگ مستقیم که در آن ارمنی ها طرف روس ها را گرفته بودند از بین رفتند. ضمن اینکه بسیاری از ترک ها نیز در آن جنگ جان خود را از دست دادند.
 

هر چند این موضوع هر چند گاه روابط تركیه با طرفهای غربی بخصوص اروپائیان را تحت تاثیر قرار می دهد اما این بار بیشتر با هدف بهره برداری داخلی از افكار عمومی داخلی دو كشور صورت می گیرد. برای سارکوزی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، تأکید برملی گرایی فرانسوی ار طریق مخالفت سنتی فرانسه با پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا و به طور کلی مخالفت با سیاست های حداکثری این كشور در مورد حق و حقوق جریان های مذهبی و قومی خارجی خود به نوعی بر محبوبیت او در سطح داخلی و به تبع موفقیت در انتخابات آتی می افزاید. هرچند خیلی ها هم معتقدند كه این سیاست می تواند نتیجه عكس داشته و او را آز آرا قشرهای مهاجر فرانسوی محروم كند. در كنار پانصدهزار ارمنی نزدیك به پانصدهزار ترك هم در فرانسه زندگی می كنند.
 

یك دلیل دیگر می تواند نقش تركیه در تحولات جهان عرب باشد. بعضی از دیدگاه های غربی این روزها به نوعی ترکیه را برنده تحولات جهان عرب می دانند. همین امر می تواند جریان های موافق پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا (از جمله دیدگاه بریتانیا) را با توجه به نقش به اصطلاح مثبت و سازنده ترکیه در تحولات جهان عرب تقویت می کند. دیدگاه بریتانیا استدلال می‌كند كه وجود تركیه در این اتحادیه و تمركز بر اسلام میانه‌رو می تواند با متعادل كردن جریان‌های تند‌رو اسلامی امنیت و ثبات را به مرزهای اتحادیه اروپا ‌آورد. سارکوزی به عنوان سردمدار مداخله در جهان عرب، به خصوص در لیبی، به نوعی با این مسئله از لحاظ اقناع افکار عمومی داخلی فرانسه مشکل خواهد داشت. طرح این لایحه حتی در صورت عدم تصویب آن می تواند اندیشه های ضد تركیه در فرانسه و كل اروپا را تقویت كند. 
 

از طرف دیگر، بهره برداری اردوغان و حزب عدالت و توسعه از افکار عمومی داخلی ترکیه قرار دارد. یک هدف اردوغان می تواند فرار از اتهام برخورد نرم و به اصطلاح تعاملی این حزب با مسئله روابط تركیه با قومیتها از جمله نزدیک کردن روابط ترکیه با ارمنستان باشد که بخش مهمی از افکار عمومی ترکیه با آن مخالف است. هشدار به سارکوزی ضمن اینکه بر محبوبیت داخلی اردوغان می افزاید به نوعی بر تقویت جنبه های ملی گرایانه در سیاست خارجی ترکیه تأکید می کند. 
 

به علاوه، نوع برخورد ترکیه با بحران سوریه و عدم موفقیت این کشور در حل سریع این بحران، نارضایتی از سیاست های حزب عدالت و توسعه در صحنه منطقه و افکار عمومی ترکیه را در پی داشته است. حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان به استفاده به موقع از ابزارهای ایدئولوژیک و شعاری در صحنه سیاست خارجی برای مصارف داخلی و اقناع افکار عمومی معروف است. 
 

سیاست اردوغان در بحران سوریه این روزها مورد مخالفت افکار عمومی ترکیه است. برگزاری چندین تظاهرات مردمی در تركیه گویای این امر است. این سیاست به نوعی بر طبل جنگ كوبید و پای اروپاییان و در رأس آن فرانسه که پیش از این وظیفه هدایت عملیات نظامی ناتو در لیبی را بر عهده داشت را به مسائل منطقه ای كشاند و به نوعی منجر به تضعیف راه حل منطقه ای در حل و فصل بحران سوریه شد. تاكید اردوغان بر جنبه های سمبلیك ملی می تواند از انتقادهای داخلی نسبت به سیاست های تركیه در منطقه بكاهد.
 

منبع :روزنامه شرق