نظریه قدرت هوشمند و تبیین توطئه ضد ایرانی ترور سفیر عربستان
موضوع اتهام ترور سفیر عربستان سعودی درامریکا توسط عوامل مرتبط با سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران و اهداف طراحان آن را میتوان در چارچوب تئوری قدرت هوشمند (Smart Power)بررسی کرد. امریکا با هدف کاربرد قدرت هوشمند در دو بعد قدرت سخت، یعنی کاربردتحریم و برخورد نظامی و قدرت نرم، یعنی دیپلماسی و همکاری دیگر کشورها، اتهام ترورعلیه ایران را مطرح کرد.
به عقیده جوزف نای؛ نظریه پرداز اصلیقدرت هوشمند، اجزای سازنده این تئوری، دو عنصر قدرت نرم با ویژگی متقاعد سازی (Convincing) و قدرت سخت با ویژگی وادار سازی (Coercing)است. به زعم او، توجه به قدرت هوشمند زمانی بیش از پیش احساس شد که هژمونی امریکادر سطح جهان به دلیل کاربرد مضاعف قدرت سخت (Hard Power)در قالب نظامی (جنگ افغانستان 2001 و عراق 2003 ) و اقتصادی ( طرح تحریم هایاقتصادی علیه برخی کشورها) به نوعی با چالش مواجه شد و ضرورت افزودن عنصر دیگری بهقدرت سخت با نام قدرت نرم(Soft Power) با هدف مشروعیتسازی و تأثیر گذاری بر قلوب و اذهان(Heart& Mind) و کاهش هزینه ها مطرح شد. بهدیگر سخن، در شرایطی که کاربرد قدرت سخت با متغیرهایی نظیر نظامی گری، تحریم هایاقتصادی و اقناع، بیشتر مطمح نظر سیاست مداران در طی سال های ریاست جمهوری جرجدبلیو بوش و تیم نومحافظه کاران در کاخ سفید بود اما با روی کار آمدن باراک اوباماو دموکرات ها و نیز با عنایت به کاهش مشروعیت اقدامات یک جانبه امریکا نزد افکارعمومی دنیا و نیز سایر متحدان امریکا، ضرورت توجه توأمان به قدرت نرم و سخت درچارچوب قدرت هوشمند جهت تلطیف سیاست های این کشور و عامل مشروعیت ساز اقدامات آنمورد توجه قرار گرفت.
اما این که چگونه تئوری قدرت هوشمند میتواند توطئه ضد ایرانی ترور سفیر عربستان سعودی را تبیین کند ابتدا باید به توطئهترور اشاره کوتاه کرد و سپس به بررسی ارتباط متغیرهای قدرت هوشمندمانند"تحریم،">با اینموضوع بپردازیم.
موضوع کشف توطئه ترور سفیر عربستان درحالی توسط مقامات امریکا مطرح شد که بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان نقشه کشف شدهادعایی آمریکا را بسیار پیش پا افتاده خوانده و صحت و اعتبار موضوع را مورد تردیدقرار داده اند. تا جایی که برخی آن را با گاف کالین پاول در خصوص وجود تسلیحاتکشتار جمعی (WMD) در عراق همانندسازی کرده و در مقابل سؤالاتی نظیر این بیان کردند که اگر ایران می‌خواهد سفیرعربستان را به قتل برساند، چرا در آمریکا به این کار دست می‌زند؟ آیا واقعاً جزومنافع ایران است که سفیر عربستان را در قلب واشنگتن درست زمانی که دولت ایران می‌داندآمریکا در تلاش است تا بهانه‌ای برای افزایش تنش‌ها با ایران بیابد ترور کند؟ درصورتی که این مسئله میتواند به عنوان بهانه‌ای برای آغاز یک جنگ تمام عیار علیهایران باشد. بنابراین، ادعاهای آمریکا در زمینه دخالت عناصر یا مقامات دولت ایراننزدیک به واقعیت نیست و مدرک معتبری وجود ندارد که ارتباط یا وابستگی متهم یااتهام توطئه به نهادهای جمهوری اسلامی از جمله سپاه قدس را به اثبات برساند. ازاین نظر، ایراد اتهام بر اساس چند مکالمه تلفنی مشکوک یا انتقال پول تنها اسباباستهزاء را فراهم کرده و نشان از پوچی ادعاها دارد.
یکی از عناصر قدرت هوشمند در بعد سختافزاری، "برخورد نظامی" است. در خلال طرح کشف توطئه توسط امریکا و ضرورتپاسخ مناسب به آن، حمله نظامی جهت مجازات ایران به عنوان یکی از گزینه های روی میزباراک اوباما و دستگاه سیاست خارجی امریکا مطرح شد. البته موضوع حمله محدود اسرائیلبه نقاط حساس و سایت های هسته ای ایران نیز در راستای همین برخورد نظامی بیان شد.بعد دیگر قدرت سخت در چارچوب قدرت هوشمند در این موضوع، "افزایش تحریم های اقتصادی"و انزوای ایران از طریق تشدید فضای ضد ایرانی و جلب نظر سایر کشورها در خصوص تحریمها است. طوری که نیکولاس سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه با ابراز نگرانی از «توطئهایران برای ترور» سفیر عربستان سعودی در واشنگتن خواهان تشدید تحریمها علیه ایرانشد.
هم چنین، اخبار نه چندان مثبت مرتبط باگزارش جدید آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی(IAEA) و دیدار هفته گذشته او با باراک اوباما حکایت از امتداد و اتصالمعنادار طرح ماجرای اتهام ترور با پرونده هسته ای و طرح موضوع نقض حقوق بشر ازجانب ایران با هدف افزایش فضای ضد ایرانی و جلب حمایت بین المللی از تحریم ها قابلارزیابی است.
اما با افزودن متغیرهای"دیپلماسی" و "همکاری سایر کشورها" به موضوعات فوق، شاهد حضورتوأمان قدرت نرم در کنار قدرت سخت - قدرت هوشمند- در این موضوع هستیم. عربستان بهعنوان یکی از سه ضلع مثلث ضد ایرانی (در کنار ایالات متحده امریکا و اسرائیل) دراین موضوع با هدف تشدید جو ضد ایرانی از طریق کاربرد ابزار دیپلماسی از بان کیمون، دبیرکل سازمان ملل متحد درخواست ارسال پرونده توطئه جمهوری اسلامی ایران برایترور سفیر عربستان در آمریکا به شورای امنیت را مطرح کرد. وجود متغیر همکاری سایرکشورها در این موضوع کاملاً مشهود بود.
امریکا، عربستان سعودی و اسرائیل که ازهمکاری فرانسه و انگلیس نیز برخوردار بودند با هدف ائتلاف سازی علیه ایران و درراستای تشویش افکار عمومی دنیا موضوع ترور سفیر عربستان را اقدامی علیه صلح وامنیت بین المللی مطرح نموده که در نهایت بدین وسیله بتوانند به نوعی اجماع جهانیهم در سطح دولت ها و هم در سطح افکار عمومی علیه ایران برسند. چرا که در اینشرایط، طرح موضوع ارتباط ایران با مسئله تروریسم قابلیت سریع تر و بستر اقناعکننده تری برای ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران به حساب می آمد.
ولی با توجه به نامه نماینده ایران بهدبیرکل سازمان ملل متحد که طرح توطئه را که با هدف اعمال فشار به ایران وافزایش روند ایران هراسی ارزیابی نمود و عدم عقلانیت موضوع ترور سفیرعربستان در امریکا توسط عناصر مرتبط با سپاه قدس ایران و نیر اذعان این موضوع نزدصاحبنظران امریکایی، مشخص شد که طراحان این توطئه ضد ایرانی با هدف فرافکنی مشکلاتداخلی نظیر مشکلات اقتصادی(برای امریکا) و نیز مسائل مرتبط با بهار عربی(برایعربستان) علی رغم تلاش در جهت ضرورت به کارگیری قدرت هوشمند؛ نتوانستند چندانهوشمندانه در طرح این موضوع رفتار کنند.