واكاوي علل انقلاب هاي عربي - اهداف استراتژيك خواست هاي تازه

با سقوط مبارك و بن علي، روساي جمهوري مصر و تونس و همچنين كشته شدن سرهنگ قذافي ظاهرا دوره تازه يي از تاريخ در اين كشورها آغاز شده است. اين رهبران كه هنگام رسيدن به قدرت خود را در عرصه يي تازه از حركت اجتماعي تصور مي كردند، به تدريج به سمت و سويي كشيده شدند كه از نظر تاريخي مي توان آن را دوره اعتياد به عادات طولاني مدت حكومتي و مخالفت با هر نوع تازگي در اين مورد و نوگرايي دانست. در عبارت رسمي در تمام مقالات عنوان شده نوشتاري، ديداري يا شنيداري با نام مشخص ديكتاتور از اين افراد نام برده مي شود در حالي كه تعريف هر يك از اين افراد و موقعيت به قدرت رسيدن آنها با هم در تعارض و تفاوت است.
 

اگر مبارك رييس جمهور مصر ميراث خوار ناصر و سادات بود و بن علي به دنبال حبيب بورقيبه قدرت را در دست گرفت اما قذافي در سال 1969 با رهبري جنبش افسران آزاد و با سرنگوني ملك ادريس قدرت را در دست گرفت و با تشكيل شوراي انقلاب در مخالفت با استبداد و استعمار، سياست جديدي را در كنار ناصر در آفريقا در پيش گرفت. بنابر اين چنين تضاد و موقعيت هاي متفاوتي بايد سرنوشتي كاملا متفاوت براي آنها رقم مي زد، اما مشكل آن است كه آنها از لحظه ظهور و با توجه به آرمان هاي مورد نظر آنچه را مدنظر قرار دادند كه براي همان نسل مي توانست جذاب و قابل توجه باشد.
 

اگر اهدافي در دهه هاي 60 و 70 مي توانست حركت دهنده باشد به دلايل مختلف ديگر توان آن را نخواهد داشت كه در دهه هاي بعدي كه نسل تازه يي به ميدان مي آيد از ثمربخشي و اعتبار برابري با او در دهه هاي قبل برخوردار باشد. اين اهداف كه به شكلي نوشتاري و در چارچوبي مشخص براي پيشبرد مسائل اجرايي كشور تدوين شدند، فرصت آن را نيافتند كه براساس خواست هاي جديد بازنويسي و اجرا شوند و به همين دليل نوعي از جدايي ميان خواست هاي نسل تازه و آنها كه در قبل پذيراي آن بودند و بويژه رهبران پديدار شد. چنين جدايي البته فقط به مساله نسلي ارتباط نمي يابد. بلكه بايد زمينه تغييرات داخلي و خارجي را مدنظر قرار داد. در شرايط بين المللي شكل گيري اهداف تازه و خواست هاي نو، تغييرات اجرايي و پيدايش وسايل ارتباطي نوين مي تواند عوامل موثري براي اين تغييرات مطرح شود.

نسلي كه در پي آرمان هاي رهايي از استعمار بود، امروز نسبت به نسلي كه از طريق وسايل ارتباطي جديد راهي تازه را براي دستيابي به اهداف دنبال مي كند، عقب تر است و همين مسائل كه از يك سو به پافشاري از سوي نسل قديم روي اهداف اوليه و از سوي ديگر به پافشاري براي تجديد نظر در اهداف و بازنويسي آن براي نسل تازه و براساس شرايط نوين مي انجامد از جمله عواملي است كه به پيدايش فقدان ارتباط مناسب در درون و بيرون كمك مي كند.
 

در سطح داخلي نيز نسل تازه خود را جوياي مسائل و خواست هاي تازه اقتصادي، سياسي و اجتماعي مي يابند و در واقع به خواست هاي برآورده شده نسل قديم توجه چنداني ندارند، بلكه مي خواهند خواست هاي خود را كه در لباس آمال و آرزوهاي اين نسل است دنبال كنند و همين امر زمينه يي است كه بايد هر كشور، رهبران و مردم آن توان توجه و فراهم سازي شرايط براي بازنويسي خواست ها، آرزوها و آمال ها را داشته باشند و شك نيست كه فقط در پرتو توجه به اهداف استراتژيك از يك سو و بازخواني آن در لباس خواسته هاي نسل جديد مي توان باعث نزديكي حكومتگران و مردم از يك سو و پيشرفت و توسعه اقتصادي، اجتماعي و سياسي از سوي ديگر شد: چيزي كه رهبران مصر، تونس و ليبي به رغم سال هاي طولاني به آن بي توجه ماندند و زمينه را براي بروز شرايط جديد هموار كردند.

منبع: روزنامه اعتماد