حق رأی؛ دستاوردهای بهار عربی برای زنان سعودی/ کامران کرمی

بالاخره موج بهار عربی تأثیرات خود را بر سرزمین مردسالار عربستان به جا گذاشت و رویای حق رأی برای زنان این کشور تحقق عینی پیدا نمود. ملک عبدالله پادشاه بیمار و سالخورده ی عربستان در رسانه  دولتی اعلام نمود که پس از کسب موافقت علماء و روحانیون عربستان، از این پس زنان حق دارند برای عضویت در شورای مشورتی، انتخابات محلی و انتخابات شهرداری ها خود را کاندیدا کنند و در انتخابات حضور فعالی داشته باشند، مشروط بر اینکه در هر دو صورت طبق ضوابط شرعی عمل شود. حوادث روی داده در ماه های اخیر که منجر به سرنگونی بن علی، مبارک و قذافی گشت، دولتمردان آل سعود را بر آن داشته تا پیش از وقوع جدی این حوادث در عربستان از آن پیشگیری نمایند. بخش مهمی از تظاهراتی که همزمان با بهار عربی آغاز شد به وسیله زنان اتفاق افتاده است. تجمع زنان در شهر جده در اعتراض به ضعف خدمات شهری و تجمع در مقابل وزارت کشور برای آزادی نزدیکان خود از جمله این اعتراضات بود. همچنین چند ماه پیش بعضی از زنان برای مبارزه با ممنوعیت رانندگی دست به یک اقدام ابتکاری و جنجالی زدند و با فیلمبرداری از رانندگی خود تصاویر آن را در اینترنت منتشر کردند.
 

 در ماه آوریل نیز برخی از زنان سعودی در مقابل شماری از مراکز انتخاباتی در منطقه شرقی عربستان، جده و ریاض تجمع کردند و خواستار به رسمیت شناخته شدن حق رای خود شدند. بویژه با رشد دسترسی به اینترنت، اکنون زنان عربستان دنیایی متفاوت از جامعه بسته و سنتی خود مشاهده می کنند. امری که باعث گردیده تا مسئله حق رأی و اعطای حق رانندگی به یکی از چالش‌های اساسی مسئله حقوق زنان در عربستان تبدیل شود.
 

مسئله برابری حقوق زن و مرد در کشور عربستان یکی از مسائلی است که در سال های اخیر توجه رسانه‌های بین المللی را به خود جلب کرده و باعث شده تا گزارش های زیادی از وضعیت زنان این کشور منتشر شود. بخصوص که عربستان از جمله کشورهایی است که به سختى تن به اصلاحات داده است و این مسئله بخصوص در امور مربوط به زنان بیشتر به چشم مى خورد. از اینرو این اقدام تحولی است برای زنان این کشور که سال ها در پی چنین حقی بودند و با فرمان پادشاه، این رویا به حقیقت پیوست. 
 

در این کشور به لحاظ حاکمیت‏ فرهنگ و سنن خاص، جهان‏بینی ویژه ‏ای نسبت به زن وجود دارد، امری که ناشی از عوامل متعدد و گوناگونی از جمله فرهنگ سیاسی سنتی و قبیله  ای، نظام باورها و اعتقادات و همچنین نظام سیاسی این کشور می باشد.
 

 نداشتن فرصت برابر برای ایفای نقش در عرصه های اجتماعی، اقتصادی و بخصوص مشارکت سیاسی، باعث گردیده تا زنان نتوانند نقش خود را همپای مردان در این جامعه ایفا کنند، و همواره به عنوان جنس دوم به کارکردهای سنتی و از قبل تعریف شده  خود در جامعه بپردازند. 
 

در یک تحلیل واقع بینانه از جامعه  عربستان و نظام سیاسی این کشور می توان چنین ادعا کرد که به دلیل ریشه داربودن سنتهای قبیلگی و خاندانی پادشاهی و همچنین ذهنیت مردانه  این کشور که دربستر زمان نهادینه شده است، همچنان این فرصت را از زنان این کشور دریغ خواهد کرد و تا حدودی بسان گذشته زنان در کارکردهایی تعریف شده، البته با اندکی تغییرات، نقش خود را ایفا خواهند کرد. فرصتهای دریغ شده امری است که حتی در مورد بخش اعظمی از فعالان و مشارکت کنندگان مرد نیز بر قوت خود باقی است. اما در یک سناریو خوشبینانه می  توان چنین استدلال نمود که به دلیل تغییراتی که در ذات سیستمهای سیاسی نهفته است و همچنین موج فزاینده و اثر گذار انقلاب ارتباطات، ظهور شبکه  های ارتباطات اجتماعی، نفوذ جنبش های اثر گذار و چالش هایی که بهار عربی برای عربستان در پی دارد، می  توان خوشبین بود که با کسب حق رأی و شرکت در انتخابات، ورود زنان به عرصه های اقتصادی، اجتماعی و به تبع آن مشارکت سیاسی هموار شود. مهم نیست که این حق اعطائی به زنان در عربستان صرفاً ماهیت تبلیغی و رسانه  ای داشته باشد یا حکومت بر اساس موج پدیدار شده مجبور به اقداماتی اصلاحی شده باشد، چرا که دولتمردان سعودی به خوبی آگاه هستند که در وضعیت کنونی، نیاز به مشروعیت، بیش از هر زمانی آنان را ناگزیر از دوراندیشی و اتخاذ راه حل ها و تدابیر برای برون رفت از وضعیت موجود خواهد کرد.