نگاه امنیتی مصر نسبت به ایران باید تغییر یابد

کشور مصر، کشور مهمی در جهان عرب است و در خاورمیانه نیز همواره، کشور پرنفوذی بوده است. اما دیگر سو، ایران نیز یکی از وزنه های مهم در  منطقه به شمار می رود؛ پس از این منظر روابط گسترده میان دو کشور ضروری است. اما سالیان سال است که ایران و مصر رابطه خاصی با هم ندارند و این عدم ارتباط هم ریشه در تاریخ دارد و به 40، 50 سال پیش بازمی گردد. اما اکنون با تلاش های برخی مقامات یخ میان دو کشور اندکی آب شده است و نخستین نشانه آن نیز انعقاد قرارداد خط پرواز مشترک میان ایران و مصر پس از 30 سال است. اسدالله اطهری کارشناس مسائل بین الملل در مصاحبه با مجله مثلث می گوید: ایران و مصر با توجه به پیشنیه تاریخی ای که دارند نباید، روابط شان قطع شود و از سر گرفتن این روابط ضروری است. به عقیده اطهری، مهم ترین مانع برقراری رابطه در این سال ها نگاه امنیتی- اطلاعاتی برخی مقامات دو کشور به یکدیگر بوده است. البته شایان ذکر است که بیشتر نگاه مصر نسبت به ایران حالت امنیتی دارد و آن هم به خاطر روابط خاص این کشور با رژیم صهیونیستی است.

با توجه به اینکه ایران و مصر، دو کشور مسلمان هستند چرا مدت مدیدی  است که شاهد قطع روابط میان دو کشور هستیم؟ نقش میان دو کشور ناشی از چیست؟

در این رابطه باید به زمینه قطع روابط بازگردیم. همانطور که می دانید علت قطع رابطه میان دو کشور فرمان امام خمینی خطاب به وزارت خارجه ایران در رابطه با پیمان صلح کمپ دیوید بود که به موجب آن مصر از حالت مقاومت خارج شد و با اسراییل قرارداد صلح امضا کرد. در واقع علت اصلی قطع روابط همین موضوع است. از سوی دیگر کمک های مصر به عراق در حین جنگ میان ایران و عراق از دیگر علت هاست. مصر با فرستادن عده ای مزدور همچنین تسلیحات به عراق باعث تنش در روابط دو کشور شد. بعد هم ترور انور سادات توسط خالد اسلامبولی و نامگذاری یکی از خیابان های تهران به نام وی باعث پیچیده تر شدن اوضاع شد. از سوی دیگر عوامل بین المللی مثل آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز در این راستا تاثیرات منفی خودشان را همواره بر روابط دو کشور گذاشته اند.

آیا گام هایی که میان دو کشور برداشته شده است مثل رفت و آمد برخی مقامات، ایجاد خط پرواز مستقیم و... منجر به بهبودروابط ایران و مصر خواهد شد؟

یکی از گام هایی که در این رابطه برداشته  شد، تاسیس دفتر حافظ منافع در ایران و مصر بود تا بدین وسیله در کشورهای در یکدیگر حضور داشته باشند و نکته دیگر گفت و گوهای آقای خاتمی، رئیس جمهور سابق ایران با حسنی مبارک بود. همچنین سفر آقای لاریجانی و برخی دیگر از مقامات ایران به مصر را نیز می توان در زمره اقداماتی برشمرد که باعث بهبود نسبی روابط میان دو کشور شده اند. اما بعضا نیز ناسازگاری هایی صورت می پذیرد، همچنانکه حسنی مبارک در جلسه کنفرانس اسلامی که توسط آقای خاتمی صورت پذیرفته بود، حضور نیافت. این بازگشایی خط پروازها هم در واقع یک گام است و حالت گشایش ازپایین به بالا را دارد و از حمل و نقل شروع شده تا به مسائل دیگر برسد. در کل مهمترین موانعی که تا کنون در روند شکل گیری روابط ایران و مصر تأثیر داشته اند عبارتند از : قرارداد کمپ دیوید ، فشارهای اسرائیل و نگاه مقامات امنیتی- اطلاعاتی و دستگاه مخابراتی، اطلاعاتی و امنیتی مصر نسبت به ایران. این در حالی است که هم مصر و هم ایران تمدن کهن و دیرینه ای دارند و دو کشور کلیدی در سطح منطقه هستند و اگر با هم متحد شوند می توانند تبدیل به قدرت هایی بزرگ در منطقه شوند. به عقیده من، قطع روابط دو کشور طی این 5،4 دهه طبیعی نبوده است. ایران دروازه مصر است به سوی آسیای مرکزی و قفقاز و مصر می تواند دروازه ورود ایران به جهان عرب باشد. در حقیقت ایران و مصر کشورهایی هستند که قدمت تاریخی دارند و باید با هم ارتباطات ویژه ای داشته باشند. در زمان دولت موقت و لیبرالی بازرگان روابط قطع شد و این قطع رابطه تداوم یافت تا اینکه حرکات اخیر از سوی مقامات ایرانی باعث بهبود نسبی روابط میان دو کشور شد. مداخلات مصر در رابطه با الجزایر، در رابطه با فرمول 2+6 در خلیج فارس و در مسائل فرعی مثل نام خیابان ها، موانعی هستند که رفع می شوند. مهم نگاه امنیتی دو کشور به یکدیگر است که باید بهبود پیدا کند. از سوی دیگر مصر دیدگاه خوبی نسبت به خاندان اهل بیت دارد و این خودش می تواند به بهبود روابط میان دو کشور کمک کند.

در مجموع به نظر شما چه موانعی در این میان وجود دارد که این همه سال باعث قطع روابط دو کشور شده است؟ نقش ایران را در این میان چطور ارزیابی می کنید؟

همانطور که مطلع هستید وقتی رئیس جمهور در کنفرانس کشورهای خلیج فارس شرکت کرد، آنجا عنوان کرد که اگر همین الان مصر اعلام کند ما آماده ایم روابط را ازسر بگیریم. منظور این است که ایران برای بازشدن روابط هیچ مانعی نمی بیند باید ببینیم که از نگاه مصر چطور است. متأسفانه در مصر یکسری عوامل فرعی و حاشیه ای دست به دست هم داده اند که این روابط برقرار نشود. ولی فرمولی که انتخاب شد این است که اول نهادهای مدنی به هم متصل شوند بعد دولت ها. در واقع گام هایی هم که برداشته شده در همین راستاست مثل توسعه حمل و نقل، رفت و آمدها و بازگشایی دفتر حافظ منافع دو کشور در خاک یگدیگر، به نظر من مانع اصلی، نگاه های اطلاعاتی و امنیتی نسبت به یکدیگر است به ویژه از سوی مصر نسبت به ایران و با توجه به رابطه ای که مصر با اسرائیل و آمریکا دارد. مخصوصاً رابطه مصر با رژیم صهیونیستی یکی از موانعی است که طی این سال ها همواره اثرات منفی را بر روابط دو کشور بر جای گذاشته است.

به نظر شما روابط سیاسی ایران و مصر چه تأثیری بر روند صلح خاورمیانه خواهد گذاشت؟

اصلاً بدون حضور ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای امکان صلح وجود دارد؟ ایران، گروه های مقاومت و کشورهای منطقه ای باید در این مذاکرات حضور داشته باشند. صلح و ثبات در خاورمیانه منهای حضور کشورهای قدرتمندی مثل ایران و مصر امکان پذیر نیست و متأسفانه در مسائل منطقه ای، ایران و گروه های مقاومت نادیده گرفته می شوند. اگر ایران و مصر با هم متحد شوند و رویکرد مشترکی داشته باشند، می توانند ثبات بیشتری را در منطقه خاورمیانه ایجاد کنند. علت اصلی این بی ثباتی ها نیز نادیده گرفته شدن برخی کشورهای قدرتمند منطقه از سوی ایالات متحده و کشورهای گروه چهارجانبه است. ایران و مصر با متحد شدن و ایجاد یک قدرت منطقه ای بزرگ باید این نگاه را از بین ببرند.