تلاش ایران برای احیای بیانیه تهران در دور جدید گفتگوهای هسته ای / رحمن قهرمانپور

رحمن قهرمان‌پور كارشناس ارشد مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرگزاري ايسنا، با اشاره به پيشنهاد جديد 1+5 در رابطه با آن چه "انتقال بخشي از سوخت ايران به خارج از كشور" از سوي برخي كشورهاي 1+5 در آستانه مذاكرات با ايران مطرح شده است. با بيان اينكه سياست ايران مبني بر تاكيد بر بيانيه تهران و سرنوشت آن منطقي است افزود: متاسفانه كشورهاي 1+5 هنگام توافق بيانيه تهران درباره مبادله سوخت براي رآكتور تهران عمل متقابل انجام نداد و نه تنها از آن استقبال نكردند، بلكه با تصويب فوري قطعنامه 1929 در شوراي امنيت بر خلاف ادعاهاي ظاهريشان نشان دادند تمايلي به حل موضوع هسته ای ايران از طريق ديپلماتيك ندارد. 
 

وي اظهار كرد: در آن زمان حتي فدراسيون دانشمندان آمريكايي (FAS) از پيشنهاد انتقال سوخت ايران و تبادل آن با سوخت 20 درصد استقبال كرد و به نظر مي‌آمد بيانيه تهران در ارديبهشت 89 قابليت اعتمادسازي‌اش نسبت به الان بيش‌تر باشد و گامي مهم از طرف ايران محسوب مي‌شد، اما 1+5 به دلايل نامشخص از پذيرش و استقبال از آن امتناع كردند. 
 

قهرمان‌پور درباره پيشنهاد جديدي كه در مورد تبادل سوخت از سوي برخي كشورهاي عضو 1+5 مطرح شده است، با بيان اين‌كه اين پيشنهاد بيش‌تر در رسانه‌ها مطرح شده است، اظهار كرد: اگر اين پيشنهاد جدي است بايد به طور رسمي به ايران اعلام شود تا مورد بررسي قرار گيرد. در عين حال معتقدم اين بحث نوعي بازي رواني براي ارزيابي واكنش ايران است و آن‌ها (1+5) مي‌خواهند توپ را در زمين ايران بيندازند تا ببينند تهران چه واكنشي نشان مي‌دهد. 
 

اين كارشناس مسايل هسته ای در پاسخ به اين پرسش كه برفرض اين پيشنهاد به طور جدي وجود داشته باشد آن‌وقت ايران چه موضعي بايد بگيرد؟ با اشاره به آخرين موضع‌گيري وزير امور خارجه كشورمان مبني بر اين‌كه "مبناي كار در بحث مبادله سوخت ‌بيانيه تهران است" تاكيد كرد: به لحاظ سياسي واكنش خوبي صورت گرفته است كه نشان‌دهنده جدي بودن ايران بر روي بيانيه تهران است.

او با بيان اين اعتقاد كه اكنون ابتكار عمل در بحث مذاكرات با 1+5 و تبادل سوخت در دست ايران است، تصريح كرد: در چنين شرايطي اگر لازم باشد ايران براي اثبات حسن نيت خود ممكن است همكاري بيش‌تري داشته باشد، اما آن‌چه مانع تصميم‌گيري ايران است، عملكرد و رفتار عيني 1+5 بعد از بيانيه تهران است. انتظار مي‌رفت 1+5 واكنش مثبتي به اين تصميم ايران نشان دهد، اما اين طور نشد و حتي فشارهايي به تركيه و برزيل به دليل همراهي با ايران وارد كردند و از سوي ديگر قطعنامه 1929 را عليه تهران تصويب كردند و اين بر برداشت ايران نسبت به اهداف 1+5 تاثير منفي داشت. 
 

اين كارشناس مسائل استراتژيك در پاسخ به اين پرسش كه فكر مي‌كنيد پس از گذشت چند ماه از بيانيه تهران چرا 1+5 از اين بيانيه استقبال نكرد؟ اظهار كرد: بيانيه تهران تا حدودي ابزارهاي تبليغاتي 1+5 را از دستش گرفت و به همین دليل آن‌ها فرار به جلو را انتخاب کردند. ادعاي 1+5 اين است كه ايران اورانيوم را به منظور ساخت سلاح توليد مي‌كند از اين رو وقتي ديدند كه ايران پذيرفته است در سازوكاري دو سوم اورانيوم با غناي3.5 درصد را به خارج از كشورش (تركيه) ‌منتقل كند، سياست‌هايشان با مشكل مواجه شد. اين در حالي بود كه انتظار مي‌رفت آن‌ها به اين اقدام اعتمادساز ايران پاسخي متقابل دهند. 
 

قهرمان‌پور خاطرنشان كرد: آن‌ها(1+5) احساس كردند اگر بيانيه تهران را بپذيرند در مقابل عمل انجام شده تهران قرار مي‌گيرند و يك نوع افت پرستيژ در ديپلماسي و سطح بين‌المللي برايشان به وجود مي‌آيد، از اين رو راحت از كنار بيانيه تهران گذشتند. آن‌ها در مقابل بيانيه تهران احساس انفعال كردند، چرا كه مي‌توانست مانع حركت‌هاي بعدي آن‌ها شود. 
 

اين كارشناس مسايل هسته ای با اشاره به اصرار ايران بر مذاكرات با گروه وين به طور جداگانه گفت: برداشت من اين است كه ايران مي‌خواهد مسير بحث را به نقطه شروع يعني بيانيه تهران بازگرداند. در عين حال تصور نمي‌كنم ايران از ورود به بحث مبادله سوخت در چارچوب مذاكرات سياسي با 1+5 امتناع داشته باشد. به هر حال مباحث هسته ای به واسطه گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و قطعنامه‌هاي شوراي امنيت مطرح است، اما بي‌اعتمادي ايران به 1+5 براي طرح موضوع مبادله سوخت در مذاكرات با 1+5 ناشي از رفتار آنها پس از توافق بر سر بيانيه تهران است. 
 

قهرمان‌پور تاكيد كرد: البته مذاكرات با گروه وين بي‌ارتباط با مذاكرات با 1+5 نيست. از آن جايي كه مباحث مطرح با 1+5 خيلي سياسي شده است، شايد طرح موضوع فني مبادله سوخت بتواند از بار سياسي مذاكرات با 1+5 بكاهد. 
 

وي ادامه داد: اگر روندي كه مي‌توانست به واسطه اجراي بيانيه تهران شكل گيرد، احياء شود، برد با ايران خواهد بود. 
 

قهرمان‌پور ابراز عقيده كرد: ايران نمي خواهد در زمين 1+5 بازي كند، چون ممكن است هر بار، پيشنهاد و درخواستي جديدی اعلام ‌كنند وی تاكيد كرد: چنان‌چه ابتكار عمل در اين بحث در دست ايران باشد، در آن صورت نشان دادن انعطاف قابل قبول‌تر است. 
 

قهرمان‌پور ورود ايران به مذاكرات 1+5 را مثبت خواند و گفت: ايران با ورود به مذاكرات اثبات مي‌كند كه هدفش از پيگيري برنامه هسته ای صلح‌آميز است.
 

او خاطرنشان كرد: چه بسا 1+5 نگران آن است كه خروج از وضع كنوني با ابتكار ايران باشد، همان‌طور كه به نظر مي‌آيد 1+5 به همين خاطر بيانيه تهران را نپذيرفت.