تقویت نقش منطقه ای و حل المسائلی ایران در نیویورک
حضور آقای احمدی نژاد در نیویورک فرصتی دیگر برای طرح دیدگاه های ایران در یک صحنه بین المللی بود. هرچند ایشان همانند گذشته جنبه های مهمی از مسایل عمومی جهانی را در این سفر مطرح کردند اما دیدگاه ایشان این بار متمرکز تر و با تاکید بیشتری بر نقش ایران در حل مسایل منطقه ای بود. چنین سیاستی باید تقویت شود. مشکلات ملی و منطقه ای بخشی از مدیریت مسایل جهانی هستند و انتظار جامعه بین المللی از ملت ها نیز ایفای نقش ملی در مسایل جهانی است. نگاه حل المسایلی ایران به موضوعات منطقه ای، تاثیرات بیشتری در تقویت جایگاه جهانی ایران خواهد داشت.
مهمترین موضوعات منطقه ای با تاثیرگذاری جهانی که ایران می تواند در آن نقش فوری، کارساز و حل المسایلی داشته باشد عبارتند از: نخست، کمک به حل بحران های منطقه ای در عراق، افغانستان و صلح در خاور میانه. دوم، مبارزه با تروریسم منطقه ای و جهانی. سوم، خلع سلاح عمومی منطقه ای. این موضوعات سرتیتر های اصلی صلح و امنیت بین المللی در سپتامبر 2010 هستند. ویژگی ژئوپلتیک و ایدولوژیک ایران به گونه ای است که این کشور را مهمترین بازیگر منطقه ای برای حل و فصل مسایل فوق می کند.
ایران باید از این موقعیت استثنایی استفاده کند. ایران می تواند به جامعه جهانی در حل بحران عراق و افغانستان و مبارزه با تروریسم منطقه ای و جهانی کمک کند. نقش کارساز ایران در روند صلح فلسطین - اسراییل برای جامعه جهانی حیاتی است. نهایتا حرکت و فعالیت ایران در چهارچوب منع تسلیحات کشتار جمعی و اتمی نقش مهمی در ایجاد یک جنبش خلع سلاح منطقه ای و جهانی خواهد داشت. سیاست اخیر حتی مورد توجه و حمایت سایر بازیگران مهم منطقه ای از جمله ترکیه، مصر و عربستان سعودی قرار گرفته است.
سفر آقای احمدی نژاد معمولا با دو هدف صورت گرفته است. یکی ارتباط مستقیم با جامعه آمریکایی و تلاش در جهت نزدیکی دیدگاه های ایران و امریکا در حل مسایل منطقه ای و دوم طرح دیدگاه های ایران در مجمع عمومی سازمان ملل. هر دو جنبه دارای اهمیت زیادی است. رسانه های امریکایی بخش مهمی از تبلیغات عمومی جهانی و به تبع شکل گیری سیاست های له یا علیه ایران هستند. مجمع عمومی نیز بخش مهمی از ایجاد ارتباطات سیاسی در سطح عالی سران دولت ها و طرح مسایل روشنفکری و انتقادی در سطح جهانی است.
در سفر اخیر آقای احمدی نژاد به نقش حل المسائلی ایران با تاکید بیشتری توجه شده است. پیشنهاد برگزاری کنفرانس شناخت و راه های مبارزه با تروریسم در تهران، طرح مسایل و مشکلات افغانستان و عراق و صلح خاورمیانه با نگاه انتقادی و نهایتا پیشنهاد نامگذاری سال 2011 به عنوان سال خلع سلاح عمومی ( هرچند با مخالفت قدرت های بزرگ روبرو می شود) و با شعار "انرژی هسته ای برای همه، تسلیحات هسته ای برای هیچکس" و تاکید بر تم استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، همگی به نوعی نشانه سیاست های عملی ایران برای حل مسایل منطقه ای با ابعاد جهانی هستند. طرح این مسایل هر چند به صورت انتقادی دارای منطق صحیح و مشروعیت در نزد دولت های ملل متحد و افکار عمومی جهانی است به تبع به سیاست های ایران جنبه حل المسایلی و نه صرفا شعار و انتقاد می دهد.
هرچند اوباما در اظهاراتی مثبت در مجمع عمومی آمادگی آمریکا برای مذاکره با ایران را اعلام کرد اما فضای سیاسی واشنگتن تحت تاثیر استراتژی فعلی آمریکا یعنی تحریم های سخت برای باز کردن راه های مذاکره با ایران و به امید نتیجه بخش بودن این استراتژی غلط، این بار نیز مانع از برقراری مستقیم آقای احمدی نژاد و اوباما شد. اظهارات هدفمند هیلاری کلینتون مبنی بر تقویت نقش نظامیان در ایران درست قبل از سفر آقای احمدی نژاد نیز به نوعی با این هدف صورت گرفت.
اما حضور آقای احمدی نژاد یک قدم دیگر در نزدیکی دیدگاه های متضاد ایران و آمریکا است که نتیجه آن شاید در مذاکرات آینده هسته ای مشخص شود. جمهوری اسلامی ایران باید تاکید بیشتری بر سیاست حضور فعال در فضاهای استراتژیک منطقه ای داشته باشد که ایران در آن دارای نقش کار ساز است. به جای تاکید بیش از اندازه به حل مسایل عمومی جهانی، ایران باید به حل مسایل منطقه ای با ابعاد و نتایج جهانی متمرکز شود.
نویسنده
کیهان برزگر
کیهان برزگر رئیس سابق پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه است. وی دانشیار روابط بینالملل در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی میباشد. حوزه مطالعاتی دکتر برزگر مطالعات سیاست خارجی، مسائل خاورمیانه و خلیج فارس، روابط ایران و آمریکا، و مسائل هستهای ایران است.