ارزیابی آخرین گزارش پادمانی آمانو درباره فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی ایران / رحمن قهرمانپور
رحمن قهرمانپور در گفت‌وگو با خبرنگار انرژي هسته‌يي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با اشاره به گزارش اخير مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره‌ي ايران، و هم‌چنين پيشينه‌ي تعيين يوكيا آمانو به عنوان جانشين البرادعي، خاطرنشان كرد: پيش‌بيني‌ها این بود كه او بيش‌تر از البرادعي متمايل به غرب خواهد بود؛ چرا كه در انتخاب آمانو، آمريكا و اروپايي‌ها نقش به‌سزايي داشتند و او در دور اول انتخاب نشد. بحث‌هايي بود كه آمانو قول داده است در پرونده ايران برخورد سخت تری داشته باشد و اين را در گزارش‌هايش مي‌بينيم.
قهرمانپور ادامه داد: البته آمانو اين سخت‌گيري‌ها در تدوین گزارش‌های پادمانی درباره‌ي ايران را ذيل توجه بیشتر به مسائل فني توجيه مي‌كند. مثلاً در بحث مطالعات ادعایی یا فصل ابعاد نظامی احتمالی، آمانو قاطع‌تر از البرادعي مدعي است كه اسناد و اطلاعاتي كه در اختيار آژانس قرار گرفته شده (مطالعات ادعايي) درست است، اما گزارش‌هاي البرادعي منطقي‌تر و با ادله‌ي منصفانه‌تري به اين موضوع نگاه مي‌كرد.
اين كارشناس مسائل بين‌الملل با بيان اين‌كه معتقدم تفاوت بنیادینی میان گزارش‌هاي البرادعي و آمانو ديده نمي‌شود، گفت: به‌غير از درخواست‌هاي آژانس از ايران براي اجازه دادن به بازرسي‌هاي بيش‌تر و اجراي كد اصلاح 1/3 تفاوت زیادی میان گزارش ها نيست. آمانو معتقد است تفسير آژانس درباره‌ي اجراي توافق جامع پادمانی، موسع‌تر و درست‌تر است و ايران نبايد به خاطر درز اطلاعات به مطبوعات، از ورود بازرسان خودداري كند يا به خاطر تفسيرش از كد اصلاحي 1/3 اطلاعات مربوط به تاسيسات يا طرح‌هاي هسته‌يي را در موعد تعيين شده ارايه نكند. در گزارش آمانو با قاطعيت بيش‌تري از درستي تصميم آژانس صحبت مي‌شود اما در گزارش‌هاي البرادعي، مديركل قائل به اختلاف نظر ميان ايران و آژانس بود و اين اختلاف نظر را رد نمي‌كرد.
قهرمانپور در پاسخ به اين‌كه تفاسير جديد آژانس از چگونگي بازرسي و يا مكان‌هاي بازرسي، رويكردي سياسي دارد يا حقوقي است؟ گفت: اگر گزارش های پادمانی ايران و سوريه را يك طرف و گزارش های پادمانی مصر و كره جنوبي را در طرف ديگر قرار دهيم متوجه می شویم تفسير آژانس بر اساس توافق پادمان جامع، در هر يك از اين پرونده‌ها متفاوت است. مثلاً در پرونده ایران و سوریه آژانس می گوید براساس توافق پادمانی می تواند به مكان‌هاي مشكوك نظارت داشته باشد؛ در حالي كه چنين درخواستي بر اساس پروتكل الحاقي جایز است. در مورد سوریه گزارش نکردن برخی خریدها تخلف محسوب می شود اما در گزارش مصر، در سال 2005 برخي گزارش نكردن‌ها امري عادی خطاب می شود. بنابراين مي‌بينيم خط سير مشخصي در اجراي پادمان جامع از سوي آژانس وجود ندارد و البته آژانس هم تاکید کرده پرونده کشورها متفاوت از یکدیگراست و این نشان دهنده نقش سیاست است.
اين كارشناس مسائل بين‌الملل با بيان اين‌كه گزارش آمانو از نظر جمله‌نويسي تندتر است، اما آن‌چه كه آمانو مي‌گويد چيزي نيست كه البرادعي نگفته باشد، تصريح كرد، نوع جمله‌بندي البرادعي اجازه‌ي تفسير بيش‌تر را مي‌داد، اما به نظر مي‌رسد آمانو امکان تفسيرها را محدود مي‌كند. در گزارش ايران و سوريه اين مساله را به درستي مشاهده مي‌كنيم كه آژانس همواره خود را در موضع برتر در تفسیر توافق پادمانی مي‌بيند.
قهرمانپور درباره‌ي درخواست آژانس براي بازديد از انبار آب سنگين توليد شده‌ي ايران در UCF اصفهان گفت: براساس توافق جامع پادمانی آژانس حق بازرسي از كارخانه‌ي توليد آب سنگين را ندارد؛ چرا كه بازرسي‌هاي آژانس منحصرا مربوط به بخش‌هاي استراتژيك چرخه‌ي سوخت هسته‌يي است و توليد آب سنگين جزو چرخه‌ي سوخت محسوب نمي‌شود، اما آژانس تفسير موسع دارد و معتقد است اين مساله هم جزو وظايف بازرسي مي‌شود كه البته امري جديد و كاملا نو است و تاكنون چنين درخواستي در طي سال‌هاي گذشته كه ايران اقدام به توليد آب سنگين و ذخيره‌ي آن كرده است ديده نشده است.
وي در پاسخ به اين سوال كه چرا آژانس چنين رويكردي را اتخاذ كرده است؟ اظهار كرد: از نظر حقوقي آژانس نمي‌تواند چنين درخواست‌هايي را جلو ببرد، اما شايد به دليل حساسيت موضوع ايران و فشارهاي بين‌المللي، آژانس به اين سمت كشيده شده است. بايد سوال كرد و آژانس پاسخ دهد كه بر اساس چه ادله‌اي چنين تفسير و درخواستي را دارد.