بررسی تاریخی مناقشه ایران و آمریکا

روز چهارشنبه 23 بهمن ماه 1392، کارگاه زبان انگلیسی پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه پنجمین جلسه از مجموعه جلسات خود را برگزار کرد. این جلسه با موضوع "بررسی تاریخی مناقشه ایران و آمریکا" با سخنرانی خانم سمیه مروتی پژوهشگر مهمان پژوهشکده به زبان انگلیسی و با حضور دکتر قدیر نصری پژوهشگر ارشد پژوهشکده و اعضای کارگاه برگزار شد. مدیریت جلسه نیز بر عهده دکتر سجاد عابدی پژوهشگر مهمان و دبیر کارگاه بود.

در ابتدای جلسه، خانم مروتی در بررسی تاریخی مناقشه ایران و آمریکا مطرح کرد: موضوع رابطه ایران و آمریکا در پسِ مناقشه هسته ای ایران این روزها در صدر توجه بین المللی قرار گرفته است. ارائه تحلیل از شرایط موجود بدون توجه به علت و چرائی اختلافات موجود میان دو کشور امری عبث خواهد بود. بر این مبنا، بررسی عوامل و مؤلفه هایی که در گذشته سبب ایجاد این "خصومت پایدار" میان دو دولت شده است، ضروری به نظر می رسد.

این پژوهشگر مهمان در ادامه خاطر نشان کرد، حضور آمریکا در صحنه سیاسی ایران به دوران امیر کبیر و توافق تجاری میان دو کشور باز می گردد. بعدها حضور مورگان شوستر آمریکائی به دعوت شاه وقت ایران برای انجام امور خزانه داری مرحله ای جدید از ورود این بازیگر فرامنطقه ای به صحنه سیاسی ایران بود. حضور آمریکا در کنار نیروهای متفق در جنگ دوم جهانی نیز باعث منفی شدن چهره آمریکا در میان ایرانیان نشد، اما کودتای 28 مرداد و نقش این کشور در سرنگونی دولت قانونی مصدق آغازگر کینه تاریخی ایرانیان نسبت به آمریکا شد.

این دانشجوی دکتری افزود جنگ ایران و عراق، و حمایت آمریکا از عراق، سرنگونی هواپیمای مسافربری 655 ایران ایر، تحریم های اقتصادی آمریکا علیه ایران، از دلایل ایران برای نگاه منفی به رابطه با آمریکاست. در مقابل نقطه آغاز خصومت آمریکا نسبت به ایران به حادثه گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران باز می گردد. حادثه یازدهم سپتامبر و قرارگرفتن ایران در میان کشورهائی که آمریکا از آنان با عنوان "محور شرارت" یاد می کرد، نیز بار دیگر دشمنی موجود را یادآور شد. این در حالی بود که در جریان حضور نیروهای آمریکائی در افغانستان، دو کشور بر سر منافع خود در این کشور تا اندازه ای به فهم مشترک دست یافته بودند.

در پایان خانم مروتی مطرح کرد حقیقت این است که، این دو بازیگر در منطقه ای معین یعنی خاورمیانه، منافع و چالش های مشترکی دارند. از این رو بسیاری از تحلیل گران بر این باورند دلایل برای کاهش خصومت میان دو کشور کم نخواهد بود. عراق، افغانستان، سوریه، گروه های تروریستی، انرژی و امنیت منطقه از موضوعاتی هستند که دو کشور می توانند مواضع مشترکی را در قبال آن پیدا کنند و بر سر آن به مذاکره بپردازند.
 
گزارش: دکتر سجاد عابدی پژوهشگر مهمان و دبیر کارگاه زبان انگلیسی پژوهشکده.