روسیه و تحولات سوریه

روز یک شنبه 26 خرداد ماه 1392 گروه مطالعات  خاورمیانه و قدرت های بزرگ پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه نشستی با موضوع  "روسیه و تحولات سوریه " برگزار کرد. در این نشست که با حضور اعضای گروه و  پژوهشگران مهمان و مدیریت دکتر حسین دهشیار تشکیل شد، حاضرین در خصوص موضوع نشست به تبادل نظر پرداختند، که در ذیل اشاره ای مختصر به آن می شود.

اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد، از قدرت مانور زیادی در منطقه خاورمیانه برخوردار بود و بر همین اساس، طبق توانمندی  های خود در پی کسب حداکثر منافع به صورت کنش  مند رفتار می  نمود. خاورمیانه با فروپاشی شوروی مستعد بی  ثباتی گردید و روسیه نیز با قدرت مانور کمتر، تاکنون به صورت منفعلانه به سیاست  های قدرت های بزرگ در منطقه واکنش نشان داده است. از این رو در چنین بستری، تأمین حداقل منافع این کشور پیگیری شده است. 

در جریان تحولات اخیر سوریه، روسیه و شخص پوتین، با هدف احیای پرستیژ این کشور و جلوگیری از تکرار حوادث لیبی برای سوریه، وارد بحران سوریه شدند و اقدام به نوعی واکنش در قبال حضور و نفوذ غرب و متحدانش در سوریه، با هدف محدود نمودن این حضور و نفوذ نمودند. این موضوع در کنار طرح تحویل موشک اس 300، به لحاظ فضای روانی برای بشار اسد مفید واقع شد. از این رو می  توان گفت ورود روسیه به بحران سوریه، معادله حذف بشار اسد از قدرت را حداقل تا مدت نامعلومی به تأخیر انداخته است. 

باید در نظر داشت که هدف آمریکا در جریان بحران سوریه، خدشه وارد نمودن به نقش و جایگاه مهم سوریه در عرصه بازیگری و معادلات منطقه  ای بوده است و حذف یا عدم حذف بشار اسد در مقایسه با این هدف، از الویت چندانی برخوردار نبوده است. به هر حال، بحران سوریه با عواقبی نظیر تضعیف احتمالی حزب الله با تأثیر از معادلات سوریه، قدرت  یابی گروه های غربگرای فلسطینی در مذاکرات صلح با اسرائیل و ترفیع جایگاه عربستان در منطقه، خوشایند آمریکایی ها است. 

شاید در ابتدا، گمان این رود که گسترش موج افراطی  گری و وقوع عملیات  های تروریستی در سوریه به ضرر منافع امریکا و غرب قابل تعبیر می  باشد اما با نگاهی دقیق  تر به موضوع، درمی  یابیم که رشد سلفی  گری در خاورمیانه موجب تضعیف خود منطقه و در نتیجه، گسترش حضور و نفوذ غربی ها به این بهانه در خاورمیانه می  گردد. به دیگر سخن، با عنایت به اینکه هدف نهایی غرب در خاورمیانه، تغییر نظام ارزشی این منطقه اعلام شده است؛ از این رو با گسترش و تعمیق تفکرات رادیکال و واپس  گرا و وقوع جنایات تروریستی، شاهد نوعی خودزنی در منطقه خواهیم بود که بدون شک، اولین و مهم  ترین قربانی یک چنین فضایی، خود منطقه و ساکنان آن خواهند بود و نه کشورهای غربی. شرایطی که نتیجه  ای جز تضعیف بیش از پیش کشورهای منطقه و سوء استفاده غربی ها از این وضعیت در راستای تأمین منافع و ارزش هایشان نخواهد داشت.