تحلیل انتخابات پارلمانی سال 2013 پاکستان

چهاردهمین انتخابات پارلمانی پاکستان 11 می 2013 برگزار می شود. حزب "مسلم لیگ" شاخه نواز برنده احتمالی انتخابات پارلمانی پاکستان خواهد بود. اما با توجه به عدم دستیابی احتمالی این حزب به اکثریت کرسی های پارلمان، حکومت ائتلافی تشکیل خواهد شد، که با توجه به بروز اختلافات قابل پیش بینی، موفقیت چندانی برای این دولت ائتلافی قابل تصور نخواهد بود. 

پاکستان از زمان استقلال در سال 1947 تاکنون شاهد برگزاری سیزده انتخابات پارلمانی بوده است و 11 مي 2013، روز مهم دیگری در تاريخ سياسي پاكستان محسوب مي شود. اهميت انتخابات پارلمانی به اين دليل است كه بر اساس قانون اساسی پاکستان، "نخست وزیر" این کشور توسط پارلمان مرکزی و "رئیس جمهور" نیز توسط پارلمان مرکزی و پارلمان ایالتی انتخاب می شوند.

نوع حکومت در پاکستان، جمهوری پارلمانی فدرال است. این کشور دارای یک پارلمان مرکزی به نام مجمع ملی پاکستان و چهار پارلمان ايالتي شامل پنجاب، خيبرپختونخواه، سند و بلوچستان می باشد. قرار است در انتخابات، اعضاي هر دو پارلمان ملي و ايالتي، یعنی 272 نفر برای عضویت در مجمع ملی پاکستان و 297 نفر براي عضويت در پارلمان ايالتي پنجاب، 135 نفر براي ايالت سند، 40 نفر براي پارلمان ايالتي بلوچستان و 124 نفر براي خيبرپختونخواه توسط رأي مستقيم مردم انتخاب شوند. حزبی پیروز انتخابات مجمع ملی پاکستان محسوب می شود که بتواند اکثریت آراء  (51 درصد) يعني 172 کرسی را بدست آورد. اعضاي پارلمان برای يك دوره 5 ساله انتخاب می شوند. حداقل سن کاندیداها نيز 25 سال  می باشد. چهاردهمین انتخابات پارلمانی پاکستان، از این حیث قابل توجه می باشد که اولین دوره اي است که انتقال قدرت از دولتی غیرنظامی به صورت مسالمت آمیز صورت می گیرد. 

بر اساس امار اعلام شده، تعداد 86 میلیون و 194 هزار و 802 نفر از مردم پاکستان، واجد شرایط برای شرکت در انتخابات پارلمانی این کشور می باشند که ایالت پنجاب با 49 میلیون و 259 هزار و 334 نفر بیشترین تعداد رأی دهنده را دارد. در انتخابات گذشته، شاهد دخالت سرویس های امنیتی پاکستان در تعداد آمار آراء بودیم؛ چنانکه با ورود حدود 30 میلیون رأی تقلبی بواسطه این نهادها، نتیجه انتخابات تغییر می یافت. اما با توجه به اینکه انتخابات 11 می 2013 به صورت کامپیوتری انجام می شود از این رو امکان تقلب کاهش یافته است.

مهم ترین احزاب سیاسی حاضر در انتخابات پارلمانی این کشور شامل: حزب مردم پاکستان، حزب مسلم لیگ شاخه نواز شریف و مسلم لیگ شاخه قائد اعظم، حزب عوامی ملی، جنبش انصاف، جنبش متحده قومی هستند. از مهم ترین احزاب مذهبی سنی نیز می توان به جمعیت علماء اسلام (شاخه فضل الرحمن و شاخه سمیع الحق)، جمعیت علماء پاکستان، جماعت اهل حدیث، جماعت اسلامی، گروه اهل سنت و الجماعت (سپاه صحابه سابق)، سنی تحریک و عوامی تحریک اشاره کرد. دو حزب مهم شیعه حاضر در انتخابات نیز شورای علماء شیعه و مجلس وحدت مسلمین می باشند. البته بايد در نظر داشت که این انتخابات نتیجه خاصی برای مجلس وحدت مسلمین و کل شیعیان نخواهد داشت. آن ها می توانند با مشخص کردن تعداد دقیق رأی های خود و معرفی آن به سایر احزاب، به اهمیت و جایگاه آراء خود بیافزایند و حداقل برای انتخابات بعدی سرمایه گذاری نمایند. 

 جنبش "طالبان" پاکستان و "عوامی تحریک" به عنوان مخالفان جدی برگزاری انتخابات پارلمانی هستند. از آنجایی که در طی 5 سال گذشته که حزب مردم قدرت را در دست داشته است، تعداد زیادی از اعضای طالبان توسط دولت پاکستان یا نیروهای امریکا دستگیر یا کشته شده اند. از این رو طالبان در قبال حزب مردم و متحدان آن مانند جنبش متحده قومی نیز شدیدترین مواضع را اتخاذ کرده اند. در چنین شرایطی، فضا برای رقبای اصلی حزب مردم، یعنی مسلم لیگ شاخه نواز و جنبش انصاف فراهم می شود.

در خصوص نقش کشورهای خارجی در انتخابات پارلمانی پاکستان، عربستان سعودى به عنوان مهم ترين كشور خارجي در صحنه انتخابات پاکستان حضور دارد تا هم منافع خود را به طور مستقيم و هم منافع امريكا را به صورت غير مستقيم در اين انتخابات تأمين نمايد. به ویژه آنکه روابط ارتش پاکستان و امریکا مانند گذشته با عنایت به موضوع عدم اختصاص نقش ویژه به پاکستان در مسایل افغانستان، در وضعیت چندان مناسبی به سر نمی برد.

با توجه به این که حزب "مردم" به همراه "مسلم لیگ" شاخه نواز، به عنوان مهم ترین احزاب سیاسی قدرتمند در پاکستان مطرح می باشند و احزاب مذهبی نیز قدرت مسلط و برتری ندارند، می توان 3 رقیب عمده انتخاباتی را حزب مردم به رهبری بلاول بوتو ، حزب مسلم لیگ به رهبری نواز شریف و تحریک انصاف به رهبری عمران خان بازیکن محبوب تیم کریکت پاکستان معرفی نمود. در این میان، حزب مردم و حزب مسلم لیگ تمایلی به افزودن شریک و رقیب جدی سومی به نام تحریک انصاف به گردونه رقابت های انتخاباتی خود ندارند. به دیگر سخن؛ از آنجایی که در 5 سال گذشته، قدرت در دست حزب مردم بوده است و حزب مسلم لیگ به عنوان اپوزسیون؛ حال نوبت حزب مسلم لیگ است که اکثریت را در کرسی های پارلمان بدست آورد و حزب مردم به عنوان اپوزسیون در کنار آن قرار گیرد.

 پس اگر بخواهیم شاهد قدرت یافتن تحریک انصاف، آنچنان که رهبرش عمران خان از آن به عنوان «سونامی» یاد کرده است، باشیم در خوشبینانه ترین نتیجه، این حزب به عنوان اپوزوسیون به پارلمان راه خواهد یافت. اما در مقابل، پیروزی احتمالی نواز شریف نیز به این معنی نیست که وی بتواند اکثریت کرسی های پارلمان را بدست آورد. در این میان، موضوع کیفیت روابط نواز شریف با ارتش  که نهاد مسئول کودتای سال 1999 علیه وی بود، قابل تأمل می باشد. در چنین وضعیتی، زمینه برای تشکیل حکومت ائتلافی مطرح خواهد شد. در صورت تشکیل حکومت ائتلافی و با توجه به بروز اختلافات قابل پیش بینی میان دولت و احزاب حاضر در ائتلاف، دولت تحت فشار قرار خواهد گرفت. با توجه به این شرایط، موفقیت چندانی را برای این دولت ائتلافی نمی توان انتظار داشت بطوری که گزینه امکان برگزاری مجدد انتخابات در آینده نزدیک، دور از ذهن نمی باشد.