تغيير معادلات قدرت در افغانستان

پس از ديدار اعضاي شوراي صلح افغانستان از پاكستان ظاهرا مقامات دو كشور بر اين توافق دست يافته اند كه طالبان و ساير گروه هاي مسلح فعال در افغانستان در صورت قطع رابطه با القاعده بتوانند در فرآيند مذاكرات صلح شركت كنند. 
 

به نظر مي رسد مقامات پاكستاني با تغيير دادن مشي خود تلاش دارند به افغانستان كمك كنند تا به خشونت در آن كشور پايان دهند و اين موضوع از آن جهت از اهميت برخوردار شده است كه ژنرال اشفق گيلاني فرمانده ارتش پاكستان نيز در اين مذاكرات حضور داشته است. 

به دنبال اين گفت وگوها عمر داوودزي سفير افغانستان در پاكستان اعلام كرد كه پاكستان تعهد كرده است تا تمام زندانيان طالبان را از زندان هاي اين كشور آزاد كند و در نخستين اقدام 9 نفر از فرماندهان طالبان كه از افراد معتدل طالبان هستند براساس توافق مقامات پاكستاني و هيات شوراي عالي صلح افغانستان آزاد شدند. افراد آزاد شده از جمله كساني هستند كه پس از فراخوان براي صلح از شروع گفت وگو با دولت افغانستان استقبال كردند.
 

پاكستان به دليل شرايط دشوار ناشي از اختلاف با امريكا، اتحاديه اروپا و بعضي همسايگان تلاش مي كند تا با حيطه مذاكرات دوجانبه با كشورهاي پيرامون قدرت مانور بيشتري را در اجراي سياست هاي خود نسبت به افغانستان پيدا كند و احتمالاموافقت فعلي با شوراي صلح افغانستان يكي از اين اقدامات تلقي مي شود. اين كشور مي كوشد تا روابط خود را با روسيه نيز گسترش دهد و بنابراين براي رسيدن به موفقيت بر اين نكته تكيه مي كند كه با قدرت بيشتري در مقابل اعضاي القاعده در داخل پاكستان و افغانستان برخورد خواهد كرد. اين كشور به خوبي از دغدغه هاي روسيه از عدم ثبات در تاجيكستان، ازبكستان و حتي در درون مرزهاي خود و همچنين در چچن آگاه است و به همين دليل مي خواهد با اطمينان دادن به روسيه از يك سو از منافع تجاري و اقتصادي ناشي از گسترش روابط برخوردار شود و از سوي ديگر فشار مقامات امريكايي را بر پاكستان كاهش دهد. 
 

در عين حال پاكستان نگران دو مورد ديگر نيز هست. نخست، گسترش مناسبات ميان هند و افغانستان است زيرا همواره اين روابط را به زيان خود و سياست هايش در منطقه و افغانستان ارزيابي مي كند. هند مي تواند با كمك به افغانستان به كاهش نفوذ و تاثيرگذاري سياست پاكستان در افغانستان كمك كند و اهرم هاي اين تاثيرگذاري را كاهش دهد. 
 

مساله دوم كه اخيرا موجبات نگراني پاكستان را فراهم ساخته، شكل گيري جريان جديدي از مذاكره ميان نمايندگان طالبان و مقامات امريكايي و احتمالاافغاني در دوحه پايتخت قطر است. ظاهرا افرادي از مقامات وزارت خارجه دوران حاكميت طالبان به قطر رفته اند كه در ميان آنها وكيل احمد متوكل وزير خارجه آن دوران ديده مي شود. گفته مي شود هدف از انجام اين مذاكرات يافتن يك راه حل سياسي براي افغانستان است و به عبارت ديگر سفر مقامات بلندپايه دوره طالبان به قطر نشان مي دهد كه نمايندگان طالبان در اين شيخ نشين فعالند و بودن آنها به احتمال زياد با همراهي و موافقت مقامات امريكايي و اتحاديه اروپا صورت گرفته است.

 از جمله دلايلي كه براي تغييرات فعلي سياسي پاكستان درباره افغانستان آورده مي شود اين است كه وجود چنين دفتري در قطر ممكن است به انجام آنچنان مذاكراتي بين طالبان و امريكا منجر شود كه دولت پاكستان از جريان تصميمات آن بركنار بماند و بنابراين موجبات كاهش نفوذ و تاثيرگذاري بر طالبان جهت اثرگذاري در افغانستان فراهم شود.
 

افغانستان نيز به نوبه خود سياستي دوگانه را پيش مي برد به اين معنا كه ضمن فرستادن هيات شوراي صلح به پاكستان به طور غيرمستقيم از مذاكرات دوحه نيز دوري نمي جويد. افغان ها بر اين اعتقادند كه پاكستان به دليل موقعيت استراتژيك افغانستان در سياست خارجي اين كشور حاضر نيست از سياست قبلي خود مبني بر استفاده از طالبان به عنوان يك اهرم دست بردارد و بنابراين سياست فعلي پاكستان در آزادسازي تعدادي از زندانيان طالبان را نوعي قدرت نمايي و اثرگذاري در نظر مي گيرد. 
 

فرآيند مذاكره و مبارزه ميان نيروهاي مختلف و كشورهاي درگير امروزه روند پيچيده يي يافته است و بايد تا سال 2014 حداقل اين تصميمات و اقدامات از آن بيرون آيد كه خروج نيروهاي خارجي از افغانستان موجب بازگشت طالبان به قدرت نخواهد شد. 

 منبع: روزنامه اعتماد