راه حل منطقه ای بحران سوریه

سفر اخیر دکتر علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران به مصر و دیدار با محمد مرسی رئیس جمهوری این کشور، تلاشی از سوی ایران برای نزدیک کردن دیدگاه های منطقه ای برای حل مسالمت آمیز بحران سوریه در قالب یک راه حل سیاسی است. 

ایران معتقد به نزدیک کردن دیدگاه های منطقه ای برای حل مسائل منطقه ای از جمله بحران سوریه است. اما نزدیک کردن دیدگاه های چهار بازیگر اصلی منطقه ای یعنی ایران، مصر، عربستان و ترکیه در مسئله سوریه کار آسانی هم نیست. چون هر یک از این بازیگران با روش ها و اهداف متفاوتی خواهان حل این بحران هستند. 
 

شاید در میان این چهار بازیگر دیدگاه های ایران و مصر در مقایسه با دو بازیگر دیگر یعنی عربستان سعودی و ترکیه از انعطاف بیشتری برخوردار است. چون دو بازیگر اخیر به نوعی منافع خود را در هماهنگی با سیاست های بازیگر فرامنطقه ای یعنی آمریکا هم می بینند و لذا مصمم بر تداوم سیاست فعلی خود یعنی تغییر رژیم سوریه هستند. 
 

در مقابل دیدگاه های ایران و مصر بیشتر متکی بر تقویت دیدگاه های منطقه ای و تکیه بر یکسری مشترکات از جمله ضرورت توقف خشونت ها، عدم مداخله خارجی و تمرکز بر راه حل سیاسی و گفتگو است. البته اختلاف اصلی ایران و مصر بر سر ماندن یا نماندن بشار اسد همچنان باقی است. نکته ای که از سوی سخنگوی دولت مرسی بار دیگر در نشست اخیر قاهره بر آن تاکید شد.
 

 از سوی دیگر، هر چند تحولات جهان عرب تمرکز بر خواسته های اصلاح طلبانه سیاسی- اجتماعی و ایدئولوژیک یعنی مسائل داخلی کشورهای عربی را در الویت قرار داد، اما رقابت اصلی همچنان میان دولت ها به عنوان بازیگران کلاسیک صحنه سیاسی خاورمیانه در چارچوب حفظ نقش و معادلات قدرت در جریان است. 
 

در شرایط جدید، زمینه های رقابت و همکاری بازیگران منطقه ای، بیشتر متمرکز به ایجاد تعادل بین پویایی های سیاست داخلی کشورها از یک سو و ایفای نقش منطقه ای از سوی دیگر شده است. بر همین مبنا، ترکیه و عربستان سعودی تحت تأثیر مسائل داخلی و نقش منطقه ای خود با اتخاذ نوعی موضع گیری غیرقابل انعطاف خواهان تغییر رژیم سوریه هستند. 
 

در مورد ترکیه، دولت اردوغان هرچند تحت تاثیر فشارهای سیاست داخلی به مواضع واقع بینانه تری در برخورد با بحران سوریه نزدیک می شود و به همین دلیل هم ترکیه در نشست اخیر قاهره شرکت کرد اما همچنان بر مواضع اعلامی خود یعنی کناره گیری اسد از قدرت به دلیل تقویت منافع اقتصادی و ایفای نقش رهبری سیاسی منطقه ای تاکید می کند.
 

در مورد عربستان هم عدم حضور سعودی ها در نشست قاهره احتمالا ناشی از اختلافات موجود بین نخبگان رژیم سعودی در برخورد با بحران سوریه از یکسو و عدم تمایل عربستان به حل بحران به شکل سیاسی و در قالب منطقه ای از سوی دیگر است که می تواند منجر به تقویت نقش ایران و مصر شود. 
 

در این شرایط، نزدیکی بیشتر دیدگاه های ایران و مصر می تواند کلید حل بحران سوریه باشد و همزمان بر دیدگاه های ترکیه و عربستان به پذیرش یک راه حل سیاسی و در قالب منطقه ای تأثیر بگذارد. 

منبع: روزنامه شرق